Poddębice to małe powiatowe miasteczko w województwie łódzkim, w którym przywiązuje się dużą wagę do ochrony środowiska naturalnego. Szczególnie duże postępy osiągnięto tu w zakresie ochrony powietrza.

Korzystając z gazyfikacji miasta, samorządy lokalne (gminny i powiatowy), przedsiębiorstwa, a nawet osoby indywidualne modernizowały swoje kotłownie, przechodząc na paliwo gazowe. Z horyzontu miasta w szybkim tempie zaczęły znikać mocno dymiące kominy.
Duże osiągnięcia w tej dziedzinie ma tutejsze Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych (PUK), eksploatujące w imieniu gminy Poddębice sześć kotłowni osiedlowych, zasilających w ciepło trzy osiedla mieszkaniowe. Jeszcze do niedawna były to mocno wyeksploatowane, pracujące z niską sprawnością kotłownie węglowe, wyposażone w przestarzałe, pochodzące z lat 70. 80. kotły z rusztem stałym. Ponieważ najczęściej brakowało w nich urządzeń ochrony powietrza, wprowadzały do atmosfery duże ilości pyłów i gazów, co było bardzo uciążliwe dla mieszkańców i środowiska. Szybko zmodernizowano, przechodząc na gaz ziemny, dwie znajdujące się w najgorszym stanie technicznym kotłownie węglowe.
W modernizacjach kolejnych kotłowni posunięto się dalej. Prócz prostego zastąpienia węgla paliwem gazowym zarząd spółki postanowił zaprząc do pracy na rzecz człowieka słońce – wykorzystać energię słoneczną jako źródło energii do przygotowania ciepłej wody użytkowej. Pomysł był śmiały i na skalę niespotykaną dotychczas w Polsce. Ciepła woda częściowo podgrzewana przez słońce miała być dostarczana do ok. 3 tys. mieszkańców osiedla Północ. Rozmach planowanej inwestycji był duży, a więc i duże koszty. Dla tak małej spółki jak Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych było to nie lada problemem. Znalazło się jednak wyjście.

Ważna współpraca
Do współpracy zaproszono największego odbiorcę ciepła – Spółdzielnię Mieszkaniową „Lokatorsko-Własnościową” w Poddębicach, która również miała dalekosiężne plany termomodernizacji 23 bloków mieszkalnych, wybudowanych w latach 70. i 80. w technologii wielkopłytowej, a więc bardzo energochłonnych. Często na styku dostawca – odbiorca ciepła pojawiają się napięcia i sprzeczności interesów, jednak w tym przypadku było inaczej. Oba przedsiębiorstwa „dogadały się”, połączyły swoje plany i stworzyły jeden wspólny, spójny i kompleksowy projekt pn. „Modernizacja systemu grzewczego na osiedlu Północ w Poddębicach”. Wspólnie zgłosiły go na kolejną edycję ogłaszanego corocznie przez Fundację EkoFundusz w Warszawie ogólnopolskiego konkursu na oszczędność energii w systemach grzewczych. Kompleksowość podejścia do zagadnienia i oszczędzanie energii na każdym z etapów (tj. w miejscu produkcji energii, w czasie jej przesyłu i wreszcie u samego odbiorcy) spotkały się z dużym uznaniem Fundacji. Projekt został laureatem IX edycji konkursu i nagrodzony dotacją w wysokości 30% kosztów projektu.
Również NFOŚiGW w Warszawie i WFOŚiGW w Łodzi pozytywnie oceniły złożone wnioski o dofinansowanie i wsparły projekt preferencyjnymi, częściowo umarzalnymi pożyczkami. Resztę stanowiły środki własne.
W ramach projektu w latach 2002-2004 Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych zlikwidowało trzy źródła ciepła opalane węglem (o łącznej mocy 6,8 MW), zbudowało kotłownię gazową o mocy 3,36 MW, zmodernizowało węzły cieplne i dystrybucyjne sieci cieplne (sieci czteroprzewodowe wykonane w technologii rur preizolowanych o łącznej długość 1572 m.b.) oraz wykonało instalację słoneczną – 715 kolektorów płaskich o powierzchni 1 287 m2. Wartość zrealizowanych prac wyniosła 3,5 mln zł.
Natomiast Spółdzielnia Mieszkaniowa „Lokatorsko-Własnościowa” w latach 2002-2005 dokonała termomodernizacji 23 budynków mieszkalnych, zmodernizowała wewnętrzne instalacje c.o., ociepliła ściany zewnętrzne o łącznej powierzchni 18 796 m2 oraz wymieniła 73 szt. drzwi zewnętrznych i stolarkę okienną o powierzchni 6 276 m2. Łączny koszt wszystkich prac zrealizowanych przez Spółdzielnię wyniósł 6 mln zł.

Nowatorska instalacja słoneczna
Najciekawszym elementem projektu, budzącym powszechne zainteresowanie, jest instalacja słoneczna. Jej wielkość i zastosowane rozwiązania techniczne sprawiają, że jest to jedyna tego typu instalacja w kraju. W przygotowaniu i realizacji korzystano z wiedzy i doświadczeń wielu ludzi: naukowców, doświadczonych projektantów i praktyków.
Wykonawcą instalacji było Przedsiębiorstwo Agrocent ze Złoczewa. Kolektory płaskie wyprodukowane przez polska firmę Hewalex rozmieszczono na dachach siedmiu bloków. Z uwagi na różną orientację budynków w stosunku do stron świata, kolektory skierowane są w różnych kierunkach: na południe, wschód i zachód. Pracą poszczególnych obiegów sterują układy automatyki. Uzysk energii z kolektorów zależy od nasłonecznienia.
Osiągnięte w Poddębicach uzyski energii z 1 m2 powierzchni kolektora w 2005 r. przedstawiono na rysunku.


Uzyski energii z 1 m2 kolektora

Zrealizowane przedsięwzięcie przyniosło również duże efekty ekologiczne, przede wszystkim osiągnięto znaczną redukcję zanieczyszczeń wprowadzanych do atmosfery. Uzyskany efekt ekologiczny za 2005 r. przedstawiono w tabeli.

Uzyskana redukcja zanieczyszczeń wprowadzonych do atmosfery w 2005 r.
Rodzaj zanieczyszczenia
Wielkość dotychczasowa
Wielkość osiągnięta
Zmiana bezwzględna
Zmiana względna (%)
t/rok
Dwutlenek siarki
29,30
0,00
29,30
100,00
Dwutlenek węgla
7 555,00
1 241,45
6 313,55
83,57
Pyły
33,40
0,00
33,40
100,00
Tlenki azotu
8,99
0,81
8,18
90,99


Również mieszkańcy osiedla Północ są bardzo zadowoleni, ponieważ nie tylko mieszkają teraz w pięknych, odnowionych i kolorowych domach, ale też spadły koszty ogrzewania ich mieszkań.
Energochłonność budynków średnio dla całego osiedla spadła z 0,393 GJ/m2 w 2002 r. do 0,269 GJ/m2 po modernizacji w 2005 r. W ślad za tym, mimo wielokrotnego już wzrostu cen gazu, średnie koszty ogrzewania mieszkań spadły odpowiednio z 2,13 zł/m2 do 1,82 zł/m2 powierzchni mieszkalnej.
Zrealizowana inwestycja, a szczególnie instalacja słoneczna, spotkała się z dużym zainteresowaniem. Wielokrotnie była opisywana i pokazywana w telewizji. Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych gościło przedstawicieli wielu samorządów, firm ciepłowniczych z całego kraju, a nawet gości zagranicznych.

Dalsze kroki
Na bazie doświadczeń PUK powstały już następne instalacje w Poddębicach: na budynku SP ZOZ – 149 szt. kolektorów o pow. 268 m2 oraz na budynku Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych – 78 szt. kolektorów o pow. 135 m2
Obecnie przygotowywany jest następny projekt, który będzie realizowany wspólnie przez Gminę Poddębice, PUK, Spółdzielnię Mieszkaniową i Wspólnoty Mieszkaniowe. Obejmować będzie modernizację ostatnich kotłowni komunalnych (z przejściem z węgla na biomasę – brykiet słomiany), wykonanie kilku mniejszych instalacji słonecznych o łącznej powierzchni 595 m2, modernizację sieci przesyłowych i termomodernizację budynków użyteczności publicznej, wspólnot mieszkaniowych i Spółdzielni Mieszkaniowej.
Z racji ilości funkcjonujących w Poddębicach instalacji solarnych dziennikarze nazwali je „solarnym miasteczkiem”.

Włodzimierz Krajewski
Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych, Poddębice