Omawiając w poprzednim odcinku tego cyklu czyny zabronione pod groźbą kary, godzące w walory krajobrazowe, zwrócono uwagę, że początkowo były to wyłącznie wykroczenia ? zarówno w dziedzinie ochrony przyrody, jak i w sferze ochrony zabytków. Sytuacja zmieniła się w drugiej połowie XX w.

Najpierw miało to miejsce w odniesieniu do zabytków, następnie w stosunku do przyrody.

Ustawa z 1962 r. o ochronie dóbr kultury

Do typizacji przestępstw w badanych dziedzinach ustawodawca sięgnął po raz pierwszy dopiero w ustawie z 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury i o muzeach (DzU nr 10, poz. 48), uznając w art. 73 uszkodzenie lub zniszczenie zabytku za przestępstwo karane:

  • w razie umyślności ? więzieniem do lat 5 i grzywną,
  • w razie nieumyślności ? aresztem do 6 miesięcy lub grzywną.

Pojęcie zabytku obejmowało zabytki zarówno ruchome, jak i nieruchome. Jeżeli przedmiotem uszkodzenia lub zniszczenia był zabytek o walorach krajobrazowych, wtedy art. 73 ustawy z 1962 r. był instrumentem prawnokarnej ochrony krajobrazu.

Warto zwrócić uwagę, że ? według art. 5 pkt 7 ustawy z 1962 r. ? zabytkami mogły być także rzadkie okazy przyrody żywej lub martwej, jeżeli nie podlegały przepisom o ochronie przyrody. Zważywszy, że zabytkiem mógł być przedmiot niewpisany do rejestru zabytków, jeżeli jego charakter zabytkowy był oczywisty, to np. stare, okazałe drzewo mające walory ...