Realizacja planów gospodarki odpadami
Wymagania prawne dotyczące zakresu, sposobu i formy sporządzania planów gospodarki odpadami zostały zawarte w rozdz. 3 ustawy o odpadach (DzU z 2001 r. nr 62, poz. 628, z późn. zm.) i Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (DzU z 2003 r. nr 66, poz. 620). Z kolei tryb uchwalania planów wojewódzkich, powiatowych i gminnych – jako części odpowiednich programów ochrony środowiska – określono w dziale III tytułu I Prawa ochrony środowiska (DzU z 2001 r. nr 62, poz. 627, z późn. zm.).
Termin uchwalenia Krajowego Planu Gospodarki Odpadami został określony w art. 31 Ustawy o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (DzU, 2001 r., nr 100, poz. 1085, z późn. zm.) na 31 października 2002 r.
Z kolei terminy uchwalenia pierwszych programów ochrony środowiska zawierających plany gospodarki odpadami określa art. 10 wspomnianej ustawy z 27 lipca 2001 r.: wojewódzkie – do 30 czerwca 2003 r., powiatowe – do 31 grudnia 2003 r., a gminne – do 30 czerwca 2004 r. Należy przy tym zaznaczyć, że termin 31 grudnia 2003 r. dotyczył zarówno powiatów ziemskich, jak i grodzkich, czyli miast na prawach powiatów.
Korzyści wypływające z przygotowania planu
Proces przygotowania planu stwarza możliwość uzyskania ogólnego poglądu na gospodarkę odpadami na danym terenie (ilość powstających i przetwarzanych odpadów, rodzaj i ilość instalacji itd.), co ułatwia zidentyfikowanie najważniejszych problemów gospodarki odpadami i rozwiązywanie ich w sposób systemowy. Proces przygotowania planu pozwala na podjęcie współpracy pomiędzy różnymi partnerami o różnym zakresie odpowiedzialności oraz inicjuje dyskusję i uzgodnienie ogólnych celów. Dzięki temu możliwe jest określenie działań, które powinny być przeprowadzone natychmiast lub w średniej bądź długiej perspektywie czasowej. Uchwalenie planu gospodarki odpadami oznacza ustanowienie programu działań poprawiających sytuację w zakresie gospodarki odpadami. Przygotowanie planu wymaga wprowadzenia procesu planowania i decyzyjnego, który może być również wykorzystany w innych sektorach. Jednocześnie przygotowanie i wdrażanie planu przyczynia się do wzrostu świadomości ekologicznej (m.in. poprzez prowadzenie szerokich konsultacji).
Posiadanie takiego planu przez jednostkę samorządu terytorialnego jest wypełnieniem jednego z podstawowych wymagań przy ubieganiu się o finansowe wsparcie na wdrożenie projektów w zakresie gospodarki odpadami, w tym z Funduszu Spójności i funduszy strukturalnych.
Przyjęcie planu ma również inne konsekwencje. Zgodnie z art. 16 ustawy o odpadach przedsięwzięcia związane z unieszkodliwianiem odpadów mogą być realizowane z udziałem środków z funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, o ile przedsięwzięcia te zostały ujęte w planie gospodarki odpadami. Ponadto, zgodnie z ustawą o odpadach, jeżeli zamierzony sposób postępowania z odpadami jest niezgodny z planami gospodarki odpadami, właściwy organ może odmówić wydania pozwolenia na wytwarzanie odpadów (art. 18 ust. 3), decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi (art. 22 ust. 1) oraz zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów (art. 29 ust. 1). Podobnie można odmówić wydania zezwolenia na prowadzenie przez przedsiębiorców działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, jeśli sposób gospodarowania odpadami jest niezgodny z gminnym planem gospodarki odpadami (art. 9 ust. 1c Ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – DzU nr 132, poz. 622, z późn. zm.). Natomiast w art. 43 ust. 1 ustawy o odpadach przewidziano, że komunalne osady ściekowe mogą być stosowane m.in. do dostosowania gruntów do określonych potrzeb wynikających z planów gospodarki odpadami.
Zawartość planów
Plany gospodarki odpadami powinny określać (art. 14 ust. 2, art. 15 ust. 2 i 3 ustawy o odpadach oraz §2, 3, i 4 rozporządzenia) aktualny stan gospodarki odpadami, uwzględniający podstawowe informacje charakteryzujące obszar, którego dotyczy plan (a w szczególności położenie geograficzne, sytuację demograficzną, sytuację gospodarczą oraz warunki glebowe, hydrogeologiczne i hydrologiczne, mogące mieć wpływ na lokalizację instalacji gospodarki odpadami), w tym rodzaj, ilość i źródła powstawania odpadów, rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom odzysku i unieszkodliwiania, istniejące systemy zbierania odpadów, rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobową instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, a także wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów, których w szczególności dotyczy plan. W planach gospodarki odpadami powinny być określone również prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami (w tym wynikające ze zmian demograficznych i gospodarczych), działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami (w tym zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów i do ograniczenia ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko oraz wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami w zakresie ich zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania) oraz harmonogram realizacji tych działań i instytucje odpowiedzialne za ich realizację, a także projektowany system gospodarki odpadami (uwzględniający ich zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie) i szacunkowe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne proponowanego systemu, szacunkowe koszty realizacji poszczególnych działań oraz sposoby finansowania realizacji zamierzonych celów. Plany powinny też definiować system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów pozwalający na określenie sposobu oraz stopnia realizacji celów i zadań zdefiniowanych w planie gospodarki odpadami, z uwzględnieniem ich jakości i ilości.
Plan wojewódzki powinien dodatkowo zawierać plan redukcji ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów, plan zamykania instalacji (w szczególności składowisk i spalarni odpadów) niespełniających wymagań ochrony środowiska, a także plan unieszkodliwiania PCB, azbestu i odpadów zawierających substancje zubożające warstwę ozonową oraz dekontaminacji i unieszkodliwiania urządzeń zawierających PCB.
W planie powiatowym z kolei powinien znaleźć się sposób realizacji dwóch pierwszych planów z planu wojewódzkiego, natomiast w planie gminnym – rodzaj i harmonogram realizacji przedsięwzięć, instytucje odpowiedzialne za ich realizację oraz harmonogram uruchamiania środków finansowych i ich źródła.
Plany gospodarki odpadami na wszystkich szczeblach administracji powinny obejmować wszystkie rodzaje odpadów powstających na terenie danej jednostki administracyjnej oraz przywożonych na jej teren, a w szczególności odpady komunalne (z uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji), opakowaniowe i budowlane, wraki samochodowe, opony oraz odpady niebezpieczne (w tym odpady medyczne i weterynaryjne, oleje odpadowe, baterie i akumulatory).
Rozporządzenie wskazuje natomiast, które rodzaje odpadów powinny być szczególnie uwzględniane w planach różnych szczebli, tj. w planach wojewódzkich – odpady niebezpieczne, w planach powiatowych – odpady inne niż niebezpieczne, a w planach gminnych – odpady komunalne.
Sposób i forma opracowywania planów
Plany gospodarki odpadami powinny być zgodne z polityką ekologiczną państwa, a ponadto wojewódzkie, powiatowe i gminne plany powinny być opracowywane zgodnie z planami wyższego szczebla (art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o odpadach).
Krajowy Plan Gospodarki Odpadami jest opracowywany przez ministra właściwego ds. środowiska, a uchwalany przez Radę Ministrów. Projekty planów wojewódzkich, powiatowych i gminnych są opracowywane odpowiednio przez organy wykonawcze województw, powiatów i gmin, a uchwalane jako część programów ochrony środowiska przez sejmiki województwa, rady powiatów i gmin (art. 14 ust. 4 i 5 ustawy o odpadach oraz art. 17 i 18 P.o.ś.).
W celu zapewnienia spójności poszczególnych planów ich projekty są opiniowane (art. 14 ust. 7 ustawy o odpadach): projekt planu krajowego – przez zarządy województw, projekt planu wojewódzkiego – przez ministra właściwego ds. środowiska, organy wykonawcze powiatów i gmin z terenu województwa, projekt planu powiatowego – przez zarząd województwa oraz organy wykonawcze gmin z terenu województwa, a projekt planu gminnego – przez zarząd województwa i zarząd powiatu.
W ustawie przewidziano okres opiniowania nieprzekraczający dwóch miesięcy. Nieudzielenie opinii w tym terminie uznaje się za opinię pozytywną.
Dla związków międzygminnych oraz związków powiatów przewidziano możliwość opracowania jednego wspólnego planu gospodarki odpadami (art. 14 ust. 11 i 12 ustawy o odpadach). W miastach na prawach powiatów plan gospodarki odpadami obejmuje zadania planu powiatowego i gminnego (art. 14 ust. 9 ustawy o odpadach).
Sporządzanie wojewódzkiego, powiatowego i gminnego planu gospodarki odpadami jest procesem wieloetapowym i cyklicznie powtarzalnym, którego etapy określono w §5 rozporządzenia.
Jeżeli dla danego obszaru zostały wyznaczone określone cele lub zadania w planie wyższego szczebla, to sposób ich realizacji również powinien zostać zawarty w planie, który dotyczy danego obszaru. Jednocześnie zawarte w planach propozycje lokalizacji dla obiektów gospodarki odpadami powinny uwzględniać ustalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego lub wskazywać konieczność zmiany tych ustaleń.
Wojewódzkie, powiatowe i gminne plany są sporządzane w formie elektronicznej (na informatycznych nośnikach danych) oraz w formie pisemnej (§6 rozporządzenia).
Rozmieszczenie w wojewódzkim planie instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów przedstawia się graficznie za pomocą systemów informacji geograficznych (GIS), wprowadzonych dla potrzeby obsługi wojewódzkiej bazy danych dotyczącej gospodarki odpadami, zaś w planie powiatowym i gminnym – za pomocą dowolnej techniki.
Stan przygotowania planów gospodarki odpadami w Polsce
Krajowy Plan Gospodarki Odpadami został przyjęty przez Radę Ministrów przed upływem ustawowego terminu, tj. 29 października 2002 r. (MP z 2003 r. nr 11, poz. 159).
Plany wojewódzkie w ustawowym terminie zostały przyjęte w trzech województwach: lubelskim, podlaskim i zachodniopomorskim. Do końca 2003 r. plany zostały uchwalone w 15 województwach. Jako ostatni został przyjęty plan w województwie dolnośląskim – 29 kwietnia 2004 r.
W terminie ustawowym przyjęto plany w niespełna 20% powiatów. Według stanu na dzień 31 grudnia 2004 r. ok. 85% powiatów miało uchwalone plany gospodarki odpadami (w Polsce jest 379 powiatów – łącznie z miastami na prawach powiatów). Dotychczas w czterech województwach zakończono proces uchwalania planów powiatowych. Ostatni plan w województwie podlaskim uchwalono 28 czerwca 2004 r., w województwie lubuskim – 30 czerwca 2004 r., w województwie wielkopolskim i świętokrzyskim – 13 lipca 2004 r. Spośród pozostałych 12 województw największy stopień zaawansowania w uchwalaniu powiatowych planów gospodarki odpadami (ponad 90%) mają województwa lubelskie, łódzkie, podkarpackie i śląskie.
W niespełna 10% gmin zostały przyjęte plany w terminie ustawowym. Dotychczas w żadnym z województw nie został zakończony ten proces (w Polsce jest 2413 gmin, licząc bez miast na prawach powiatów), a w skali kraju – według stanu na 31 grudnia 2004 r. – tylko ok. 30% gmin posiada uchwalone plany. Województwa podlaskie, pomorskie i świętokrzyskie wykazują największy stopień zaawansowania uchwalania gminnych planów gospodarki odpadami (ponad 50%).
Niestety, pomimo że Krajowy Plan Gospodarki Odpadami został przyjęty w ustawowym terminie, a w proces jego przygotowania była włączona administracja samorządowa na wszystkich poziomach, to uchwalanie planów wojewódzkich zakończono z dziesięciomiesięcznym opóźnieniem. Mimo upływu roku od ustawowego terminu nie zostały jeszcze uchwalone wszystkie powiatowe plany gospodarki odpadami. Wydaje się, że przy obecnym tempie prac jeszcze większe opóźnienia wystąpią przy uchwalaniu gminnych planów gospodarki odpadami, których przyjęcie jest szczególnie istotne ze względu na możliwość ubiegania się o środki pomocowe. Z tego też względu jest to niezwykle niepokojące. Należy podkreślić, że wszystkie gminy w kraju w październiku 2002 r. otrzymały poradnik pt. „Planowanie gospodarki odpadami w Polsce. Poradnik – powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami“. (wraz z płytą CD). Jest on również dostępny na stronie internetowej Ministerstwa Środowiska (www.mos.gov.pl) w dziale „Strony tematyczne“ – „Gospodarka odpadami”.
dr inż. Beata B. Kłopotek
zastępca dyrektora Departamentu Polityki Ekologicznej
w Ministerstwie Środowiska
Skróty od redakcji
Termin uchwalenia Krajowego Planu Gospodarki Odpadami został określony w art. 31 Ustawy o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (DzU, 2001 r., nr 100, poz. 1085, z późn. zm.) na 31 października 2002 r.
Z kolei terminy uchwalenia pierwszych programów ochrony środowiska zawierających plany gospodarki odpadami określa art. 10 wspomnianej ustawy z 27 lipca 2001 r.: wojewódzkie – do 30 czerwca 2003 r., powiatowe – do 31 grudnia 2003 r., a gminne – do 30 czerwca 2004 r. Należy przy tym zaznaczyć, że termin 31 grudnia 2003 r. dotyczył zarówno powiatów ziemskich, jak i grodzkich, czyli miast na prawach powiatów.
Korzyści wypływające z przygotowania planu
Proces przygotowania planu stwarza możliwość uzyskania ogólnego poglądu na gospodarkę odpadami na danym terenie (ilość powstających i przetwarzanych odpadów, rodzaj i ilość instalacji itd.), co ułatwia zidentyfikowanie najważniejszych problemów gospodarki odpadami i rozwiązywanie ich w sposób systemowy. Proces przygotowania planu pozwala na podjęcie współpracy pomiędzy różnymi partnerami o różnym zakresie odpowiedzialności oraz inicjuje dyskusję i uzgodnienie ogólnych celów. Dzięki temu możliwe jest określenie działań, które powinny być przeprowadzone natychmiast lub w średniej bądź długiej perspektywie czasowej. Uchwalenie planu gospodarki odpadami oznacza ustanowienie programu działań poprawiających sytuację w zakresie gospodarki odpadami. Przygotowanie planu wymaga wprowadzenia procesu planowania i decyzyjnego, który może być również wykorzystany w innych sektorach. Jednocześnie przygotowanie i wdrażanie planu przyczynia się do wzrostu świadomości ekologicznej (m.in. poprzez prowadzenie szerokich konsultacji).
Posiadanie takiego planu przez jednostkę samorządu terytorialnego jest wypełnieniem jednego z podstawowych wymagań przy ubieganiu się o finansowe wsparcie na wdrożenie projektów w zakresie gospodarki odpadami, w tym z Funduszu Spójności i funduszy strukturalnych.
Przyjęcie planu ma również inne konsekwencje. Zgodnie z art. 16 ustawy o odpadach przedsięwzięcia związane z unieszkodliwianiem odpadów mogą być realizowane z udziałem środków z funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, o ile przedsięwzięcia te zostały ujęte w planie gospodarki odpadami. Ponadto, zgodnie z ustawą o odpadach, jeżeli zamierzony sposób postępowania z odpadami jest niezgodny z planami gospodarki odpadami, właściwy organ może odmówić wydania pozwolenia na wytwarzanie odpadów (art. 18 ust. 3), decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi (art. 22 ust. 1) oraz zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów (art. 29 ust. 1). Podobnie można odmówić wydania zezwolenia na prowadzenie przez przedsiębiorców działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, jeśli sposób gospodarowania odpadami jest niezgodny z gminnym planem gospodarki odpadami (art. 9 ust. 1c Ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – DzU nr 132, poz. 622, z późn. zm.). Natomiast w art. 43 ust. 1 ustawy o odpadach przewidziano, że komunalne osady ściekowe mogą być stosowane m.in. do dostosowania gruntów do określonych potrzeb wynikających z planów gospodarki odpadami.
Zawartość planów
Plany gospodarki odpadami powinny określać (art. 14 ust. 2, art. 15 ust. 2 i 3 ustawy o odpadach oraz §2, 3, i 4 rozporządzenia) aktualny stan gospodarki odpadami, uwzględniający podstawowe informacje charakteryzujące obszar, którego dotyczy plan (a w szczególności położenie geograficzne, sytuację demograficzną, sytuację gospodarczą oraz warunki glebowe, hydrogeologiczne i hydrologiczne, mogące mieć wpływ na lokalizację instalacji gospodarki odpadami), w tym rodzaj, ilość i źródła powstawania odpadów, rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom odzysku i unieszkodliwiania, istniejące systemy zbierania odpadów, rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobową instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, a także wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów, których w szczególności dotyczy plan. W planach gospodarki odpadami powinny być określone również prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami (w tym wynikające ze zmian demograficznych i gospodarczych), działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami (w tym zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów i do ograniczenia ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko oraz wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami w zakresie ich zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania) oraz harmonogram realizacji tych działań i instytucje odpowiedzialne za ich realizację, a także projektowany system gospodarki odpadami (uwzględniający ich zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie) i szacunkowe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne proponowanego systemu, szacunkowe koszty realizacji poszczególnych działań oraz sposoby finansowania realizacji zamierzonych celów. Plany powinny też definiować system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów pozwalający na określenie sposobu oraz stopnia realizacji celów i zadań zdefiniowanych w planie gospodarki odpadami, z uwzględnieniem ich jakości i ilości.
Plan wojewódzki powinien dodatkowo zawierać plan redukcji ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów, plan zamykania instalacji (w szczególności składowisk i spalarni odpadów) niespełniających wymagań ochrony środowiska, a także plan unieszkodliwiania PCB, azbestu i odpadów zawierających substancje zubożające warstwę ozonową oraz dekontaminacji i unieszkodliwiania urządzeń zawierających PCB.
W planie powiatowym z kolei powinien znaleźć się sposób realizacji dwóch pierwszych planów z planu wojewódzkiego, natomiast w planie gminnym – rodzaj i harmonogram realizacji przedsięwzięć, instytucje odpowiedzialne za ich realizację oraz harmonogram uruchamiania środków finansowych i ich źródła.
Plany gospodarki odpadami na wszystkich szczeblach administracji powinny obejmować wszystkie rodzaje odpadów powstających na terenie danej jednostki administracyjnej oraz przywożonych na jej teren, a w szczególności odpady komunalne (z uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji), opakowaniowe i budowlane, wraki samochodowe, opony oraz odpady niebezpieczne (w tym odpady medyczne i weterynaryjne, oleje odpadowe, baterie i akumulatory).
Rozporządzenie wskazuje natomiast, które rodzaje odpadów powinny być szczególnie uwzględniane w planach różnych szczebli, tj. w planach wojewódzkich – odpady niebezpieczne, w planach powiatowych – odpady inne niż niebezpieczne, a w planach gminnych – odpady komunalne.
Sposób i forma opracowywania planów
Plany gospodarki odpadami powinny być zgodne z polityką ekologiczną państwa, a ponadto wojewódzkie, powiatowe i gminne plany powinny być opracowywane zgodnie z planami wyższego szczebla (art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o odpadach).
Krajowy Plan Gospodarki Odpadami jest opracowywany przez ministra właściwego ds. środowiska, a uchwalany przez Radę Ministrów. Projekty planów wojewódzkich, powiatowych i gminnych są opracowywane odpowiednio przez organy wykonawcze województw, powiatów i gmin, a uchwalane jako część programów ochrony środowiska przez sejmiki województwa, rady powiatów i gmin (art. 14 ust. 4 i 5 ustawy o odpadach oraz art. 17 i 18 P.o.ś.).
W celu zapewnienia spójności poszczególnych planów ich projekty są opiniowane (art. 14 ust. 7 ustawy o odpadach): projekt planu krajowego – przez zarządy województw, projekt planu wojewódzkiego – przez ministra właściwego ds. środowiska, organy wykonawcze powiatów i gmin z terenu województwa, projekt planu powiatowego – przez zarząd województwa oraz organy wykonawcze gmin z terenu województwa, a projekt planu gminnego – przez zarząd województwa i zarząd powiatu.
W ustawie przewidziano okres opiniowania nieprzekraczający dwóch miesięcy. Nieudzielenie opinii w tym terminie uznaje się za opinię pozytywną.
Dla związków międzygminnych oraz związków powiatów przewidziano możliwość opracowania jednego wspólnego planu gospodarki odpadami (art. 14 ust. 11 i 12 ustawy o odpadach). W miastach na prawach powiatów plan gospodarki odpadami obejmuje zadania planu powiatowego i gminnego (art. 14 ust. 9 ustawy o odpadach).
Sporządzanie wojewódzkiego, powiatowego i gminnego planu gospodarki odpadami jest procesem wieloetapowym i cyklicznie powtarzalnym, którego etapy określono w §5 rozporządzenia.
Jeżeli dla danego obszaru zostały wyznaczone określone cele lub zadania w planie wyższego szczebla, to sposób ich realizacji również powinien zostać zawarty w planie, który dotyczy danego obszaru. Jednocześnie zawarte w planach propozycje lokalizacji dla obiektów gospodarki odpadami powinny uwzględniać ustalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego lub wskazywać konieczność zmiany tych ustaleń.
Wojewódzkie, powiatowe i gminne plany są sporządzane w formie elektronicznej (na informatycznych nośnikach danych) oraz w formie pisemnej (§6 rozporządzenia).
Rozmieszczenie w wojewódzkim planie instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów przedstawia się graficznie za pomocą systemów informacji geograficznych (GIS), wprowadzonych dla potrzeby obsługi wojewódzkiej bazy danych dotyczącej gospodarki odpadami, zaś w planie powiatowym i gminnym – za pomocą dowolnej techniki.
Stan przygotowania planów gospodarki odpadami w Polsce
Krajowy Plan Gospodarki Odpadami został przyjęty przez Radę Ministrów przed upływem ustawowego terminu, tj. 29 października 2002 r. (MP z 2003 r. nr 11, poz. 159).
Plany wojewódzkie w ustawowym terminie zostały przyjęte w trzech województwach: lubelskim, podlaskim i zachodniopomorskim. Do końca 2003 r. plany zostały uchwalone w 15 województwach. Jako ostatni został przyjęty plan w województwie dolnośląskim – 29 kwietnia 2004 r.
W terminie ustawowym przyjęto plany w niespełna 20% powiatów. Według stanu na dzień 31 grudnia 2004 r. ok. 85% powiatów miało uchwalone plany gospodarki odpadami (w Polsce jest 379 powiatów – łącznie z miastami na prawach powiatów). Dotychczas w czterech województwach zakończono proces uchwalania planów powiatowych. Ostatni plan w województwie podlaskim uchwalono 28 czerwca 2004 r., w województwie lubuskim – 30 czerwca 2004 r., w województwie wielkopolskim i świętokrzyskim – 13 lipca 2004 r. Spośród pozostałych 12 województw największy stopień zaawansowania w uchwalaniu powiatowych planów gospodarki odpadami (ponad 90%) mają województwa lubelskie, łódzkie, podkarpackie i śląskie.
W niespełna 10% gmin zostały przyjęte plany w terminie ustawowym. Dotychczas w żadnym z województw nie został zakończony ten proces (w Polsce jest 2413 gmin, licząc bez miast na prawach powiatów), a w skali kraju – według stanu na 31 grudnia 2004 r. – tylko ok. 30% gmin posiada uchwalone plany. Województwa podlaskie, pomorskie i świętokrzyskie wykazują największy stopień zaawansowania uchwalania gminnych planów gospodarki odpadami (ponad 50%).
Niestety, pomimo że Krajowy Plan Gospodarki Odpadami został przyjęty w ustawowym terminie, a w proces jego przygotowania była włączona administracja samorządowa na wszystkich poziomach, to uchwalanie planów wojewódzkich zakończono z dziesięciomiesięcznym opóźnieniem. Mimo upływu roku od ustawowego terminu nie zostały jeszcze uchwalone wszystkie powiatowe plany gospodarki odpadami. Wydaje się, że przy obecnym tempie prac jeszcze większe opóźnienia wystąpią przy uchwalaniu gminnych planów gospodarki odpadami, których przyjęcie jest szczególnie istotne ze względu na możliwość ubiegania się o środki pomocowe. Z tego też względu jest to niezwykle niepokojące. Należy podkreślić, że wszystkie gminy w kraju w październiku 2002 r. otrzymały poradnik pt. „Planowanie gospodarki odpadami w Polsce. Poradnik – powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami“. (wraz z płytą CD). Jest on również dostępny na stronie internetowej Ministerstwa Środowiska (www.mos.gov.pl) w dziale „Strony tematyczne“ – „Gospodarka odpadami”.
dr inż. Beata B. Kłopotek
zastępca dyrektora Departamentu Polityki Ekologicznej
w Ministerstwie Środowiska
Skróty od redakcji
