Z inicjatywy Najwyższej Izby Kontroli i Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych przeprowadzona została kontrola zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego (jst) i ich jednostek organizacyjnych, posiadających osobowość prawną. W szczególności dotyczyła ona poziomu, dynamiki i struktury zadłużenia tych jednostek, jego przyczyn oraz przestrzegania regulacji obowiązujących w zakresie zaciągania i spłaty zobowiązań oraz przeznaczenia środków z zaciągniętych zobowiązań. Kontrolę przeprowadzono w 242 jednostkach samorządu terytorialnego.
W okresie objętym kontrolą wystąpił znaczny wzrost zadłużenia kontrolowanych jednostek. Stwierdzono, że liczba jednostek, z poziomem zadłużenia powyżej 50% dochodów, wzrosła z 15 (stan na 31.12.1999 r.) do 39 (31.12.2001 r.). W tym samym przedziale czasowym, z 11 do 29 wzrosła liczba jednostek, których zadłużenie mieściło się pomiędzy 40–50%. Jednocześnie zaobserwowano, iż ze 167 do 107 zmalała liczba samorządów, z poziomem zadłużenia poniżej 20%. Objęte kontrolą jednostki zaciągały długoterminowe zobowiązania z tytułu kredytów, pożyczek i emisji obligacji, z przeznaczeniem przede wszystkim na finansowanie inwestycji. W rzeczywistości, w wielu przypadkach pozyskane środki przeznaczano na wydatki bieżące (w tym na realizację nowych zadań, na których finansowanie niewystarczające okazywały się dotacje i subwencje) i spłatę wcześniej zaciągniętych długoterminowych zobowiązań.
Systematyczny wzrost zadłużenia samorządu terytor...