Rynek pelet w Polsce i Europie

Dane dotyczą rynku pelet, produkcji, cen i opłacalności wykorzystania, a także postępu w pracach nad europejskimi normami jakości biomasy i pelet.

W efekcie współpracy z producentami i dilerami pelet oraz producentami i instalatorami kotłów zbudowano bazę danych rozwijaną od 2003 r., w której znajdują się informacje dotyczące produkcji i zużycia granulatu we wszystkich krajach Unii Europejskiej, a także Szwajcarii i Norwegii.

Dane udostępnione są na stronie internetowej BAPE (www.bape.com.pl) i mogą być pomocne przy podejmowaniu decyzji o wyborze systemu grzewczego przez użytkowników oraz decyzji biznesowych przez producentów.

 

Tradycyjnie w 2009 r. pelety spalano w kotłach (20 kW) w domach jednorodzinnych i budynkach użyteczności publicznej oraz instalacjach przemysłowych (50-200 kW). Stanowiło to ok. 80 000 ton. Pozostałe 150 000 ton ze zużycia krajowego (230 000 ton), wykorzystano w procesie współspalania z węglem w kotłach energetycznych w elektrowniach i elektrociepłowniach. Sytuacja ta była spowodowana niedoborem zielonej energii elektrycznej, do produkcji której wykorzystuje się coraz więcej biomasy przetworzonej w postaci pelet i brykietów.

Poza tradycyjną produkcją pelet drzewnych rozwija się produkcja pelet ze słomy zbożowej i rzepakowej. W ciągu roku kilka przedsiębiorstw przestawiło się na wytwarzanie ze słomy zbóż, ze względu na zakłócenia w dostawach trocin, a także zwiększony popyt na pelety ze słomy, których spalanie wymuszone jest rozporządzeniem Ministra Gospodarki dotyczącym zielonych certyfikatów.

Gdyby wykorzystać całą ilość wytworzonych w Polsce pelet można by opalać nimi ok. 100 000 kotłów w domach jednorodzinnych o zapotrzebowaniu 0,5 GJ/m^2×rok lub 200 tys. kotłów o zapotrzebowaniu 0,25 GJ/m^2×rok. Tylko w obszarze domów średnio energooszczędnych istnieją bardzo duże możliwości rozwoju rynku instalacji kotłowych wykorzystujących pelety. Największej troski wymaga rozwinięcie dystrybucji pelet na rynku krajowym. Polscy producenci, zafascynowani rynkami zagranicznymi, nie przywiązywali wagi do sprzedaży na rynku wewnętrznym, gdzie występowały braki pelet i duże wahania cen. W ostatnich latach zaobserwowano początki działań kilku większych wytwórców pelet, które zmierzają do tworzenia własnych sieci dystrybucji, co pomoże użytkownikom w wyborze instalacji i dystrybutora.

Na rysunku 1 zaprezentowano rozwój rynku pelet w Polsce w rozbiciu na wielkość produkcji i udziału zużycia na rynku wewnętrznym. Różnica była eksportowana do tradycyjnych odbiorców w Skandynawii i Niemczech.

Zaktualizowana mapa producentów pelet pokrywa obszar prawie całej Polski, ale najwięcej producentów znajduje się w regionach najbardziej zalesionych. Bardzo duży wpływ na dostępność surowca w regionie mają także zakłady produkujące płyty wykorzystywane do produkcji mebli i podłóg, a także przemysł celulozowo-papierniczy. Przedsiębiorstwa te w pierwszej kolejności kontraktują odpady drzewne i zrębki. Ten sam surowiec wykorzystywany jest także do produkcji brykietów, zazwyczaj w mniejszych zakładach wytwarzających do kilku tysięcy ton rocznie.

 Popyt na pelety energetyczne powoduje coraz większe zainteresowanie biomasą pochodzenia rolniczego. Oprócz słomy, wykorzystywane są także ziarna zbóż (Niemcy), łuski słonecznika (Ukraina) i pestki oliwek (kraje śródziemnomorskie). Pelety z takiej biomasy produkowane są głównie dla dużych odbiorców z sektora energetyki zawodowej i przemysłowej, którzy poszukują sposobów na ograniczenie emisji CO₂ przy zwiększaniu produkcji i przygotowują się do wyższych opłat za CO₂, które obecnie wynoszą kilkanaście Euro za tonę, a mogą wzrosnąć nawet dwukrotnie w niedalekiej przyszłości.

Nowatorską technologią, rozszerzającą zakres stosowanych surowców, jest toryfikacja biomasy polegająca na prażeniu w temperaturze ok. 250°C w trakcie której uzyskuje się suchy produkt zwany biowęglem, poddawany następnie peletyzacji. Tego typu próby prowadzone są na skalę techniczną w Holandii i w Polsce. Uzyskany produkt charakteryzuje się wysoką wartością opałową do 25 MJ/kg i własnościami hydrofobowymi, pozwalającymi na długie okresy magazynowania.

W tabeli 1 i na rysunku 3 przedstawiono dane dotyczące zużycia, produkcji oraz międzynarodowego handlu peletami w Europie.

 

Tab. 1. Dane liczbowe z rynku europejskiego w 2008/2009 r.

 

 

Kraj	ilość	Zużycie	Import	Eksport	Produkcja	Moce produkcyjne
	producentów	tys. ton/rok
Austria	25	590		105	695	1 006
Belgia	10	920	595		325	450
Bułgaria	17	3		24	27	62
Czechy	12	3		24	27	78
Dania	12	1090	910		180	313
Estonia	6	0		338	338	485
Finlandia	19	149		224	373	680
Francja	60	130		110	240	1392
Grecja	5	11		17	28	87
Hiszpania	17	10		90	100	250
Holandia	2	913	1013	220	120	130
Irlandia	2	30	13		17	78
Litwa	6	20		100	120	153
Łotwa	15	39		341	380	744
Luksemburg	0	5	5		0	0
Niemcy	50	900		700	1600	2400
Norwegia	8	40		28	68	164
Polska	25	230		180	410	640
Portugalia	6	10		90	100	397
Rumunia	21	25		89	114	260
Słowacja	14	18		99	117	142
Słowenia	4	112		42	154	185
Szwajcaria	14	90	20		70	171
Szwecja	94	1850	445		1577	2200
Węgry	7	10	5		5	5
Wielka Brytania	15	176	51		125	218
Włochy	75	850	200		650	750
Razem	541	8 043	3 085	2 681	7 960	13 440

 

*)dane za 2009 r. są prezentowane pogrubioną czcionką

 

Pelety utrzymują swoją atrakcyjność nie tylko ze względu na kwestie ochrony środowiska, ale także ze względu na to, że są interesujące cenowo.

 

Na rysunku 4 przedstawiono ceny jednostek ciepła uzyskanych z poszczególnych nośników energii dla gospodarstw domowych w lutym 2010 r. Cena ciepła wytwarzanego z pelet staje się coraz bardziej konkurencyjna w porównaniu do ciepła z paliw kopalnych.

Dla porównania kosztów ogrzewania domów za pomocą wybranych nośników na rysunku 5 zamieszczono diagram uwzględniający aktualne ceny dla pelet, gazu, oleju i węgla, z którego również można odczytać, jak bardzo opłacalna jest termomodernizacja i zmiana systemu grzewczego.

Tab. 2. Roczne koszty ogrzewania domów jednorodzinnych o jednakowych powierzchniach (150 m²) i różnej izolacji cieplnej.

 

Z przedstawionych w tabeli 2 danych wynika konkurencyjność pelet w stosunku do gazu i oleju opałowego oraz niewielka różnica kosztów na korzyść ekogroszku. Ceny detaliczne w Polsce utrzymują się na poziomie ok. 700 zł/t (170 euro/t), podczas gdy w Niemczech trzeba zapłacić ok. 210 euro/t, w Austrii 200 euro/t, a w Szwajcarii 250 euro/t.

Rynki Unii Europejskiej zasilane są z krajów Europy Wschodniej: z Rosji ok. 550 000 ton, z Ukrainy ok. 60 000 ton, z Białorusi ok. 40 000 ton oraz ok. 400 000 ton z niezjednoczonych krajów bałkańskich. Tradycyjnie największy import pelet odbywa się drogą morską, przez porty w Rotterdamie i Amsterdamie – z USA i Kanady, gdzie produkuje się ok. 2 mln ton pelet, z czego ok. 1 mln ton trafia do Europy.

 

 

1.      Hiegl W., Janssen R., Pichler W.: Advancement of pellets-related European standards. October 2009.

 

 

dr inż. Edmund Wach,

Małgorzata Bastian,

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii,

Gdańsk