Selektywna zbiórka odpadów na uczelniach wyższych
Doświadczenia programu pilotażowego na Wydziale Chemii Uniwersytetu Gdańskiego
Dzięki wsparciu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku na Uniwersytecie Gdańskim od dwóch lat działa program selektywnej zbiórki odpadów. Program rozpoczął projekt pilotażowy prowadzony na Wydziale Chemii. Doświadczenia tam zdobyte mają zostać wykorzystane podczas wdrażania podobnych systemów na innych uczelniach.
Selektywna zbiórka odpadów
Selektywna zbiórka odpadów jest pojęciem dobrze ugruntowanym w terminologii ochrony środowiska. Co prawda, niektórym kojarzy się wyłącznie z ekstremizmem ekologicznym, jednak dla coraz większej rzeszy osób to zwykła oszczędność. Selektywna zbiórka odpadów to element racjonalnego gospodarowania zasobami, których pierwotne zużycie, dzięki powtórnemu ich wykorzystaniu, można znacznie ograniczyć. Hasło to, niestety, przywołuje także znane obrazy przypadkowo rozstawionych, przepełnionych pojemników na makulaturę, szkło czy tworzywa sztuczne, w których obecność jednego typu odpadu to niejednokrotnie fikcja. Dodatkowo funkcjonuje głębokie przekonanie, że zbierane selektywnie odpady i tak zostaną zmieszane i wywiezione na wysypisko śmieci.
Od 2001 r. segregacja odpadów wynika bezpośrednio z obowiązującego w Polsce prawa i jest czynnością, którą wytwórca odpadów powinien wykonać, jeżeli oczywiście wytworzenia odpadu nie dało się uniknąć1. Zatem, działając w zgodzie z polskim prawem, odpady należy segregować wszędzie tam gdzie jest to możliwe. Sęk w tym, że w większości polskich miast rozwiązania gospodarki odpadowej nie są ani trochę systemowe. Aby pozbyć się z domu np. zebranych selektywnie opakowań szklanych, należy często pokonać spore odległości, aby dowieść zebrany surowiec do miejsca docelowej zbiórki. Podobnie rzecz się ma w miejscu pracy czy nauki. Wielokrotnie podejmowane są próby selektywnego zbierania odpadów (głównie makulatury) na własną rękę i pozbywania się ich w okolicznych pojemnikach zewnętrznych. Są to jednak zdarzenia jednostkowe i – choć godne naśladowania – nie rozwiązują problemu. O ile jest prawdopodobne, iż w niedługim czasie gminy zaczną stopniowo wprowadzać (lepiej niż do tej pory) zorganizowane systemy odbioru posegregowanych odpadów bezpośrednio sprzed naszych domów, o tyle instytucje takie jak uniwersytet powinny organizować własne systemy umożliwiające selektywną gospodarkę odpadową, zgodną z obowiązującym prawem. W Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych w szkołach oraz na uczelniach wyższych od wielu lat prowadzona jest na szeroka skalę selektywna zbiórka odpadów. Wszelkie tego typu programy, propagujące recykling, są tam zazwyczaj dobrze zorganizowane. Oprócz podstawowych surowców wtórnych, na terenie szkół selektywną zbiórką objęte są również wszelkiego rodzaju urządzenia elektryczne, baterie, ubrania, resztki organiczne i inne odpady. Niejednokrotnie uczelnie koordynują i sprawują kontrolę nad selektywną zbiórką nie tylko na terenie uniwersytetów, ale również w obrębie miejscowości, w której się znajdują.
Segreguj odpady na Uniwersytecie!
Pilotażowy program selektywnej gospodarki odpadami na Uniwersytecie Gdańskim pod nazwą „Segreguj odpady na Uniwersytecie!”, wspierany finansowo przez WFOŚ w Gdańsku, założył uruchomienie specjalnych pojemników wewnętrznych na terenie poszczególnych wydziałów uczelni, w których gromadzona będzie makulatura, szkło, metale i tworzywa sztuczne. Surowce te przekazywane będą do firm zajmujących się ich przetwarzaniem. Oprócz spełniania wymogów formalno-prawnych oraz ewidentnych korzyści ekologicznych, ważne są także aspekty finansowe. Przekazywanie odpadów zebranych selektywnie jest na ogół kilkakrotnie tańsze od przekazywania odpadów zmieszanych.
Program rozpoczął projekt pilotażowy na Wydziale Chemii, miejsca naturalnie predestynowanego do inicjatyw „przyjaznych środowisku” ze względu na obecny tam kierunek kształcenia – ochrona środowiska. Zaproponowany program w dużej mierze oparł się na doświadczeniach Centrum Ochrony Środowiska PG, prowadzącego podobny projekt.
Wydział Chemii Uniwersytetu Gdańskiego jest dobrym przykładem prezentującym stan gospodarki odpadami na całej uczelni. Wydział administruje trzema budynkami (głównym i dwoma pawilonami), posiada pięć pojemników zbiorczych o pojemności 0,8 m3 (opróżnianych średnio dwa razy w tygodniu), jeden kontener zbiorczy o pojemności 10 m3 (opróżniany raz w miesiącu) oraz dwa kontenery do segregacji zewnętrznej makulatury i szkła, opróżniane raz w miesiącu. Daje to w sumie ponad 220 m3 odpadów rocznie. Średni roczny koszt wywozu kształtuje się na poziomie 20 tys. zł, co stanowi ok. 15% całkowitego kosztu wywozu odpadów z całego Uniwersytetu Gdańskiego.
W momencie rozpoczęcia projektu brak było danych nt. szczegółowego składu odpadów pochodzących z wydziału. Wstępne szacunki wskazywały jednak, iż głównym składnikiem odpadów jest papier pochodzący z prac biurowych pracowników oraz odpady papierowe wytwarzane przez studentów. Poza papierem istotną frakcję stanowią opakowaniowe tworzywa sztuczne oraz odpady szklane.
Na wydziale rozmieszczono 15 pojemników wewnętrznych do selektywnej zbiórki odpadów oraz zorganizowano trzy pojemniki zewnętrzne, które po zapełnieniu odbierane są przez firmę zakontraktowaną przez Uniwersytet. Każdy z pojemników podzielony jest na cztery części, przeznaczone do zbierania papieru, szkła, tworzyw sztucznych i metali. Poszczególne surowce gromadzone są w workach z tworzywa sztucznego, które są umocowane na stalowych wieszakach wewnątrz pojemnika. Konstrukcja pojemników umożliwia sprawne opróżnianie i wymianę worków z odpadami. Zebrane odpady wrzuca się do zbiorczych kontenerów przeznaczonych do selektywnej zbiórki odpadów, które umieszczone są na zewnątrz budynku. Worki, w których gromadzi się makulaturę, po opróżnieniu nadają się zazwyczaj do ponownego użycia, ponieważ podczas zbiórki nie ulegają zabrudzeniu. Worki do szkła i tworzyw sztucznych nie nadają się do ponownego użycia i są wyrzucane razem z zebranymi odpadami do pojemników zbiorczych. Zdarza się również, że worki z butelkami są rozrywane przez rozbite fragmenty szkła.
Pojemniki do selektywnej zbiórki odpadów zostały rozstawione w każdym z budynków wydziału na korytarzach i holach – w miejscach łatwo dostępnych dla pracowników i studentów. Dodatkowo w części pomieszczeń gromadzi się makulaturę biurową w odrębnych pojemnikach. Po zapełnieniu pojemniki z makulaturą są bezpośrednio wrzucane do zewnętrznego kontenera zbiorczego.
Monitorowanie zbieranych surowców
Monitorowanie segregacji odpadów obejmuje trzy pojemniki przeznaczone do selektywnej zbiórki, znajdujące się w Gmachu Głównym wydziału. Raz w tygodniu odpady te poddaje się szczegółowej analizie pod kątem składu morfologicznego2. Na podstawie otrzymanych wyników oszacowano, iż średnio w ciągu tygodnia zbieranych jest 10 kg papieru, 0,5 kg metali, 4,5 kg tworzyw sztucznych oraz 37 kg szkła, czyli ponad 50 kg surowców wtórnych (rys. 1).
Rys. 1. Procentowy udział frakcji zbieranych surowców wtórnych
Z otrzymanych danych wynika, że pojemniki na poszczególne frakcje są wypełniane nierównomiernie. Dotychczasowe zebrane ilości metali są znikome w porównaniu z pozostałymi frakcjami odpadów i ich selektywna zbiórka na pozostałych uczelniach może być znacznie ograniczona. Ponadto nie wszystkie pojemniki przeznaczone do selektywnej zbiórki są efektywnie wykorzystywane, co wynika w głównej mierze z ich usytuowania. W miejscach mało uczęszczanych przez pracowników i studentów pojemniki wypełniane są sporadycznie, a opróżnianie worków uwarunkowane jest głównie względami higienicznymi. Zaobserwowano także, iż jeden pojemnik na surowce wtórne, znajdujący się przy bufecie, jest niewystarczający. Wzrost stopnia wypełnienia tego pojemnika przez pięć miesięcy od wdrożenia systemu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych przedstawia rys. 2.
Rys. 2. Średnia ilość surowców wtórnych zebranych w ciągu tygodnia przy bufecie podczas każdego miesiąca prowadzenia monitoringu
Po upływie pięciu miesięcy ilość zbieranych tam surowców wtórnych znacznie wzrosła. W czasie trwania piątego miesiąca programu w ciągu tygodnia zbierano 4 kg papieru, 0,3 kg metali, 1,6 kg tworzyw sztucznych oraz 12 kg szkła. W pozostałych pojemnikach ilość odpadów w poszczególnych tygodniach jest różna. Jednak przez okres pięciu miesięcy od wprowadzenia monitoringu łączna liczba zebranych posegregowanych odpadów wykazuje tendencję wzrostową (rys. 3).
Rys. 3. Średnia ilość odpadów zbieranych w ciągu tygodnia w pojemnikach objętych monitoringiem na przestrzeni pięciu miesięcy
Podczas monitorowania systemu badano również stopień czystości odzyskiwanych surowców wtórnych. W wyniku przeprowadzonych obserwacji można stwierdzić, że stopień ten jest zadowalający. W segregowanych surowcach ilość zanieczyszczeń utrzymuje się na niskim poziomie. W przeważającej większości surowce wtórne wrzucane są do odpowiednich przegród. Sporadycznie w zebranych odpadach znajdują się drobne zanieczyszczenia.
Wdrożeniu systemu towarzyszy akcja informacyjna i edukacyjna. Działania te mają charakter strategiczny i służą wyczerpującemu poinformowaniu pracowników i studentów o celach segregacji, korzyściach płynących z tych działań dla środowiska oraz ich rezultatach. Przygotowano materiały upowszechniające ideę segregacji odpadów oraz założono witrynę internetową dotyczącą Programu.
Wdrożenie programu na pozostałych wydziałach i uczelniach
Pilotażowy charakter projektu i zdobyte doświadczenia pozwalają na zoptymalizowanie ilości pojemników, rodzaju frakcji odpadów pozostających w przewadze oraz metod wdrożeniowych dla pozostałych jednostek. Dzięki prowadzonemu monitorowaniu oraz obserwacji systemu selektywnej zbiórki odpadów można przypuszczać, iż programy takie mają szansę powodzenia na innych wydziałach i uczelniach. Przy wprowadzaniu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych zasadne wydaje się wykorzystanie pojemników trzykomorowych do zbierania papieru, szkła i tworzyw sztucznych oraz, oddzielnie, mniejszą ilość pojemników do gromadzenia metali. Dodatkowo zaleca się, aby w miejscach najczęściej uczęszczanych przez studentów i pracowników, głównie w okolicach bufetów, umieszczać co najmniej po dwa pojemniki. Na podstawie otrzymanych wyników można w przybliżeniu określić liczbę pojemników do selektywnej zbiórki potrzebnych na pozostałych wydziałach. Na Wydziale Chemii na jeden pojemnik przypada średnio 56 studentów oraz 11 pracowników. W ten sposób średnio w ciągu tygodnia każdy z pojemników wypełniany jest niemal w 25%. Z uwagi na dotychczasowy, stosunkowo niski poziom ich wypełnienia wydaje się, że jest ich za dużo. Niemniej jednak zaobserwowany w ostatnim czasie wzrost odzysku surowców wtórnych (o 41% w porównaniu z pierwszym miesiącem od wprowadzenia zbiórki) pozwala przypuszczać, iż z czasem pojemniki do selektywnej zbiórki odpadów będą wykorzystywane bardziej efektywnie. Ilość powstających odpadów uzależniona jest w głównej mierze od specyfiki wydziału oraz od tego, czy studia tam prowadzone są w trybie dziennym, czy zaocznym.
Korzyści z segregacji
Korzyści z wdrożenia selektywnej zbiórki odpadów na uniwersytetach to przede wszystkim definitywne zmniejszenie ilości odpadów trafiających na składowisko. Pozytywnym efektem długoterminowym jest funkcjonująca segregacja odpadów, a co za tym idzie – pozyskiwanie surowców wtórnych i zawrócenie ich do cyklu produkcyjnego. Funkcjonująca w ramach jednej instytucji segregacja odpadów podnosi świadomość ekologiczną pracowników i studentów. Mając na uwadze fakt, iż rocznie Wydział Chemii opuszcza ok. 120 absolwentów o wykształceniu w zakresie ochrony środowiska (a więc przyszli pracownicy administracji, decydenci i audytorzy), niezmiernie istotne jest, aby właśnie ta grupa ludzi była szczególnie uwrażliwiona na problem segregacji i odzysku odpadów. Należy mieć nadzieję, że po wdrożeniu systemu na innych uczelniach uda się zainteresować problemem również przyszłych prawników, ekonomistów czy matematyków.
A co z odpadami niebezpiecznymi?
Selektywna zbiórka odpadów komunalnych to tylko jeden z elementów proekologicznych zachowań, które powinny towarzyszyć rozwojowi nowoczesnej uczelni. Program „Segreguj Odpady na Uniwersytecie!” obejmuje tylko wybrane odpady komunalne, a jak wiadomo, istnieje także grupa odpadów niebezpiecznych, od zużytych baterii i świetlówek począwszy, a na przeterminowanych odczynnikach laboratoryjnych skończywszy. Szczególnie na wydziałach przyrodniczych powstaje duża ilość odpadów niebezpiecznych w wyniku prowadzonych tam prac naukowo-badawczych i dydaktycznych z użyciem substancji i preparatów chemicznych. Dla tego typu odpadów należy stworzyć niezależny system ich bezpiecznego gromadzenia, klasyfikacji, magazynowania oraz przekazywania wyspecjalizowanym firmom do utylizacji.
Piotr Stepnowski
Uniwersytet Gdański
Wydział Chemii
Źródła
Dzięki wsparciu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku na Uniwersytecie Gdańskim od dwóch lat działa program selektywnej zbiórki odpadów. Program rozpoczął projekt pilotażowy prowadzony na Wydziale Chemii. Doświadczenia tam zdobyte mają zostać wykorzystane podczas wdrażania podobnych systemów na innych uczelniach.
Selektywna zbiórka odpadów
Selektywna zbiórka odpadów jest pojęciem dobrze ugruntowanym w terminologii ochrony środowiska. Co prawda, niektórym kojarzy się wyłącznie z ekstremizmem ekologicznym, jednak dla coraz większej rzeszy osób to zwykła oszczędność. Selektywna zbiórka odpadów to element racjonalnego gospodarowania zasobami, których pierwotne zużycie, dzięki powtórnemu ich wykorzystaniu, można znacznie ograniczyć. Hasło to, niestety, przywołuje także znane obrazy przypadkowo rozstawionych, przepełnionych pojemników na makulaturę, szkło czy tworzywa sztuczne, w których obecność jednego typu odpadu to niejednokrotnie fikcja. Dodatkowo funkcjonuje głębokie przekonanie, że zbierane selektywnie odpady i tak zostaną zmieszane i wywiezione na wysypisko śmieci.
Od 2001 r. segregacja odpadów wynika bezpośrednio z obowiązującego w Polsce prawa i jest czynnością, którą wytwórca odpadów powinien wykonać, jeżeli oczywiście wytworzenia odpadu nie dało się uniknąć1. Zatem, działając w zgodzie z polskim prawem, odpady należy segregować wszędzie tam gdzie jest to możliwe. Sęk w tym, że w większości polskich miast rozwiązania gospodarki odpadowej nie są ani trochę systemowe. Aby pozbyć się z domu np. zebranych selektywnie opakowań szklanych, należy często pokonać spore odległości, aby dowieść zebrany surowiec do miejsca docelowej zbiórki. Podobnie rzecz się ma w miejscu pracy czy nauki. Wielokrotnie podejmowane są próby selektywnego zbierania odpadów (głównie makulatury) na własną rękę i pozbywania się ich w okolicznych pojemnikach zewnętrznych. Są to jednak zdarzenia jednostkowe i – choć godne naśladowania – nie rozwiązują problemu. O ile jest prawdopodobne, iż w niedługim czasie gminy zaczną stopniowo wprowadzać (lepiej niż do tej pory) zorganizowane systemy odbioru posegregowanych odpadów bezpośrednio sprzed naszych domów, o tyle instytucje takie jak uniwersytet powinny organizować własne systemy umożliwiające selektywną gospodarkę odpadową, zgodną z obowiązującym prawem. W Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych w szkołach oraz na uczelniach wyższych od wielu lat prowadzona jest na szeroka skalę selektywna zbiórka odpadów. Wszelkie tego typu programy, propagujące recykling, są tam zazwyczaj dobrze zorganizowane. Oprócz podstawowych surowców wtórnych, na terenie szkół selektywną zbiórką objęte są również wszelkiego rodzaju urządzenia elektryczne, baterie, ubrania, resztki organiczne i inne odpady. Niejednokrotnie uczelnie koordynują i sprawują kontrolę nad selektywną zbiórką nie tylko na terenie uniwersytetów, ale również w obrębie miejscowości, w której się znajdują.
Segreguj odpady na Uniwersytecie!
Pilotażowy program selektywnej gospodarki odpadami na Uniwersytecie Gdańskim pod nazwą „Segreguj odpady na Uniwersytecie!”, wspierany finansowo przez WFOŚ w Gdańsku, założył uruchomienie specjalnych pojemników wewnętrznych na terenie poszczególnych wydziałów uczelni, w których gromadzona będzie makulatura, szkło, metale i tworzywa sztuczne. Surowce te przekazywane będą do firm zajmujących się ich przetwarzaniem. Oprócz spełniania wymogów formalno-prawnych oraz ewidentnych korzyści ekologicznych, ważne są także aspekty finansowe. Przekazywanie odpadów zebranych selektywnie jest na ogół kilkakrotnie tańsze od przekazywania odpadów zmieszanych.
Program rozpoczął projekt pilotażowy na Wydziale Chemii, miejsca naturalnie predestynowanego do inicjatyw „przyjaznych środowisku” ze względu na obecny tam kierunek kształcenia – ochrona środowiska. Zaproponowany program w dużej mierze oparł się na doświadczeniach Centrum Ochrony Środowiska PG, prowadzącego podobny projekt.
Wydział Chemii Uniwersytetu Gdańskiego jest dobrym przykładem prezentującym stan gospodarki odpadami na całej uczelni. Wydział administruje trzema budynkami (głównym i dwoma pawilonami), posiada pięć pojemników zbiorczych o pojemności 0,8 m3 (opróżnianych średnio dwa razy w tygodniu), jeden kontener zbiorczy o pojemności 10 m3 (opróżniany raz w miesiącu) oraz dwa kontenery do segregacji zewnętrznej makulatury i szkła, opróżniane raz w miesiącu. Daje to w sumie ponad 220 m3 odpadów rocznie. Średni roczny koszt wywozu kształtuje się na poziomie 20 tys. zł, co stanowi ok. 15% całkowitego kosztu wywozu odpadów z całego Uniwersytetu Gdańskiego.
W momencie rozpoczęcia projektu brak było danych nt. szczegółowego składu odpadów pochodzących z wydziału. Wstępne szacunki wskazywały jednak, iż głównym składnikiem odpadów jest papier pochodzący z prac biurowych pracowników oraz odpady papierowe wytwarzane przez studentów. Poza papierem istotną frakcję stanowią opakowaniowe tworzywa sztuczne oraz odpady szklane.
Na wydziale rozmieszczono 15 pojemników wewnętrznych do selektywnej zbiórki odpadów oraz zorganizowano trzy pojemniki zewnętrzne, które po zapełnieniu odbierane są przez firmę zakontraktowaną przez Uniwersytet. Każdy z pojemników podzielony jest na cztery części, przeznaczone do zbierania papieru, szkła, tworzyw sztucznych i metali. Poszczególne surowce gromadzone są w workach z tworzywa sztucznego, które są umocowane na stalowych wieszakach wewnątrz pojemnika. Konstrukcja pojemników umożliwia sprawne opróżnianie i wymianę worków z odpadami. Zebrane odpady wrzuca się do zbiorczych kontenerów przeznaczonych do selektywnej zbiórki odpadów, które umieszczone są na zewnątrz budynku. Worki, w których gromadzi się makulaturę, po opróżnieniu nadają się zazwyczaj do ponownego użycia, ponieważ podczas zbiórki nie ulegają zabrudzeniu. Worki do szkła i tworzyw sztucznych nie nadają się do ponownego użycia i są wyrzucane razem z zebranymi odpadami do pojemników zbiorczych. Zdarza się również, że worki z butelkami są rozrywane przez rozbite fragmenty szkła.
Pojemniki do selektywnej zbiórki odpadów zostały rozstawione w każdym z budynków wydziału na korytarzach i holach – w miejscach łatwo dostępnych dla pracowników i studentów. Dodatkowo w części pomieszczeń gromadzi się makulaturę biurową w odrębnych pojemnikach. Po zapełnieniu pojemniki z makulaturą są bezpośrednio wrzucane do zewnętrznego kontenera zbiorczego.
Monitorowanie zbieranych surowców
Monitorowanie segregacji odpadów obejmuje trzy pojemniki przeznaczone do selektywnej zbiórki, znajdujące się w Gmachu Głównym wydziału. Raz w tygodniu odpady te poddaje się szczegółowej analizie pod kątem składu morfologicznego2. Na podstawie otrzymanych wyników oszacowano, iż średnio w ciągu tygodnia zbieranych jest 10 kg papieru, 0,5 kg metali, 4,5 kg tworzyw sztucznych oraz 37 kg szkła, czyli ponad 50 kg surowców wtórnych (rys. 1).
Rys. 1. Procentowy udział frakcji zbieranych surowców wtórnych
Z otrzymanych danych wynika, że pojemniki na poszczególne frakcje są wypełniane nierównomiernie. Dotychczasowe zebrane ilości metali są znikome w porównaniu z pozostałymi frakcjami odpadów i ich selektywna zbiórka na pozostałych uczelniach może być znacznie ograniczona. Ponadto nie wszystkie pojemniki przeznaczone do selektywnej zbiórki są efektywnie wykorzystywane, co wynika w głównej mierze z ich usytuowania. W miejscach mało uczęszczanych przez pracowników i studentów pojemniki wypełniane są sporadycznie, a opróżnianie worków uwarunkowane jest głównie względami higienicznymi. Zaobserwowano także, iż jeden pojemnik na surowce wtórne, znajdujący się przy bufecie, jest niewystarczający. Wzrost stopnia wypełnienia tego pojemnika przez pięć miesięcy od wdrożenia systemu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych przedstawia rys. 2.
Rys. 2. Średnia ilość surowców wtórnych zebranych w ciągu tygodnia przy bufecie podczas każdego miesiąca prowadzenia monitoringu
Po upływie pięciu miesięcy ilość zbieranych tam surowców wtórnych znacznie wzrosła. W czasie trwania piątego miesiąca programu w ciągu tygodnia zbierano 4 kg papieru, 0,3 kg metali, 1,6 kg tworzyw sztucznych oraz 12 kg szkła. W pozostałych pojemnikach ilość odpadów w poszczególnych tygodniach jest różna. Jednak przez okres pięciu miesięcy od wprowadzenia monitoringu łączna liczba zebranych posegregowanych odpadów wykazuje tendencję wzrostową (rys. 3).
Rys. 3. Średnia ilość odpadów zbieranych w ciągu tygodnia w pojemnikach objętych monitoringiem na przestrzeni pięciu miesięcy
Podczas monitorowania systemu badano również stopień czystości odzyskiwanych surowców wtórnych. W wyniku przeprowadzonych obserwacji można stwierdzić, że stopień ten jest zadowalający. W segregowanych surowcach ilość zanieczyszczeń utrzymuje się na niskim poziomie. W przeważającej większości surowce wtórne wrzucane są do odpowiednich przegród. Sporadycznie w zebranych odpadach znajdują się drobne zanieczyszczenia.
Wdrożeniu systemu towarzyszy akcja informacyjna i edukacyjna. Działania te mają charakter strategiczny i służą wyczerpującemu poinformowaniu pracowników i studentów o celach segregacji, korzyściach płynących z tych działań dla środowiska oraz ich rezultatach. Przygotowano materiały upowszechniające ideę segregacji odpadów oraz założono witrynę internetową dotyczącą Programu.
Wdrożenie programu na pozostałych wydziałach i uczelniach
Pilotażowy charakter projektu i zdobyte doświadczenia pozwalają na zoptymalizowanie ilości pojemników, rodzaju frakcji odpadów pozostających w przewadze oraz metod wdrożeniowych dla pozostałych jednostek. Dzięki prowadzonemu monitorowaniu oraz obserwacji systemu selektywnej zbiórki odpadów można przypuszczać, iż programy takie mają szansę powodzenia na innych wydziałach i uczelniach. Przy wprowadzaniu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych zasadne wydaje się wykorzystanie pojemników trzykomorowych do zbierania papieru, szkła i tworzyw sztucznych oraz, oddzielnie, mniejszą ilość pojemników do gromadzenia metali. Dodatkowo zaleca się, aby w miejscach najczęściej uczęszczanych przez studentów i pracowników, głównie w okolicach bufetów, umieszczać co najmniej po dwa pojemniki. Na podstawie otrzymanych wyników można w przybliżeniu określić liczbę pojemników do selektywnej zbiórki potrzebnych na pozostałych wydziałach. Na Wydziale Chemii na jeden pojemnik przypada średnio 56 studentów oraz 11 pracowników. W ten sposób średnio w ciągu tygodnia każdy z pojemników wypełniany jest niemal w 25%. Z uwagi na dotychczasowy, stosunkowo niski poziom ich wypełnienia wydaje się, że jest ich za dużo. Niemniej jednak zaobserwowany w ostatnim czasie wzrost odzysku surowców wtórnych (o 41% w porównaniu z pierwszym miesiącem od wprowadzenia zbiórki) pozwala przypuszczać, iż z czasem pojemniki do selektywnej zbiórki odpadów będą wykorzystywane bardziej efektywnie. Ilość powstających odpadów uzależniona jest w głównej mierze od specyfiki wydziału oraz od tego, czy studia tam prowadzone są w trybie dziennym, czy zaocznym.
Korzyści z segregacji
Korzyści z wdrożenia selektywnej zbiórki odpadów na uniwersytetach to przede wszystkim definitywne zmniejszenie ilości odpadów trafiających na składowisko. Pozytywnym efektem długoterminowym jest funkcjonująca segregacja odpadów, a co za tym idzie – pozyskiwanie surowców wtórnych i zawrócenie ich do cyklu produkcyjnego. Funkcjonująca w ramach jednej instytucji segregacja odpadów podnosi świadomość ekologiczną pracowników i studentów. Mając na uwadze fakt, iż rocznie Wydział Chemii opuszcza ok. 120 absolwentów o wykształceniu w zakresie ochrony środowiska (a więc przyszli pracownicy administracji, decydenci i audytorzy), niezmiernie istotne jest, aby właśnie ta grupa ludzi była szczególnie uwrażliwiona na problem segregacji i odzysku odpadów. Należy mieć nadzieję, że po wdrożeniu systemu na innych uczelniach uda się zainteresować problemem również przyszłych prawników, ekonomistów czy matematyków.
A co z odpadami niebezpiecznymi?
Selektywna zbiórka odpadów komunalnych to tylko jeden z elementów proekologicznych zachowań, które powinny towarzyszyć rozwojowi nowoczesnej uczelni. Program „Segreguj Odpady na Uniwersytecie!” obejmuje tylko wybrane odpady komunalne, a jak wiadomo, istnieje także grupa odpadów niebezpiecznych, od zużytych baterii i świetlówek począwszy, a na przeterminowanych odczynnikach laboratoryjnych skończywszy. Szczególnie na wydziałach przyrodniczych powstaje duża ilość odpadów niebezpiecznych w wyniku prowadzonych tam prac naukowo-badawczych i dydaktycznych z użyciem substancji i preparatów chemicznych. Dla tego typu odpadów należy stworzyć niezależny system ich bezpiecznego gromadzenia, klasyfikacji, magazynowania oraz przekazywania wyspecjalizowanym firmom do utylizacji.
Piotr Stepnowski
Uniwersytet Gdański
Wydział Chemii
Źródła
- Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (DzU nr 62, poz. 628, ze zm.).
- Śliwka W.: Praca magisterska. Uniwersytet Gdański. Gdańsk 2004.
