Wyposażenie stacji demontażu. Cz. VI

Celem każdego indywidualnego procesu recyklingu jest odzyskanie z odpadów surowców nadających się do wtórnego wykorzystania lub wykazujących taką przydatność, aby w ten sposób zminimalizować ogólną ilość powstających odpadów. Znaczenie ma tu fakt, że recykling – niezależnie od tego, czy ma na celu odzysk surowców, czy też produkcję wysokiej jakości kompostu – zaczyna się od selektywnej zbiórki. Dla praktyki technologii przetwarzania odpadów oznacza to, że selektywna zbiórka powinna być zastosowana zawsze jako proces wspierający przerób odpadów i zwiększający efektywność pracy instalacji.

Automatyzacja demontażu możliwa jest tylko w ograniczonym zakresie z powodu zróżnicowanych typów samochodów oraz różnego indywidualnego stanu technicznego pojazdu (korozja, zanieczyszczenia, szkody wypadkowe, częściowy demontaż itp.). Zakład recyklingu pojazdów samochodowych realizuje następujące funkcje: przyjęcie samochodu dostarczonego przez właściciela do demontażu, osuszanie i wstępna rozbiórka, demontaż głęboki, diagnostyka „elektryki”, recykling silników, diagnostyka skrzyń biegów i elementów zawieszenia, segregacja materiałów, części oraz gromadzenie odpadów – szkła, tworzyw sztucznych, gumy, pianki i innych, przechowywanie – magazynowanie.

 

Stacja demontażu pojazdów samochodowych musi dysponować kompletem potrzebnych narzędzi i urządzeń pomocniczych, które pomagają odzyskiwać wszystkie surowce wtórne. Jednym z ważniejszych używanych przy demontażu są narzędzia elektryczne takie jak wkrętaki, wiertarki, nożyce i tarcze tnące. Ponadto stosuje się narzędzia o napędzie hydraulicznym, np. nożyce czy specjalne urządzenia do przecinania nakrętek i rozginania karoserii, które są szczególnie przydatne dla samochodów zniszczonych w wypadkach drogowych. Wykorzystuje się również klucze udarowe o napędzie pneumatycznym dla łatwego odkręcania śrub.

W ostatnich latach obserwuje się zwiększającą się ofertę, m.in. nożyc, które mogą być używane przez stacje demontażu pojazdów samochodowych. Analizując parametry urządzeń w okresie ostatnich czterech lat, można zaobserwować wprowadzanie zmian, które znacznie polepszają jakość pracy urządzeń. Wiele firm produkuje całą gamę specjalnych urządzeń do recyklingu aut. Są to urządzenia o małej wadze, biorąc pod uwagę charakter i zakres prac oraz pozycję pracownika, który posługuje się narzędziem. W zależności od miejsca wykonywanych czynności, zastosowanych innych urządzeń, np. rodzaju podnośnika, nożyce muszą być ergonomiczne i wygodne w użyciu. Z reguły wykonane są z wysokogatunkowego aluminium, łatwe w operowaniu oraz przyjazne dla operatora. Sterowanie narzędziem odbywa się przez obrotową rękojeść. Niektóre modele posiadają pistoletowy uchwyt na narzędzia hydrauliczne. W takim przypadku można zamontować różne typy ostrzy. Cechy takie posiadają niektóre nożyce hydrauliczne, które charakteryzować się mogą małą wagą 8,9 kg i służyć do odcinania katalizatorów. Inny typ nożyc można zastosować do ciężkich prac, takich jak odcinanie osłon silników, zderzaków, drzwi samochodowych i dachów. Jeszcze inne z serii elektrohydraulicznych urządzeń tnących mogą z powodzeniem ciąć masywne pręty okrągłe (np. kierownicy). Podstawowe dane techniczne przenośnych i stacjonarnych przecinaków można prześledzić w tabelach 1 i 2.

 

Tab. 1. Przenośne przecinaki hydrauliczne

Model	Koncepcja cięcia	Siła cięcia kN/t	Waga [kg]	Wymiary [mm]	Ciśnienie robocze [bar]
ICU 10 A 10	Przecinak	242/24,6	13,7	735x230x177	500
ICU 10 A 30	Przecinak	246/25,1	15,3	696x230x177	500

 

Tab. 2. Stacjonarne przecinaki hydrauliczne

Model	Koncepcja cięcia	Siła cięcia kN/t	Waga [kg]	Wymiary [mm]	Ciśnienie robocze [bar]
ICU 20 S 20	Przecinak	234/23,9	26,7	628x361x312	500
ICU 20 S 30	Przecinak	246/25,1	26,6	651x361x312	500
ICU 20 S 40	Przecinak/ rozpierak	264/26,9	26,6	639x361x312	500

 

Do przecinaków można dołączyć węże hydrauliczne dla narzędzi do recyklingu. Jest to wąż podwójny ze złączami z gwintem męskim ¼” BSP oraz sprężynami przeciwzałamaniowymi, o współczynniku bezpieczeństwa 4:1 i długościach 5, 10, 15 oraz 20 metrów.

 

Jeszcze inną propozycją są nożyce hydrauliczne stworzone specjalnie do rozdrabniania materiałów i prac demontażowych. Mogą być wykorzystywane m.in. w recyklingu: pojazdów samochodowych, sprzętu AGD, przewodów elektrycznych, złomu elektronicznego, materiału na złomowiskach i materiałów budowlanych. Różne rodzaje nożyc mogą mieć bogate zastosowanie. Takie typy jak: nożyce przenośne, przenośne do najcięższych prac, przenośne nożyce ze sterowaniem elektrycznym, nożyce o najwyższych siłach cięcia do pracy ciągłej czy do prac specjalnych umożliwiają dopasowanie się do każdych warunków pracy. Praktycznie we wszystkich typach nożyc występuje: precyzyjne sterowanie przy użyciu kciuka w każdej pozycji, możliwość powtórnego szlifowania ostrzy, wiele różnych typów ostrzy o geometrii zoptymalizowanej dla konkretnego zastosowania, bolec centralnego smarowania oraz zminimalizowane czynności serwisowe. Do nożyc może być dopasowany osprzęt dodatkowy, taki jak: agregaty hydrauliczne do zasilania nożyc i urządzeń typu kombi, węże zasilające i inne akcesoria. Przykładowe parametry wybranych rodzajów nożyc podane są w tabeli 3 i 4.

 

Tab. 3. Przenośne nożyce

 

Tab. 4. Przenośne nożyce do ciężkich prac

 

 

Jeszcze innym przykładem są hydrauliczne nożyce aligatorowe. Umożliwiają one cięcie na zimno wszelkich metali w zakładach skupu i przetwórstwa złomu stalowego oraz metali kolorowych. Maszyna ta posiada rozwiązania, na które warto zwrócić uwagę: kinematyczne rozmieszczenie sił obciążeniowych łożysk i roboczych części, które są kilkanaście razy mniejsze od typowych urządzeń, zastosowanie obustronnie ułożonych łożysk w roboczej konsoli, hydrauliczny przytrzymywacz ciętego materiału oraz szczęki robocze wykonane ze staliwa. Rozwiązania te powodują, iż przy małych gabarytach i wadze można zaoferować maszynę o dużych możliwościach produkcyjnych. Nożyce aligatorowe są wyposażone w regulację wysokości podnoszenia głównego ramienia, co wpływa na szybkość pracy. Nóż tnący składa się z przykręcanych segmentów (części), a każdą można łatwo, czterokrotnie obrócić do dalszej pracy. Zabezpieczające zawory hydraulicznych ciśnień umieszczone obok silnika mają za zadanie chronić przed przeciążeniem maszyny. Specjalne rozwiązania hydrauliczne umożliwiają efektywne podłączenie silnika, aby maszyna utrzymywała optymalne prędkości w zależności od obciążeń.

 

Tab. 5. Wybrane przykłady parametrów nożyc aligatorowych

 

Innym ciekawym rozwiązaniem są nożyce do wycinania katalizatorów. Oferowane są łącznie z trzyfazową skrzynką przyłączową CNT z silnikiem o mocy 1,85 kW/380 Volt do zasilania podwójnej pompy w celu osiągnięcia wysokiej szybkości ruchów nożyc i ciśnienia 700 bar. Skrzynka przyłączowa zainstalowana jest na jednoosiowym wózku i posiada automatyczny system włączania i wyłączania. Tego typu nożyce dostępne są w dwóch modelach: RS100 z rozwarciem nożyc 100 mm i wagą 9 kg oraz RS130 z rozwarciem nożyc 130 mm i wagą 14 kg.

Zaprezentowane narzędzia i urządzenia ilustrują różnorodność, która występuje w technologiach recyklingu. Wzrastająca ilość pojazdów samochodowych przeznaczonych do demontażu zmusza do zastosowania nowych osiągnięć techniki. W dłuższej perspektywie czasowej można zaobserwować, jak zmieniają się technologie recyklingu. Postęp w tej dziedzinie jest bardzo duży. Stacje demontażu coraz częściej wykorzystują specjalistyczny sprzęt, który ułatwia pracę oraz przyczynia się do większej opłacalności prowadzonej działalności gospodarczej.

1.                  Bilitewski B., Haerdtle G., Marek K.: Podręcznik Gospodarki Odpadami. Warszawa 2003.

2.                  Oprzędkiewicz J., Stolarski B.: Technologie i systemy recyklingu samochodów. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne Fundacja Książka Naukowo-Techniczna. Warszawa 2003.

3.                  Gola-Sienkiewicz R.: Jakie technologie recyklingu pojazdów stosować w Polsce? „Recykling” 11/2003.

4.                  www.holmatro.pl.

5.                  www.firemax.pl.

6.                  www.hard.com.pl/zlom.

7.                  www.santrade.pl.

 

Ryszard Gola-Sienkiewicz, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Głogowie