Pomimo trwającego kryzysu, przetwarzanie i zagospodarowanie złomu, pozostającego w ścisłej korelacji z przemysłem hutniczym, jest kluczowym i nieodzownym elementem gospodarki w naszym kraju.

Polska zajmuje piąte miejsce w Unii Europejskiej pod względem zużycia złomu i szóste w zakresie produkcji stali. Pozycja ta świadczy o dużej roli, jaką odgrywa recykling metali w naszym kraju.

Doniesienia z branży

Dla firm zajmujących się przetwórstwem złomu 2012 rok można uznać za dość trudny okres. Pierwsza połowa br. również nie należała do najłatwiejszych, co wynikało z małej podaży i niskiego popytu na złom ze strony odbiorców. Huty nie były mocno zainteresowane zakupem surowca z uwagi na małe zamówienia i zapotrzebowanie na złom przeznaczony do produkcji stali. Obroty w większości firm z tej branży spadły o 20-30%. Zarówno przedłużająca się zima, jak i polityka przyjęta przez przedstawicieli hut wpłynęła na tego typu stan.

Mimo niekorzystnej sytuacji, tzw. firmy zajmujące się przetwórstwem złomu wciąż rozwijają się i inwestują, podążając za trendami rynków europejskich i światowych. Część przedstawicieli branży jest już dość dobrze wyposażona w odpowiednie, innowacyjne technologie oraz systemy logistyczne. Przedsiębiorstwa rozszerzają wachlarz swoich usług, wykorzystując posiadany potencjał. W ostatnim okresie można m.in. dostrzec wzrost zainteresowania właścicieli spółek złomowych instalacjami do strzępienia złomu, gdyż w ciągu ostatnich dwóch lat powstało kilka tego typu nowych inwestycji.

Zapotrzebowanie na złom u odbiorców surowca obniżyło się wraz ze spadkiem produkcji stali, która w 2012 r. w porównaniu z 2011 r. była niższa o ok. 5%. Zużycie złomu przez huty spadło z 5,9 mln ton w 2011 do 5,6 mln ton w 2012 r. Wielkość skupu złomu w hutach z jednostek handlowych w 2011 r. wynosiła 4,8 mln t, a już w 2012 zmniejszyła się do 4,5 mln t.

Ceny złomu wciąż utrzymują się na dość wysokim poziomie. Pomimo braku koniunktury, porównując poziom cen w pierwszym kwartale 2012 r. z sytuacją w br., można stwierdzić różnicę w wysokości ok. 200 zł/t mniej dla złomu niewsadowego oraz ok. 300 zł mniej dla złomu grubego wsadowego (rys. 1 i 2). Do momentu ożywienia się rynku najbliższe miesiące, z powodu przestojów w hutach, będą charakteryzować się stabilnością cen, ale raczej z tendencją zniżkową.

Zawirowania wokół podatków

Niezbyt korzystna koniunktura w hutach związana jest również z pojawiającymi się nieprawidłowościami i nadużyciami podatkowymi w branży wyrobów gotowych. 1 kwietnia 2011 r. ustawą o podatku od towarów i usług wprowadzono zmiany w systemie naliczania podatku VAT na wyroby gotowe. Od chwili wdrożenia systemu samonaliczania podatku VAT w obrocie złomem wydawało się, że problem z nadużyciami w tym zakresie, który istniał od wielu lat, został zlikwidowany. Mimo zastosowania rozwiązań systemowych rekomendowanych przez Unię Europejską, po kilku miesiącach okazało się, że zaproponowany system jest jednak nieszczelny.

Dzięki działaniom branży złomowej i stalowej resort finansów zaproponował nowy projekt ustawy o podatku VAT. W swoim założeniu ma on ukrócić nadużycia podatkowe w obrocie złomem i stalą, rozszerzając listę towarów objętych samonaliczaniem podatku VAT. Należy mieć nadzieję, że wprowadzenie samonaliczania podatku VAT na wybory stalowe poprawi nie tylko kondycję samych hut, ale również wpłynie pozytywnie na branżę złomową.

Import i eksport

Od 1 stycznia br. nastąpił istoty przełom legislacyjny. Przestał obowiązywać okres przejściowy na import i przywóz złomu do Polski. Od tego roku odpady z metali można importować do naszego kraju na takich samych zasadach jak eksportuje się surowiec.

Zastanawiający jest fakt, że pomimo wprowadzonej zmiany, nie zaobserwowano drastycznego wzrostu ilości napływającego złomu. Biorąc pod uwagę dane, które posiada Izba Przemysłowo-Handlowa Gospodarki Złomem (IPHGZ), można wręcz stwierdzić, że import znacznie zmalał w porównaniu z danymi z tego samego okresu w 2012 r. Najwyraźniej nie nadszedł jeszcze odpowiedni moment, aby oceniać zaistniałą sytuację. Pełne analizy związane są z dłuższą perspektywą, uwzględniającą m.in. długo trwającą zimę, która nie sprzyjała poszukiwaniom surowcowa (rys. 3). Natomiast eksport złomu wykazywał tendencję wzrostową w pierwszym kwartale br. w porównaniu z rokiem poprzednim (rys. 4).

?Kodeks dobrych praktyk?

W celu stworzenia zbioru zasad, jakimi powinny kierować się przedsiębiorstwa z branży złomowej, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi oraz kanonami kupieckimi, IPHGZ postanowiła wdrożyć dokument pt. ?Kodeks dobrych praktyk?. Uchwalenie Kodeksu Dobrych Praktyk zostało zatwierdzone w kierunkach działania IPHGZ na br. przez Walne Zgromadzenie członków Izby. Z uwagi na ścisłe relacje tzw. firm złomowych z odbiorcami złomu, dużo uwagi poświęcono jakości oraz zawartości w dostawach substancji i przedmiotów niebezpiecznych, które stanowią bezpośrednie zagrożenie dla życia osób pracujących w hutach przy procesie produkcyjnym. Najważniejsze w tego typu działaniach jest podnoszenie świadomości wśród dostawców oraz tworzenie jasnych zasad. Kolejną kwestią, którą określa przyjęty kodeks, jest wskazanie elementów infrastruktury kolejowej oraz wodociągowej, szczególnie narażonej na kradzież. Tego typu praktyki stanowią szkody nie tylko czysto materialne, ale też zagrożenie życia dla społeczeństwa.

Należy mieć świadomość, że branża złomowa skupia szereg odmian działalności. Poza typowym skupem złomu, firmy z tego sektora zajmują się demontażem pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz przetwarzaniem zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Podmioty, które parają się tego typu działalnością, są świadome obowiązków nałożonych na prowadzących działalność z tego zakresu. Celem zaproponowanego ?Kodeksu dobrych praktyk? jest prezentacja zasad i postępowania wobec rozmaitych rodzajów złomu pojawiających się w punktach jego skupu.

Kolejna sprawa to obszar działań podatkowo-finansowych, w którym dochodzi do koncentrowania działań przede wszystkim na jednolitym systemie rozliczania podatku VAT w branży złomowej. Ponadto podążając za trendami unijnymi, Izba będzie starać się wprowadzać bezgotówkowy obrót złomem, który w sposób systemowy wyeliminuje nadużycia podatkowe w branży, a tym samym zagwarantuje funkcjonowanie na rynku rzetelnych firm, działających na zasadach zdrowej konkurencji.

Kinga Zgierska, dyrektor Zarządu, Izba Przemysłowo-Handlowa Gospodarki Złomem