Zielone oblicze EURO 2012

Zielona energia, wydarzenie, produkt. Przymiotnika „zielony” najczęściej używa się w celu podkreślenia, że dana działalność jest przyjazna środowisku, niezależnie od tego, czy chodzi o budowę wielkiego obiektu, akcję podnoszącą świadomość społeczności lokalnej lub imprezę sportową. Tegoroczny turniej UEFA EURO 2012, do którego przygotowania trwają już od czterech lat, również będzie obfitował w zielone akcenty. Są one widoczne na ulicach, w strefach kibiców oraz w realizowanych inwestycjach. Dla jednych turniej stanowi okazję do zainicjowania działań, dla innych jest pretekstem do przyspieszenia prac już prowadzonych lub planowanych od dawna. Mimo iż ochrona środowiska to jeden z ważniejszych aspektów podczas przygotowywania nowych inwestycji, warto pamiętać również o roli samego inwestora. To od niego w dużej mierze zależy, w jakim stopniu dane przedsięwzięcie jest przyjazne środowisku.

 

Stadiony są najbardziej spektakularnymi budowlami, jakie powstały w ramach przygotowań Polski do tegorocznych Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej. Cechuje je nowoczesny wygląd, wspaniałe przestrzenie oraz ogromne możliwości. Mimo że można rozważać, czy nie są zbyt duże i czy będą trudne do utrzymania lub idealnie wpasują się w krajobraz miejski, stając się obiektami powszechnego użytku zarabiającymi na własne utrzymanie, to pod względem dbałości o ochronę środowiska spełniają najbardziej rygorystyczne kryteria. Już na etapie planowania ich rozmieszczenia uwzględniane były kwestie związane z ochroną środowiska. Rozpatrując ich umiejscowienie, wzięto pod uwagę również możliwości wykorzystania już istniejących struktur. Miejsce lokalizacji dwóch aren nie podlegało dyskusji. Stadion Miejski w Poznaniu był rozbudowywany i unowocześniany, a istniejące trybuny zaadaptowano do celów, jakim budowla służy w fazie finalnej. Z kolei Stadion Narodowy znajduje się w miejscu wybranym już w latach 50. XX w. Przy jego budowie zapewniono wtórne wykorzystanie niektórych elementów, np. w pierwszej fazie konstrukcji (do tzw. palowania) wykorzystano pozostałości Stadionu Dziesięciolecia. Inną historię mają dwa pozostałe obiekty. Przy wyborze miejsca dla gdańskiej areny dużo uwagi poświęcono utrzymaniu jakości wód gruntowych oraz możliwości wykorzystania budowy do rewitalizacji dzielnicy, natomiast stadion we Wrocławiu powstał na terenie zaniechanej inwestycji z lat 70. ub.w. Część działań mających na celu ochronę środowiska, nasiliła się zaraz po wyborze lokalizacji. Najciekawsze zostały zrealizowane we Wrocławiu. Podczas dwóch akcji przeniesiono występujące na terenie inwestycyjnym płazy i gady, a następnie okazy pływacza zwyczajnego (jednej z występujących w Polsce roślin mięsożernych). Zarówno zwierzęta, jak i przetransportowywane rośliny trafiły do specjalnie przygotowanych zbiorników w okolicach ul. Mącznej. Wszystkie prace odbywały się pod nadzorem Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska i zakończyły się pełnym sukcesem. Bardzo istotnym elementem infrastruktury stadionów są zbiorniki retencjonujące wody opadowe. Pozwalają one na znaczne ograniczenie poboru i zużycia wody pitnej oraz redukują koszty odprowadzania wód do kanalizacji deszczowej. Wszystkie stadiony wyposażono w systemy zbierania i odzysku „deszczówki” pochodzącej z powierzchni dachowych (fot.). Największy tego typu zbiornik znajduje się w Gdańsku. W zależności od obiektu zgromadzone wody będą zużywane na potrzeby sanitarne oraz do podlewania murawy. Na stadionach zainstalowano także separatory substancji ropopochodnych, służące do oczyszczania wód pochodzących z terenów parkingów. Zwrócono również uwagę na konieczność prowadzenia monitoringu hałasu. Jednym z ciekawszych realizowanych działań jest także zapewnienie minimalizacji negatywnego wpływu inwestycji na tereny podlegające ochronie, które znajdują się w najbliższej okolicy. Z mapy obszarów Natura 2000 wynika, że dwa obiekty znajdują się w bezpośredniej strefie wpływu na te przyrodniczo cenne tereny. Stadion w Warszawie położony jest niedaleko pasa Doliny Środkowej Wisły. W decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla warszawskiej areny zaznaczono więc konieczność całkowitego wyeliminowania wstępu kibiców na nadwiślańskie obszary chronione. Zapis ten jest interesującym przykładem dbałości o środowisko w zakresie szerszym niż plac budowy.

 

Po przyznaniu Polsce organizacji turnieju wiele nadziei pokładano w rozbudowie i modernizacji sieci drogowej i kolejowej. Zrealizowane lub jeszcze trwające inwestycje dobrze wpisują się w prośrodowiskowe tendencje transportu. Jednym z kluczowych aspektów w tych działaniach jest zapewnienie komfortu akustycznego i ochrony przed hałasem emitowanym przez przemieszczające się pojazdy. Zarówno drogi, jak i linie kolejowe wyposażane są w ekrany dźwiękochłonne, chroniące tereny szczególnie wrażliwe. Przykładem takiego działania jest autostrada A1 (odcinek Sośnica – Bełk), gdzie systemy ochrony przed hałasem zamontowano na prawie 60% długości arterii. Innym ważnym elementem są kwestie związane z przecinaniem naturalnych korytarzy ekologicznych. Niestety, ze względu na liniowy charakter inwestycji całkowite uniknięcie takiej ingerencji często nie było możliwe. Z tego względu podczas planowania i budowy autostrady zastosowano szereg rozwiązań zapewniających ograniczenie jej negatywnego wpływu na przedzielane obszary (różnego rodzaju przejścia dla zwierząt, w tym bramownice dla nietoperzy). Obecnie urządzenia służące zabezpieczeniu przyrody to istotna część kosztów całego przedsięwzięcia. Na uwagę zasługuje autostrada A2 (Świecko – Nowy Tomyśl), w przypadku której ok. 10% kosztów wszystkich robót budowlano-montażowych stanowią wydatki związane z ochroną środowiska. Szlaki kolejowe równie często przecinają tereny cenne przyrodniczo. Aby ograniczyć ilość zwierząt ginących pod kołami pociągów, wzdłuż większości zmodernizowanych linii zamontowano mechanizmy odstraszające zwierzęta. Urządzenia odstraszające zwierzynę sprawdzają się m.in. na trasie linii E20, będącej istotnym połączeniem Poznania i Warszawy. Eliminują one sekwencję sygnałów dźwiękowych nieprzyjemnych dla fauny. Uruchomienie procedury następuje w momencie zbliżania się pociągu do punktu kontrolnego. Operacja odstraszania trwa od 50 do 180 sekund i jest automatycznie zmieniana, aby zwierzęta nie przyzwyczaiły się do konkretnej sekwencji.

Ponadto także lotniska wprowadziły wewnętrzne regulacje dotyczące ochrony środowiska. Przede wszystkim są to działania zmierzające do redukcji hałasu, ograniczania emisji zanieczyszczeń do atmosfery oraz z zakresu gospodarki odpadowej. Coraz częściej wykorzystywana jest energia pochodząca ze źródeł odnawialnych, np. lotnisko we Wrocławiu dysponuje automatycznymi systemami odstraszania ptaków, zasilanymi energią z paneli słonecznych.

 

Jednak dobrze przygotowana infrastruktura to nie wszystko. Bardzo istotny jest właściwy przebieg samego wydarzenia. Maksymalne ograniczenie ruchu indywidualnego, zwiększenie ilości parkingów Park&Ride, które umożliwią kibicom bezpieczne pozostawienie samochodu na obrzeżach miasta oraz utworzenie systemu parkingów Park&Walk blisko najważniejszych punktów w mieście, to tylko niektóre z podjętych działań. We wszystkich miastach, które są gospodarzami UEFA EURO 2012, wiele wysiłku włożono w przygotowanie dopasowanej do potrzeb kibiców i aktualnych wydarzeń w mieście komunikacji publicznej. Kibice posiadający bilet na mecz mają zapewnioną darmową komunikację miejską w okresie 36 godz. obejmujących dzień meczowy. Dla kibiców nieposiadających biletu ciekawą ofertę stanowi Polish Pass. Jest to zintegrowany produkt, w ramach którego kibic może wykupić m.in. przejazdy komunikacją miejską lub zaplanować zakwaterowanie. Oferowanych jest kilka usług, które kibic dobiera według własnych potrzeb. Warto wspomnieć również o alternatywnych sposobach przemieszczenia się. Zarówno włodarze Wrocławia, jak i Gdańska zachęcają kibiców do skorzystania z rowerów miejskich oraz do poruszania się nimi po wytyczonych ścieżkach rowerowych. Innym ważnym elementem, mającym na celu ochronę środowiska, jest ograniczenie ilości powstających odpadów oraz selektywna zbiórka tych, których wytworzenia nie udało się uniknąć. Działania tego typu prowadzone są zarówno na stadionach, jak i w strefach kibica. Kluczowym aspektem jest ograniczenie szczególnie tych pochodzących z cateringu. Przykładem są posiłki, które pakuje się przede wszystkim w papier lub materiały biodegradowalne.

Projekty realizowane w związku z przygotowaniami Polski do największego piłkarskiego święta Europy świetnie wpisują się w panującą na całym świecie tendencję. Podczas rozmaitych inwestycji i działań, kwestie ochrony środowiska są ich nieodłącznym elementem. Standard przygotowanej infrastruktury pokazuje, że zarówno UEFA EURO 2012, jak i nadzieja Polsków z nim związana mają kolor zielony.