Racjonalne gospodarowanie wodą to konieczność

– Racjonalne gospodarowanie wodą jest koniecznością. Mamy niewątpliwie suszę hydrologiczną, mamy niżówkę na naszych rzekach, czyli niskie stany wód. Generalnie to problem wynikający z wysokich temperatur, które są statystycznie wyższe niż wielolecia, co powoduje większe parowanie i w ten sposób woda nam ucieka – mówi Przemysław Daca.

Za mało regularnych opadów

Obecna sytuacja w Polsce, związana z suszą, to także efekt zmiany struktury opadów. Z punktu widzenia hydrologicznego najkorzystniejsze są długotrwałe deszcze, niezbyt intensywne i na dużej powierzchni. Niestety nie ma ich za dużo.

– Mamy za to punktowo ulewne, nawalne deszcze, powiązane często z burzami. I to jest taka woda, która niestety szybko spływa po wyschniętej już glebie, ale też po tzw. betonozie, czyli po utwardzonych, brukowanych terenach – mówi prezes Daca.

Obecnie zatrzymujemy ok. 7 proc. średniorocznego odpływu wód w kraju, a powinniśmy co najmniej 15 proc. Najważniejsza jest świadomość społeczeństwa, więc konieczne jest racjonalne gospodarowanie wodą.

Stop suszy

Jeszcze w 2020 r., w związku z ówczesną, dwuletnią, ekstremalną suszą, Wody Polskie przygotowały strategiczny projekt zatytułowany “Stop suszy”, który dotyczy przeciwdziałania jej skutkom. Wykorzystano przy tym środki unijne, angażując jednocześnie ośrodki naukowe. W ramach projektu, oprócz bieżącego monitoringu, prowadzone są również działania edukacyjne, m.in. wśród rolników na temat dostosowywania upraw czy gospodarowania glebą, aby utrzymywać jej odpowiednie nawodnienie.

– Mamy również część inwestycyjną. Także od 2020 r. prowadzimy projekt retencji korytowej, który polega na odwróceniu funkcji melioracyjnej. Chodzi o to, żeby infrastruktura, która kiedyś służyła odwadnianiu, teraz była wykorzystywana do nawadniania – wyjaśnia prezes Wód Polskich.

Na ten projekt Wody Polskie przeznaczyły z własnych środków 160 mln zł. W interiorze rolniczym odbudowane zostały śródpolne jazy, zastawki, urządzenia do piętrzenia wody na małych ciekach, kanałach melioracyjnych, aby wodę tę dalej rozprowadzać na pola.

Będzie kontynuacja

– To przynosi bardzo duże, pozytywne efekty. Projekt ten będzie kontynuowany dzięki funduszom z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW). Rozmawiamy już na ten temat z Ministerstwem Rolnictwa – mówi Przemysław Daca.

Jak zauważył prezes Wód Polskich, w naszym kraju tak naprawdę nie zwiększano retencji od kilkudziesięciu lat. W ostatnich latach zwiększyliśmy ją z 6,5 proc. na 7 proc. i to właśnie w obszarach rolnych, poprzez projekt retencji korytowej.

– W tej chwili piętrzymy na 4 tys. takich obiektów w całej Polsce i będziemy to dalej powielać. Za chwilę będziemy mieli 600 mln zł z PROW i to będzie dalsza działalność w kierunku tego, żeby retencję korytową zdecydowanie zwiększyć – mówi Daca.

Konieczna retencja

Szef Wód Polskich wskazał jednocześnie, że w ramach przeciwdziałania skutkom suszy konieczna jest budowa zbiorników retencyjnych, szczególnie wielofunkcyjnych. Kiedyś raczej ich nie budowano, najłatwiej było budować suche poldery przeciwpowodziowe. Ale przygotowany jest już wieloletni program na budowę zbiorników retencyjnych za prawie 10 mld zł. Oprócz nowych inwestycji konieczna jest tez rewitalizacja i odmulanie istniejących obiektów infrastruktury, jak ma to miejsce w przypadku tzw. Zalewu Rzeszowskiego.

– Tendencje zmian pogodowych idą w tym kierunku, że nadal będziemy mieli nawalne deszcze. A skoro tak, i kiedy one szybko spływają, choćby po tzw. betonozie, to musimy się nauczyć po prostu korzystać z tej wody i ją łapać, w każdy możliwy sposób – podkreśla prezes Wód Polskich.