Rewitalizacja fortu w Poznaniu. Czy uda się połączyć budowę osiedla z troską o zieleń?

Fort VIIA to jeden z 18 pruskich fortów w Poznaniu wchodzących w skład Twierdzy Poznań. Fort położony jest na terenie o pow. ponad 9 hektarów w południowo-zachodniej części Poznania. Kompleks forteczny powstał w latach 1887–1890 i wpisany jest do rejestru zabytków. W 2006 r. w przetargu zorganizowanym przez Agencję Mienia Wojskowego, nabyła go firma Constructa Plus.

Obecnie to teren zdegradowany i nieużywany, ze stopniowo niszczejącymi zabytkowymi zabudowaniami powojskowymi. Ma się to jednak zmienić. Planowana inwestycja wzbudza jednak sporo kontrowersji – głównie ze względu fakt, że wraz z rewitalizacją fortu VIIA powstać ma osiedle mieszkaniowe wokół tego terenu. Aby ono powstało, konieczne będzie usunięcie sporej części zieleni okalającej Fort VIIA.

Rewitalizacja to przywrócenie do życia

– Naszą intencją jest przywrócenie miastu i jego mieszkańcom historycznie i urbanistycznie ważnego, dotąd niedostępnego fragmentu Poznania. Stworzymy miejsce synergicznie łączące potrzeby mieszkańców, z przemyślaną urbanistyką i świadomą troską o miejską przyrodę – zapewnia Constructa Plus.

– Na przestrzeni ostatnich dwóch dekad podejmowano wiele prób aktywizacji fortów w naszym mieście, niestety nie udało się zrealizować zamierzonych celów. Dzisiejszy Fort VIIA to niszczejący, niedostępny zabytek i niewykorzystana przestrzeń. Wsparci europejskim funduszem chcemy podjąć się kompleksowej rewitalizacji fortu – odrestaurowania i modernizacji zabytkowej części z zaplanowaniem funkcji społecznych, które będą w niej realizowane, a także jakościowej przebudowy istniejącej zieleni w parkową zieleń urządzoną, co będzie skutkowało otwarciem Fortu dla mieszkańców – czytamy w zapewnieniach inwestora.

Partnerem projektu rewitalizacji Fortu VIIA jest Fundacja Pomocy Wzajemnej Barka. Aby wspólna wizja miała szansę się ziścić, powołana ma być do życia fundacja, odpowiedzialna za stworzenie programu funkcjonowania centrum społeczno–kulturalnego Fortu VIIA, który zostanie udostępniony mieszkańcom nieodpłatnie. Swoje miejsce do rozwoju mają w nim znaleźć organizacje pozarządowe i przedsiębiorstwa ekonomii społecznej.

Proekologiczny hub i ekologiczna osada przyszłości czy osiedle mieszkaniowe?

W zakresie przyrodniczym projekt zakłada stworzenie innowacyjnego biomu miejskiego – na terenie Fortu VIIA na powstać ekologiczna osada przyszłości, hub, który będzie prezentować w praktyce rozwiązania proekologiczne i wspierające przyrodę w warunkach miejskich – wyjaśnia Constructa Plus.

– Nie da się ukryć, że poprzez coraz silniejszą ingerencję człowieka środowisko naturalne w miastach uległo zmianie. Edukacja w zakresie tworzenia mikroenklaw biologicznych w miastach jest ważnym zadaniem, jakie przed sobą stawiamy. Planujemy zaprojektowanie ścieżek edukacyjnych, poświęconych aktywnemu wspieraniu miejskiej przyrody: na terenie Fortu powstaną pasieki i kwietne łąki, domy dla owadów, siedliska jeży, stanowiska roślin warunkujących przetrwanie zwierząt w mieście, zostaną też zaplanowane i zaprojektowane miejsca bytowania ptaków sprzyjające odchowaniu młodych – opisuje Constructa Plus.

Pomysł nie podoba się jednak społecznikom i radnym Osiedla Ławica, którzy są zainteresowani remontem fortu, ale nie zgadzają się na wycinkę 1500 drzew okalających teren. Remont fortu to jedno, a budowa osiedla wokół to zupełnie inna kwestia – to tu bowiem powstać ma aż 12 bloków o wysokości 5 i 6 pięter.

Jak informuje Constructa Plus – ok. 50% wszystkich usuwanych drzew to niewielkie samosiewy. Ponad 40% spośród całości stanowi robinia biała, która jest gatunkiem inwazyjnym. W celu rekompensaty za planowane do wycinki drzewa i krzewy planuje się nasadzenia rekompensacyjne – mają to być nasadzenia gatunkami rodzimymi. Inwestor zapewnia też, że przed rozpoczęciem robót budowlanych drzewa i krzewy zostaną zabezpieczone poprzez oszalowanie lub obłożenie matami, komunikacja będzie odbywać się w sposób nie narażający korony drzew na uszkodzenia, pojazdy mechaniczne nie będą parkowały ani poruszały się w miejscach stwarzających zagrożenie dla systemów korzeniowych.

– Aby zminimalizować utratę powierzchni biologicznie czynnych zaprojektowaliśmy zieleń intensywną na dachach budynków. Zaprojektowana roślinność intensywna na dachach zielonych będzie stanowić schronienie dla ptaków, motyli i innych owadów oraz poprawi mikroklimat otoczenia – czytamy w opisie inwestycji.

Czy inwestor skorzysta ze specustawy “Lex deweloper?”

Radio Poznań poinformowało, iż Constructa Plus już zbiera fundusze na tę inwestycję – sam remont fortu został oszacowany na 45 mln zł – i ma już 15 mln ze środków unijnych. A jeśli nie uda się jej porozumieć z miastem, chce skorzystać ze specustawy nazywanej “Lex deweloper”, która umożliwia prowadzenie inwestycji wbrew obowiązującym planom – bo obowiązujący plan dopuszcza na tym terenie jedynie działalność związaną z rekreacją, sportem i gastronomią, a nie budownictwo mieszkaniowe.

Constructa Plus zapewnia w opisie inwestycji że w biologicznie aktywnym obszarze nowego Fortu projektowana jest wartościowa w kontekście miejskiego ekosystemu, bioróżnorodna przestrzeń, pełniąca równocześnie funkcję edukacyjną. Środkowa część Fortu VIIA, gdzie znajduje się zabudowa kubaturowa jest objęta ochroną Natura 2000 jako potencjalne siedlisko nietoperzy. Przygotowywany projekt zieleni zakłada nie tylko zapewnienie schronienia nietoperzom, czy stworzenie pasiek, siedlisk lęgowych dla ptaków i kwietnych łąk dla owadów, ale również wielkoskalowe nasadzenia rodzimych gatunków drzew, krzewów o wysokiej wartości biologicznej sprzyjających miejskiej bioróżnorodności.

Zabudowa mieszkaniowa w tym projekcie ma natomiast stanowić ekonomiczne wsparcie kosztowego zadania jakim jest pełna rewitalizacja fortu i przekształcenie go w wartościową społecznie, architektonicznie, historycznie i przyrodniczo przestrzeń. Jednocześnie jest rozwinięciem idei biomu miejskiego, w którym przeplata się zabytek, środowisko i społeczeństwo.