Rybnik chce zostać stolicą polskiej transformacji energetycznej

Rybnik zdecydował się na odważne działania, porzucając tradycyjne metody działania, które były oparte na wydobyciu węgla. Zmiana tego stanu rzeczy wymagała spójnej, długofalowej strategii.

W całym kraju to właśnie właściciele domów jednorodzinnych w Rybniku w ciągu pięciu lat złożyli najwięcej, bo blisko 6300 wniosków do programu “Czyste Powietrze”. Równocześnie miasto zajęło się budynkami należącymi do samorządu, eliminując prawie 2000 przestarzałych, węglowych źródeł ciepła w mieszkaniach komunalnych. W tym samym czasie ponad 150 budynków poddano termomodernizacji. Te działania wprowadziły miasto na ścieżkę strategicznej transformacji energetycznej. Z końcem 2023 r. w lokalnej elektrowni wyłączono dwa duże bloki węglowe, pracujące od 50 lat, planując ich zastąpienie nowoczesnym blokiem gazowym. W kwietniu 2024 r. miasto pozyskało rekordowe dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej na budowę instalacji odnawialnych oraz magazynów energii.

Działania miękkie

1. Komunikacja i świadomość: Miasto zainwestowało w budowanie świadomości społecznej od dekady, poprzez kampanie edukacyjne, spotkania, debaty, i akcje informacyjne. Działania te miały na celu uświadomienie mieszkańcom negatywnych skutków zanieczyszczenia powietrza oraz konieczność zmiany sposobu ogrzewania.
2. Fachowe kadry i wsparcie mieszkańców: Rybnik zapewnił mieszkańcom wsparcie w pozyskiwaniu dofinansowań, otwierając punkt konsultacyjny programu “Czyste Powietrze” i angażując lokalną fundację do udzielania pomocy przy składaniu wniosków. Dodatkowo, urzędnicy miasta aktywnie wspierali pozyskiwanie funduszy zewnętrznych na termomodernizację.
3. Spójność społeczna: Miasto zwróciło uwagę na ubóstwo energetyczne, wprowadzając innowacyjne projekty, takie jak cohousing dla seniorów oraz Wspólny Stół, które mają na celu wsparcie osób z problemami finansowymi.

Działania twarde

1. Wymiana źródeł ciepła: Rybnik przeprowadził masową wymianę przestarzałych urządzeń grzewczych na bardziej ekologiczne, korzystając z różnych źródeł finansowania.
2. Termomodernizacja i inwestycje w czystą energię: Oprócz wymiany źródeł ciepła, miasto prowadziło termomodernizację budynków oraz inwestycje w infrastrukturę energetyczną opartą na energii odnawialnej.
3. Monitoring i kontrola: Rybnik stale monitoruje poziom zanieczyszczenia powietrza i przeprowadza kontrole w prywatnych posesjach, zapewniając skuteczne środki kontroli.
4. Innowacyjne rozwiązania: Miasto uczestniczy w projektach badawczych i stosuje innowacyjne narzędzia do planowania transformacji energetycznej.

Efekty

Dzięki skoordynowanym działaniom miasto zanotowało znaczącą poprawę jakości powietrza w ciągu ostatniej dekady. Liczba dni smogowych z przekroczeniem normy PM10 spadła z 149 do zaledwie 23. To zdecydowana zmiana, która wpłynęła na dobrostan i zdrowie mieszkańców. Rybnik stał się przykładem dla innych miast w Polsce, demonstrując, że transformacja energetyczna i walka ze smogiem są możliwe i skuteczne.

Widać wyraźnie, że dokonane zmiany są odczuwalne i wymierne. Jednakże miasto zdaje sobie sprawę, że dalsze wysiłki są konieczne. Pomimo osiągniętych sukcesów, nadal pozostaje wiele do zrobienia. Rybnik, który jeszcze niedawno był symbolem zanieczyszczenia, teraz jest przykładem sukcesu i determinacji w walce o czyste powietrze i zrównoważoną przyszłość energetyczną.