Rybnik konsultuje projekt uchwały dotyczącej utworzenia parku kulturowego "Centrum Starego Rybnika"

Od 1 do 14 lutego zgłaszać można uwagi do projektu uchwały w sprawie utworzenia parku kulturowego pod nazwą Park Kulturowy “Centrum Starego Rybnika”. Rybniccy radni głosować mają nad podjęciem tej uchwały na lutowej sesji – przekazało we czwartek miasto.

“Centrum Starego Rybnika”

Projekt uchwały przewiduje m.in., że na terenie parku kulturowego “Centrum Starego Rybnika” ma obowiązywać zakaz wykonywania robót budowlanych, prowadzących do zmian historycznego wystroju elewacji, kształtu dachów i wysokości kalenic, czy też zakaz fragmentarycznego malowania, tynkowania lub okładzinowania elewacji w zakresie mniejszym, niż cała strefa parteru jednego budynku.

Uchwała miałaby też wprowadzić szereg zakazów i ograniczeń dot. umieszczania reklam, tablic reklamowych, urządzeń reklamowych oraz szyldów, zakazy i ograniczenia dot. ogródków gastronomicznych (w tym zakaz ustawiania sanitariatów przenośnych dla obsługi takich ogródków), czy też regulacje pozostałych form handlu i usług. Inne zapisy projektu dotyczą organizacji imprez oraz składowania i magazynowania odpadów.

Okresy przejściowe

Uchwała wprowadzałaby okresy przejściowe. Właściciele, zarządcy i użytkownicy nieruchomości położonych na terenie parku kulturowego zobowiązani byliby do dostosowania się do nowych przepisów poprzez demontaż reklam, szyldów, tablic reklamowych, urządzeń reklamowych i technicznych niezgodnych z jej zapisami w ciągu 12 miesięcy od daty wejścia w życie (co jest zakładane na 1 czerwca br.), a przez demontaż niezgodnych ogródków gastronomicznych w ciągu miesiąca od wejścia w życie.

Proces tworzenia parku kulturowego

Pierwsze prace nad utworzeniem parku kulturowego, będącego jedną z form ochrony konserwatorskiej wymienionych w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, rybnicki samorząd podjął w 2016 r. Zgodnie z ówczesnymi informacjami ochroną miałby zostać objęty obszar śródmieścia o powierzchni ok. 121 ha, będący historyczną i kulturową kolebką miasta.

W połowie ub. roku odbyła się tam 100-dniowa akcja informacyjno-konsultacyjna, która była powrotem do tematu po dłuższej przerwie. Objęła ona spotkania, warsztaty, spacery z mieszkańcami, przedsiębiorcami, przedstawicielami instytucji, organizacji pozarządowych i lokalnymi liderami. Wydano broszurę informacyjną i mapę poglądową przyszłego parku. Przygotowano ankiety z myślą o czterech grupach docelowych: mieszkańcach i przedsiębiorcach, młodzieży, dzieciach oraz turystach.

Miasto zebrało ponad 1270 ankiet we wszystkich grupach: najwięcej, ponad 700, w pierwszej. Dane, opinie i komentarze przekazano do Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków w formie rekomendacji, pod kątem przygotowania projektu uchwały.

Jak relacjonowało miasto, najczęstsze argumenty za powołaniem parku kulturowego odwoływały się do kwestii estetycznych i promocyjnych. Głosy przeciwne przywoływały najczęściej argument finansowy lub obawę, że inicjatywa zaszkodzi lokalnej przedsiębiorczości. 80 proc. respondentów zgodziło się jednak z potrzebą poprawy sposobu prezentowania reklam w centrum miasta.

W 2021 r. rybniccy radni przeznaczyli 80 tys. na aktualizację Planu Ochrony Parku Kulturowego – konieczną wobec zaktualizowania dokumentacji dotyczącej Gminnej Ewidencji Zabytków Miasta Rybnika oraz zmian w prawie.

Zabezpieczono też 85 tys. zł dla Miejskiej Pracowni Urbanistycznej na sporządzenie dokumentacji kolorystyki elewacji w obszarze rybnickiego deptaka, prowadzącego do bazyliki. Dokumentacja ta ma być jedną z wytycznych do projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru parku kulturowego.

Część obszaru proponowanego parku kulturowego jest objęta ochroną konserwatorską w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, a także wpisana do rejestru zabytków; wiele obiektów jest wpisanych do rejestru zabytków i ujętych w gminnej ewidencji zabytków. Zakres i forma ochrony tych obiektów jest zawarta w przepisach.

Ochrona prawna

Park kulturowy jest jedną z pięciu form prawnej ochrony zabytków obowiązujących w Polsce. Jest to forma ochrony obszarowa, chroniąca obszar mający historyczny rodowód, na którym nie muszą się znajdować tylko obiekty zabytkowe, ale również układ zieleni, przyroda oraz współczesne budynki i obiekty.

Do tej pory w Polsce utworzono ponad 40 parków kulturowych, z których najbardziej znane są krakowski Kazimierz i ul. Piotrkowska w Łodzi. W woj. śląskim do tej pory formuły parku kulturowego użyto czterokrotnie: w Żorach (cmentarz żydowski), Tarnowskich Górach (hałda popłuczkowa) oraz w Bieruniu (obszar grobli i Bieruń Stary). Podjęto prace m.in. nad powołaniem parku w Chorzowie (Park Śląski) oraz w Rudzie Śląskiej (dzielnica Ruda).(