Senat za kolejnym przesunięciem startu systemu kaucyjnego. Na kiedy?

Za podjęciem uchwały w tej sprawie głosowało 62 senatorów, jeden był przeciw, a 28 wstrzymało się od głosu. Teraz nowelizacja ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw trafi ponownie pod obrady Sejmu.

Październik 2025 czy styczeń 2026?

Wcześniej senatorowie poparli poprawki, które przewidywały, że system kaucyjny miałby ruszyć od 1 stycznia 2026 roku. Sejm z kolei określił to na 1 października przyszłego roku. W trakcie prac nad ustawa w Senacie przeciwko tej zmianie opowiedział się resort klimatu i środowiska.

O systemie kaucyjnym

Pierwotnie system kaucyjny miał ruszyć od początku 2025 roku. Nowelizacja ustawy w tej sprawie, oprócz przesunięcia terminu wejścia w życie systemu kaucyjnego, wprowadza też szereg innych zmian w obszarze kaucji. Zakłada m.in., że w każdej gminie w Polsce będzie musiał funkcjonować co najmniej jeden stacjonarny punkt odbierania opakowań i odpadów opakowaniowych w ramach systemu kaucyjnego. Innym rozwiązaniem, które znalazło się w ustawie jest stworzenie tzw. zamkniętego systemu obiegu kaucji, czyli pobierania jej w całym łańcuchu dystrybucji. Ma to przyczynić się do uszczelnienia systemu, wyeliminować możliwość defraudacji kaucji i zapewnić monitorowanie przepływów kaucji.

Nowela wyłącza też z systemu kaucyjnego zbiórkę opakowań po mleku i produktach mlecznych oraz wprowadza harmonizację oznakowania opakowań logotypem systemu kaucyjnego. W noweli dodano też zapis gwarantujący, że operator odbierający opakowania ze sklepów musi zwrócić tym sklepom faktycznie wypłaconą przez nie kaucję.

Celem systemu kaucyjnego jest zmniejszenie ilości zmieszanych odpadów komunalnych odbieranych przez gminy i zwiększenie poziomu recyklingu. Duże sklepy, o powierzchni powyżej 200 m kw., będą musiały odbierać puste opakowania i oddawać kaucję. Natomiast mniejsze sklepy będą pobierać kaucję, ale przystąpienie do systemu odbioru opakowań będzie w ich przypadku dobrowolne.

Po stworzeniu systemu kaucyjnego, kaucja pobierana będzie od każdego wprowadzonego na rynek napoju w opakowaniu objętego tym systemem. Zwrot tej kaucji użytkownikowi końcowemu będzie następował również za pomocą systemu, bez konieczności okazywania paragonu nabycia napoju.

Nieodebrana kaucja zostanie przeznaczona na finansowanie systemu kaucyjnego. Kaucja ma zachęcić do zwrotu opakowań i zwiększyć ilość ponownie wykorzystanych i przetwarzanych surowców służących do wytworzenia opakowań. System docelowo ma objąć trzy rodzaje opakowań: butelki plastikowe do 3 litrów, szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 litra oraz metalowe puszki do 1 litra.

Prace nad ustawą kaucyjną trwały kilka lat. Prawo w tej sprawie zostało przyjęte przez parlament i podpisane przez prezydenta w 2023 roku. Część branży, interesariuszy systemu kaucyjnego zwracała jednak uwagę, że przepisy są dziurawe i wymagają uzupełnienia o kluczowe dla nich elementy. Po wyborach parlamentarnych nowe kierownictwo resortu klimatu i środowiska rozpoczęło prace nad nowelizacją.