Smog i edukacja. Jak uczyć o ochronie powietrza?

Skuteczna edukacja to cały wachlarz działań od tych najpopularniejszych jak ulotki, foldery reklamowe, filmy, konkursy, warsztaty kreatywne, pikniki ekologiczne propagujące ekologiczne zachowania po bardziej innowacyjne jak komiksy ekologiczne czy gry terenowe bądź miejskie. Dużą rolę w procesie edukacji odgrywają też aplikacje mobilne propagujące wiedzę ekologiczną m.in. informujące jak właściwie prowadzić selektywną zbiórkę odpadów. Po tego typu narzędzia coraz częściej sięgają polskie samorządy.

Ekoodpowiedzialni w Katowicach

Przykładem bardzo aktywnego działania na rzecz czystszego powietrza są realizowane przez władze Katowic imprezy plenerowe „Dni Energii Miasta Katowice” oraz „Leśny Piknik Rodzinny – Ekoodpowiedzialni” przyciągające rzesze mieszkańców.

– W przedszkolach oraz na wszystkich poziomach szkół w Katowicach, realizowane są też cykliczne działania programowe oraz projekty i dedykowane działania edukacyjne związane z ochroną powietrza – w tym trzeba podkreślić przede wszystkim działania zespołu prewencji szkolnej katowickiej Straży Miejskiej – mówi Krzysztof Kaczorowski z Wydziału Komunikacji Społecznej, Urząd Miasta Katowice.

Ponadto jak informuje, jednym z ostatnich projektów edukacyjnych, była organizacja. przez katowicki magistrat cyklu 24 spotkań z mieszkańcami pod hasłem „Jak Ekoodpowiedzialnie ogrzać mieszkanie?”, w których do udziału, zaproszono Straż Miejską, kominiarzy i ciepłowników. Dotyczyły one możliwości dofinansowania wymiany źródeł ciepła oraz sposobów ograniczenia emisji zanieczyszczeń powietrza bez wymiany źródła ciepła a więc bez ponoszenia dużych kosztów poprzez naukę prawidłowych sposobów rozpalania i palenia w urządzeniach grzewczych zasilanych paliwami stałymi.

Wygrać z gliwickim smogiem

O tym, że edukacja ekologiczna ukierunkowana na ochronę powietrza, musi być skierowana do wszystkich mieszkańców danej gminy, miasta czy regionu wiedzą też władze Gliwic.

Z tego względu miasto przygotowało kilkadziesiąt tysięcy egzemplarzy ulotek informujących o możliwościach uzyskania dofinansowania do zmiany systemu ogrzewania oraz do odnawialnych źródeł energii: „Nie Truj Zmień Ogrzewanie – Weź Dotację od Miasta Gliwice”, oraz „Nie truj Zmień Ogrzewanie – Weź Udział w Programie Ograniczania Niskiej Emisji Dla Miasta Gliwice”. Ponadto opracowano broszurę „Wygrać Ze Smogiem – Jak to się robi w Gliwicach?”, która została udostępniona radom osiedli, placówkom oświatowym oraz mieszkańcom Gliwic np. poprzez gliwickie parafie.

– W ramach działań edukacyjnych zorganizowano konkurs na antenie lokalnej rozgłośni radiowej dotyczący niskiej emisji. Ponadto w ramach corocznych rajdów rowerowych z cyklu „Zielone Gliwice – Ekologiczne Miasto” zorganizowano wizytę w Przedsiębiorstwie Energetyki Cieplnej, której celem było zachęcenie do skorzystania z możliwości przyłączenia się do miejskiej sieci ciepłowniczej – mówi Agnieszka Setnik, Naczelnik Wydziału Środowiska, Urzędu Miejskiego w Gliwicach.

I dodaje, że podczas obchodów Europejskiego Dnia bez Samochodu zorganizowano happening z udziałem gliwickich uczniów, podczas którego mieszkańcom wręczano ulotki i broszury informacyjne. Z kolei podczas targów Expobud zorganizowanych na terenie Politechniki Śląskiej w Gliwicach wystawiono stanowisko, w którym pracownicy Wydziału Środowiska UM Gliwice informowali zainteresowanych o możliwościach uzyskania dotacji do zmiany systemów grzewczych i odnawialnych źródeł energii.

Oddychaj Warszawo

Również w Warszawie istotnym elementem działań nakierowanych na poprawę jakości powietrza jest skuteczne informowanie i edukowanie mieszkańców. Jak twierdzi Michał Olszewski, wiceprezydent m.st. Warszawy kluczowe jest aby dotrzeć z informacjami o możliwości częściowego sfinansowania inwestycji ze środków m.st. Warszawy do zainteresowanych, ale też zwiększyć świadomość oraz zachęcić do wspólnych działań wszystkich mieszkańców stolicy. W tym celu od grudnia 2016 r. prowadzona jest kampania pt.: #Oddychaj Warszawo.

Z kolei do promocji zmiany zachowań, jak i możliwości uzyskania dotacji wykorzystywane są m.in. ekrany w pojazdach komunikacji miejskiej i na stacjach metra, (hasła: „Komunikacja miejska to najlepszy wybór”, „To czym palisz ma znaczenie”) wielkoformatowe plakaty, reklamy na tyłach autobusów oraz materiały publikowane w prasie lokalnej, ogólnopolskim dzienniku, a także na dedykowanym profilu Facebook „Zielona Warszawa”.

– Ważnym elementem kampanii jest również kolportaż ulotek, który odbywa się na terenie dziewięciu dzielnic stolicy najbardziej narażonych na zjawisko niskiej emisji. Materiały trafiają bezpośrednio do skrzynek pocztowych mieszkańców, którzy według analiz wyników prac nad tzw. mapą potencjalnych źródeł niskiej emisji nie są podłączeni do sieci ciepłowniczej lub gazowej – mówi Michał Olszewski.

Jak informuje kolejny etap działań prowadzony będzie przez przeszkolonych ekoedukatorów. Grupę docelową stanowić będą właściciele domów jednorodzinnych, które nie są podłączone do sieci gazowej lub sieci ciepłowniczej, w wybranych obszarach miasta najbardziej narażonych na występowanie niskiej emisji komunalnej. Wybór obszarów aktywności ekoedukatorów nastąpi również na podstawie analizy „mapy potencjalnych źródeł niskiej emisji”.

Zawsze, wszędzie, dla każdego w Nowym Sączu

W bieżącym roku Miasto Nowy Sącz pozyskało środki z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie na kontynuację, wzorem lat ubiegłych, projektu ,,Zabawa i edukacja w zdrowej atmosferze”.

Jak wyjaśnia Katarzyna Różycka z Wydziału Ochrony Środowiska, Urząd Miasta Nowego Sącza to realizowane cyklicznie zadanie ma na celu poprawę świadomości ekologicznej mieszkańców oraz wypracowanie postaw odpowiedzialności za jakość powietrza, a w konsekwencji poprawę stanu powietrza na terenie miasta Nowego Sącza, przede wszystkim w zakresie zmniejszenia emisji do powietrza.

W ramach realizacji przedsięwzięcia przeprowadzono 50 prelekcji, popularyzujących działania na rzecz ochrony powietrza dla uczniów sądeckich szkół podstawowych i klas gimnazjalnych oraz zorganizowano na płycie Rynku happeningu z udziałem uczniów sądeckich szkół podstawowych oraz drugich i trzecich klas gimnazjalnych. Podczas imprezy uczestnicy wzięli udział w warsztatach i konkursach ekologicznych na najlepszy baner z hasłem promującym ochronę powietrza oraz w konkursie wiedzy ekologicznej.  Ponadto uczestnicy wzięli udział w: grze edukacyjnej przestrzenne EKO Memory, w układaniu ekologicznych puzzli, rowerowym kinie – ekspozycji składającej się z namiotu urządzonego jak kino (25 krzeseł, ekran) oraz systemu trzech rowerów, na których pedałowali uczestnicy akcji, tym samym wytwarzając prąd napędzający komputer i rzutnik wyświetlający ekologiczny pokaz multimedialny.

Ponadto dla mieszkańców Nowego Sącza zorganizowano grę ,,Jak walczyć z niską emisją”, zajęcia w Mobilnym Centrum Edukacji Ekologicznej – pracowni komputerowej, znajdującej się we wnętrzu odpowiedniego busa, w którym przeprowadzone zostały gry edukacyjne na stanowiskach komputerowych, zasilanych modułami fotowoltaicznymi zamontowanymi na dachu pojazdu. Podczas happeningu promowane były niskoemisyjne środki transportu.

– Każda szkoła biorąca udział w projekcie otrzymała plakat oraz broszurę z informacjami na temat ochrony powietrza oraz  scenariuszami lekcji – zaznacza Katarzyna Różycka.

I dodaje, że w ramach realizowanego projektu, Miasto Nowy Sącz przystąpiło
do akcji: „Rower pomaga”. Dzięki zaangażowaniu mieszkańców i pokonaniu
na rowerach odpowiedniego dystansu kilometrów, jedno potrzebujące dziecko ze szkoły biorącej udział w projekcie, wylosowane podczas happeningu, otrzymało rower. – W prelekcjach wzięło udział ok. 1000 uczniów natomiast w grach i zabawach edukacyjnych oraz happeningu ok. 500 osób – podsumowuje Katarzyna Różycka.

Jak wypędzić Barona Smoga z Gniezna?

Promotorem kompleksowych działań w zakresie ograniczania zanieczyszczeń, które wydobywają się z kominów stojących na prywatnych domach jest też miasto Gniezno.  W tym celu od września do listopada 2017 r. prowadzi kampanię edukacyjno-informacyjną pn.: „Od niskiej emisji do wysokiej świadomości”, która uzyskała  dofinansowanie ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu.

W ramach kampanii zaplanowano warsztaty i olimpiadę wiedzy dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów. Ponadto organizowane są spotkania przez Rady Osiedlowe. Zaplanowano także dwie otwarte konferencje poświęcone problematyce niskiej emisji. Zanieczyszcze­nie powi­etrza to też główny temat spek­taklu eko­log­icznego dla najmłod­szych widzów pt. Baron Smog. Opowiada on również o tym jak istotny jest zdrowy styl życia, zdrowe odży­wianie i ruch na świeżym powi­etrzu. Tytułowy bohater przed­staw­ienia — Baron Smog, dąży do tego, aby ziemia i powi­etrze były zanieczyszc­zone. Wybiera na swoją „prawą rękę” małą dziew­czynkę Tosię, która ma mu pomóc w real­iza­cji niec­nego planu zapanowa­nia nad światem. Jed­nak jest ktoś, kto czuwa nad Tosią i wraz z widzami dołoży wszel­kich starań, by pokrzyżować plany złego Barona.

Tak! Dla czystego, krakowskiego powietrza

Krakowski Wydział Kształtowania Środowiska z Urzędu Miasta Krakowa prowadzi szereg działań informacyjno – edukacyjnych oraz promujących zachowania proekologiczne w celu podnoszenia świadomości ekologicznej mieszkańców, w tym przede wszystkim w zakresie poprawy jakości powietrza.

Przykładem jest kampania informacyjna „Tak! Dla czystego powietrza”. Projekt miał zachęcić krakowian do skorzystania z dotacji do wymiany pieców węglowych w ramach realizowanego przez Gminę Miejską Kraków Programu Ograniczania Niskiej Emisji dla Miasta Krakowa. Koszt organizacji całej kampanii wyniósł 135 546 zł.

Inny przykład to obchody Dni Ziemi połączone z Krakowską Wystawą Ekologiczną. Celem obchodów było zwrócenie uwagi na zagrożenia, jakie niesie za sobą szybki rozwój cywilizacji i naruszenie równowagi między człowiekiem, a środowiskiem, w którym wszyscy żyjemy. Koszt organizacji pikników to 148 707 zł.

Z kolei 20 maja 2017 r. Wydział Kształtowania Środowiska po raz kolejny był organizatorem imprezy plenerowej, rodzinny piknik ekologiczny „Dbam o Zieleń i Czyste powietrze”. Podczas gdy najmłodsi mogli uczyć się poprzez zabawę, ich opiekunowie mieli szansę na odwiedzenie stanowisk współorganizatorów pikniku, na których m.in. zasięgnęli informacji, jak złożyć wniosek o wymianę pieca węglowego na ogrzewanie ekologiczne, jak otrzymać dofinansowanie do poniesionych kosztów kwalifikowanych. Kolejnym dużym wydarzeniem ekologicznym była Kampania  pn.: „Mobilność czysta, współdzielona i inteligentna”/ „Dzielmy się mobilnością” w ramach  Europejskiego Tygodnia Zrównoważonego Transportu oraz Europejskiego Dnia bez Samochodu.

Podsumowując warto podkreślić, że efektywna edukacja gromadzi nie tylko dzieci i młodzież, ale też starszych mieszkańców. Otwarta jest też na współpracę rozmaitych instytucji i samorządów. Zaangażowanie jak największej partnerów jest kluczowe do szerokiego przekazywanych informacji. Tylko tak możemy kształtować umiejętność podejmowania właściwych decyzji i zdawania sobie sprawy z ich konsekwencji.