Trybunał za śmieci?

"Polsce grożą gigantyczne kary za niewywiązanie się z obietnic złożonych w momencie wejścia do Unii Europejskiej. Zobowiązaliśmy się, że do 2010 roku ograniczmy o 25 proc. ilość śmieci, które są wyrzucane na wysypiska. Pozostało jeszcze 15 miesięcy, ale eksperci są zgodni: będziemy musieli zapłacić kary, nawet 250 tys. euro dziennie" napisała 24 sierpnia Gazeta Prawna.

W odpowiedzi na ten teks resort środowiska wystosował wyjaśnienie, które w całości publikujemy poniżej:

---

W związku z informacjami zawartymi w artykule autorstwa p. Mariusza Gawrychowskiego pt: „Polsce grozi do 400 mln zł rocznie kary za śmieci na wysypiskach”, który ukazał się 24 sierpnia 2009 r. w Gazecie Prawnej, Ministerstwo Środowiska wyjaśnia:

Zgodnie z wymogami dyrektywy Rady 1999/31/WE z 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów (Dz. Urz. L 182, z 16.07.1999, str. 1) przeniesionymi do przepisów krajowych – ustawa z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251, z późn. zm.), Polska ma obowiązek wprowadzić takie rozwiązania w zakresie gospodarowania odpadami, aby w 2010 r. składowanych było nie więcej niż 75% komunalnych odpadów ulegających biodegradacji, w odniesieniu do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. (do 2013 ilość tego typu odpadów kierowanych na składowiska musi zostać zmniejszona do 50% a do roku 2020 do 35%). Wskazywanie w artykule, że „zobowiązaliśmy się ograniczyć o 25 proc. ilość śmieci które są wyrzucane na składowiska” jest stwierdzeniem mylącym, niezgodnym z obowiązkami wynikającymi z dyrektywy 1999/31/WE oraz ustawy o odpadach, i może wprowadzić czytelnika w błąd.

Zgodnie z art. 56 ust. 4 ustawy o odpadach odpady przed umieszczeniem na składowisku odpadów powinny być poddane procesowi przekształcenia fizycznego, chemicznego lub biologicznego oraz segregacji, w celu ograniczenia zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi lub dla środowiska lub też ograniczania ilości lub objętości składowanych odpadów.

Przepis artykułu 10 ustawy o odpadach stanowi, że odpady powinny być zbierane w sposób selektywny. Podmiot prowadzący działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych jest obowiązany do selektywnego odbierania odpadów oraz ograniczania ilości odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do składowania.

Art. 16a tej samej ustawy wskazuje, iż do zadań samorządu terytorialnego należy m.in. zapewnienie:
– objęcia wszystkich mieszkańców gminy zorganizowanym systemem odbierania wszystkich rodzajów odpadów komunalnych (w tym ulegających biodegradacji),
– warunków ograniczania masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania w poszczególnych latach w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.,
– warunków funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych m.in. w celu ograniczenia składowania w/w odpadów.

Rolą gminy jest przede wszystkim zapewnienie warunków do właściwego postępowania z odpadami, praktyczna realizacja zadań wynikających z ww. przepisów należy do przedsiębiorców działających w branży gospodarki odpadami.

Zgodnie z art. 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, Rada gminy uchwala regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, który określa szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy dotyczące m. in. wymagań w zakresie utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości (np. prowadzenie we wskazanym zakresie selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, w tym ulegających biodegradacji). Równocześnie, na podstawie regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, mogą być stosowane różnego rodzaju zachęty do selektywnego zbierania odpadów.

Jednocześnie zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o odpadach dla celów m.in. założonych w polityce ekologicznej państwa oraz realizacji zasad gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym odpadami ulegającymi biodegradacji, służących m.in. wypełnieniu zobowiązań nałożonych na Polskę przez Unię Europejską, opracowywane są plany gospodarki odpadami, które mają tworzyć ramy prawne i organizacyjne całego systemu strategicznego działania.

Plany gospodarki odpadami są opracowywane na szczeblach krajowym, wojewódzkim i gminnym (art. 14 ust. 3 ustawy o odpadach). Plany gospodarki odpadami powinny określać m.in.: cele w zakresie gospodarki odpadami z podaniem terminów ich osiągania, rodzaj przedsięwzięć i harmonogram ich realizacji oraz instrumenty finansowe służące realizacji celów w zakresie gospodarki odpadami, w tym zawierające elementy harmonogramu rzeczowo-finansowego planowanych działań zmierzających do zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko oraz prawidłowego gospodarowania nimi, w tym ograniczenia ilości odpadów ulegających biodegradacji zawartych w odpadach komunalnych kierowanych na składowiska (art. 14 ust. 2 ww. ustawy).

Krajowy, wojewódzki, powiatowy i gminny plan gospodarki odpadami powinien obejmować wszystkie rodzaje odpadów powstających na obszarze danej jednostki administracyjnej oraz przywożonych na jej obszar, a w szczególności odpady komunalne z uwzględnieniem m.in. odpadów ulegających biodegradacji (art. 15 ust. 7 i 7a ww. ustawy).

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008, z późn. zm.), właściwym organem w zakresie nadzoru nad przedsiębiorcami działającymi na rzecz odbierania w sposób selektywny i późniejszego prawidłowego zagospodarowania odpadów, w tym odpadów komunalnych ulegających biodegradacji jest wójt burmistrz lub prezydent miasta (art. 7-9 ww. ustawy).

Resort Środowiska podejmuje szereg działań systemowych mających na celu stworzenie zintegrowanego systemu gospodarki odpadami i wywiązanie się z zadań nałożonych przez Unię Europejską, w tym ograniczenie masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania. Jest to między innymi rozporządzenie Rady Ministrów z 14 października 2008 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz. U. Nr 196, poz. 1217) określające jednostkowe stawki opłat za umieszczanie odpadów na składowisku w kierunku zwiększenia m.in. stawek odpadów komunalnych ulegających biodegradacji zmierzających do bezwzględnego ograniczenia ilości składowanych tych odpadów na rzecz ich gospodarczego wykorzystania. Przedmiotowe rozporządzenie jest kluczowym i niezwykle ważnym instrumentem w kształtowaniu polityki gospodarki odpadami w Polsce i stanowi w chwili obecnej narzędzie – stosowane także w innych państwach Unii Europejskiej – dla wypełnienia celów nałożonych prawem wspólnotowym, w zakresie ograniczenia ilości składowanych odpadów.

Podwyżka stawki za umieszczenie odpadów na składowisku nie musi mieć wpływu na podniesienie stawek za odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. Rada gminy ma obowiązek określić górne stawki opłat ponoszonych przez mieszkańców za odbieranie odpadów komunalnych, przy czym może różnicować te stawki opłat i przyjąć niższe stawki za odbieranie odpadów gromadzonych selektywnie, a wyższe stawki za odbieranie odpadów zmieszanych.

Podwyższenie stawek opłat za składowanie odpadów, w tym zmieszanych odpadów komunalnych ma tworzyć warunki dla rozwoju przedsiębiorczości w zakresie gospodarczego wykorzystania odpadów oraz poprawy opłacalności odzysku, w tym recyklingu.

Podsumowując powyższe podkreślamy, że przepisy prawne stwarzają ramy funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym odpadami ulegającymi biodegradacji. Obowiązujące instrumenty prawne dają podstawę do wprowadzenia na szczeblach lokalnych rozwiązań prawnych i systemowych, które powinny zapewnić odpowiednią segregację odpadów, a także ich odzysk, w tym recykling. Za zadania te odpowiadają przede wszystkim gminy, które posiadają odpowiednie uprawnienia, w tym możliwości ustanawiania finansowych zachęt do segregowania odpadów komunalnych oraz przedsiębiorcy prowadzący działalność w sektorze gospodarki odpadami.

Odnosząc się do kar finansowych ze strony Komisji Europejskiej, w przypadku naruszenia przez Państwo Członkowskie zobowiązań traktatowych, Komisja Europejska, na podstawie art. 226 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, może wszcząć postępowanie formalne. Jeżeli Państwo Członkowskie nie zastosuje się w określonym terminie do uzasadnionej opinii przekazanej przez Komisję Europejską w ramach postępowania formalnego, Komisja może wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości. Zarówno resort środowiska, jak i pozostałe resorty dokładają wszelkich starań, by nie dopuścić do sytuacji postawienia kraju przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości. Sankcje wobec państw członkowskich za nieprzestrzeganie prawa ochrony środowiska, w tym kary pieniężne, są stosowane w ostateczności. Taka sytuacja ma miejsce wówczas, gdy wszystkie etapy działań zapobiegawczych kończą się niepowodzeniem, jak również nieskuteczne okazuje się postępowanie wyjaśniające pomiędzy Komisją Europejską a państwem członkowskim, prowadzone w świetle art. 226 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Sankcje pieniężne służą w zasadzie zmuszeniu państw członkowskich do zastosowania się do orzeczeń wydanych przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości i stosowane są jedynie w przypadku, gdy zawiodą wszelkie środki zapobiegawcze lub gdy państwo członkowskie celowo nie zastosuje się do orzeczenia ETS. Znane są pojedyncze przypadki zastosowania tego typu sankcji (np. wobec Grecji i Hiszpanii) od momentu wprowadzenia ich w życie, tj. od 1993 r.

---

źródło: mos.gov.pl