Wrocław. "Dąb Strażnik" nowym pomnikiem przyrody

We Wrocławiu, w mieście o trudnej i zarazem bogatej historii, ukryte są niezwykłe świadectwa przeszłości, nieustannie kształtujące krajobraz miejski oraz jego zieleń. To potężne drzewa, które są świadkami minionych epok i zmieniających się pokoleń. Najstarszy z nich to znany mieszkańcom “Dąb Dziadek”, mający ok. 450 lat. Kiedyś nazywany “Dębem z Pańskich Łąk”.

Na czwartkowej sesji Rady Miejskiej będzie procedowany w sprawie ustanowienia już 117 pomnik przyrody – dąb szypułkowy rosnący w Lasku Kuźnickim we Wrocławiu.

– Mam nadzieję, że w czwartek wszyscy radni zgodnie zagłosują za tym, by chronić prawem kolejny, okazały dąb, który stróżuje mieszkańcom osiedla Kuźniki – mówi Jacek Sutryk, prezydent Wrocławia. – Wpisanie go do grona pomników przyrody przyczyni się nie tylko do zachowania tego wyjątkowego drzewa dla przyszłych pokoleń, ale także będzie świadectwem naszej troski o unikalne walory przyrody we Wrocławiu – dodaje.

Stróż lasu Kuźnickiego

Opierając się na badaniach przeprowadzonych przez Uniwersytet Wrocławski, w ramach “Inwentaryzacji przyrodniczej obszaru położonego w lesie Kuźnickim we Wrocławiu” z 2021 r., “Dąb Strażnik” nie tylko spełnia kryteria typowe dla proponowanych pomników przyrody, lecz również posiada wyjątkowe cechy, czyniące go unikalnym w skali Wrocławia.
Dąb szypułkowy, o imponującym obwodzie pnia wynoszącym 420 cm, znajduje się na terenie dawnego cmentarza z ok. 1883 r., na którym nadal są zachowane przedwojenne groby i fragmenty rozbitych nagrobków.

Stąd Rada Osiedla Kuźniki zaproponowała dla tego potężnego drzewa nazwę “Dąb Strażnik”, uznając go za symbol przeszłości i teraźniejszości, stróża pamięci tych, którzy już odeszli.

– Już od kilku lat czekamy, by nasze osiedle zostało wyróżnione pomnikiem przyrody. “Dąb Strażnik” to największe drzewo Kuźnik, które jest położone niemal na skraju naszego osiedla. Dlatego uznajemy go za kamień graniczny, a jednocześnie łącznik z osiedlem Żerniki. Dla nas, mieszkańców, to stróż nas wszystkich, którzy tutaj mieszkają, ale także tych, co tu byli przed nami – opowiada Mateusz Gałas, członek zarządu Rady Osiedla Kuźniki, który wraz z Martą Janicką był pomysłodawcą nadania dębowi nazwy „Strażnik”.
Mieszkańcy uznają drzewo także za stróża całego lasu Kuźnickiego, będącego domem dla wielu gatunków zwierząt i roślin. Z kolei naukowcy Uniwersytetu Wrocławskiego uznają go za strażnika całej przyrody i bioróżnorodności.

– Uchwalenie kolejnego pomnika przyrody to świadectwo naszych starań o zrównoważony rozwój Wrocławia. Ta decyzja nie tylko podkreśla nasze zaangażowanie w ochronę środowiska, ale również uznaje wartość dziedzictwa przyrodniczego. Nazwa “Dąb Strażnik”, wybrana przez Radę Osiedla Kuźniki, doskonale oddaje znaczenie tego drzewa jako strażnika spokoju, historii oraz jednoczącego społeczność – podkreśla Katarzyna Szymczak-Pomianowska, dyrektorka Departamentu Zrównoważonego Rozwoju.

Objęcie stróża lasu Kuźnickiego ochroną prawną i otoczenie go szczególną opieką pozwoli na zachowanie drzewa dla przyszłych pokoleń, a także przyczyni się do zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców i dbałości o walory przyrody.

Wrocław bogaty w pomniki przyrody

Obecnie Wrocław może się poszczycić 116 pomnikami przyrody, z których większość to gatunki rodzime, głównie dęby szypułkowe. Wśród nich wyróżniamy: 94 pojedyncze drzewa, 16 grup, 2 aleje, 2 pnącza, 2 skamieniałe pnie. Łącznie są to aż 204 obiekty.

Najstarszymi pomnikami we Wrocławiu są dęby szypułkowe, ustanowione w 1953 r. Należą do nich:

1. Dęby w parku Szczytnickim przy ul. Różyckiego;
2. Dąb “Dziadek”;
3. Dąb “Piotra Własta”;
4. Aleja 10 dębów na wale Odry za ZOO
5. Dąb “Jana Dzierżonia”
6. Dęby w Lesie Rędzińskim
7. Dąb przy ul. Parkowej
8. Dąb “Paweł” obwód 770 cm

Jednym z najbardziej charakterystycznych obiektów przyrodniczych miasta jest, ustanowiony już w 1976 r., pomnik przyrody – dąb szypułkowy “Paweł” o obwodzie pnia ok. 770 cm. Rośnie w Arboretum przy ul. Pawłowickiej, na terenie wpisanego do rejestru zabytków zespołu pałacowo-parkowego, zawdzięczającego swój obecny kształt rodzinie Kornów, która w XIX w. założyła tam swoją rezydencję. Stąd też wzięła się jego nazwa – jako nawiązanie do osiedla Pawłowice.

Najstarszymi drzewami na terenie Wrocławia, o zbliżonych obwodach ok. 650 cm, są “Dąb Jana Dzierżonia”, rosnący na skarpie Kanału Odry przy ul. Bartla, oraz “Dąb Dziadek”. “Dąb Jana Dzierżonia” o obwodzie 670 cm jest jednym z najstarszych drzew na terenie Wrocławia, jego wiek ocenia się na ok. 400 lat. Już na długo przed II wojną światową uważany był za wyjątkowo cenny okaz – nadburmistrz Artur Hobrecht wykupił w 1865 r. w imieniu miasta nieruchomość, na której rośnie dąb, dla jego zachowania. Obecnym patronem drzewa jest śląski przyrodnik i pszczelarz Jan Dzierżoń.

Zarówno “Dziadek”, jak i “Dzierżoń” są puste w środku, przez co ich stan zdrowotny wymaga stosowania mechanicznych podpór.

Interesującymi pomnikami przyrody są dwa okazy bluszczu zwyczajnego, który rośnie stosunkowo wolno, ale jest za to długowieczny. Pierwszy z nich wspina się po ścianie wnętrza podwórzowego przy pl. św. Macieja. Przy silnych wiatrach ogromna waga wspinających się po ścianie pędów w przeszłości powodowała odrywanie się części rośliny. Po zastosowaniu specjalnej konstrukcji z lin stalowych, bluszcz stabilnie porasta ścianę budynku, uzupełniając już powstałe ubytki. Drugi bluszcz, rosnący na Wybrzeżu Pasteura 1, za podporę wybrał sobie potężny dąb szypułkowy – również pomnik przyrody.
W 2020 r. objęto ochroną pomnikową wyjątkowo dorodny okaz platana klonolistnego, rosnący przy fontannie na pl. Jana Pawła II. Drzewo wielokrotnie było świadkiem zmian zachodzących w centrum Wrocławia, a także różnych losów mieszkańców miasta, ze względu również na sąsiedztwo Urzędu Stanu Cywilnego. Dlatego nadano mu nazwę “Świadek”.

Około 140-letni “Dąb Strażnik” dołączyłby do tego wyjątkowego grona, przyczyniając się do różnorodności przyrodniczej miasta.