Wybrano projekt przebudowy placu przy Pałacu Kultury

– Plac Centralny to miejsce codziennych spotkań, wydarzeń kulturalnych, wspólnego świętowania, dlatego wymaga zmian i dostosowania do zróżnicowanych stylów życia mieszkańców. Poprzednicy pracowali, by przygotować różne inwestycje na centralnym placu Warszawy. Przed nami ich realizacja, krok po kroku zmienimy miasto wokół Pałacu Kultury i Nauki – powiedział Rafał Trzaskowski, prezydent Warszawy dodając, iż ma nadzieję, że nowy plac będzie gotowy pod koniec jego pięcioletniej kadencji.

Wyłonienie zwycięskiej koncepcji zajęło ponad rok. W pierwszej kolejności miasto zorganizowało konkurs. Pięć najlepszych prac poddano konsultacjom społecznym, po których przy Biurze Architektury i Planowania Przestrzennego powstała komisja prowadząca negocjacje z architektami. Ostatecznie wybrano koncepcję polsko-szwajcarskiej pracowni A-A Collective. Jej autorami są Zygmunt Borawski, Srdjan Zlokapa i Martin Marker Larsen, a umowa z projektantami powinna zostać podpisana w najbliższych trzech miesiącach.

– Od warunków tej umowy oraz od harmonogramu, który zostanie wynegocjowany będzie zależało, kiedy otrzymamy gotowy projekt. Wykonanie samego placu jest powiązane w harmonogramie z realizacją budynku Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Teatru TR oraz parkingu podziemnego. Plac jest ostatnim elementem do wykonania. Mamy nadzieję, że projekt wraz z pozwoleniem na budowę otrzymamy w 2020 r. – mówi Michał Olszewski, wiceprezydent stolicy.

Zwycięska praca określona została jako „warszawskie Pompeje”. Kamienna trybuna porośnięta kwiatami budzi skojarzenia z „antycznym” reliktem po upadłej cywilizacji. Powrócić ma jako memento w zielonej odsłonie, w nowoczesnej przestrzeni wśród traw i kwiatów. Nowa aranżacja zapowiada lepsze centrum, które będzie atrakcyjne dla wszystkich, ułatwi też organizowanie na placu różnych wydarzeń.

– Nie chcemy tworzyć kolejnej kamiennej pustyni. Uważamy, że koncerty, manifestacje, targi, gry miejskie, spektakle mogą być organizowane w przestrzeni, która łączy w sobie elementy parku i placu. Latem plac będzie działał jako rozległy obszar zabawy i wypoczynku. W zimie zaś jako park, którego widoki będą łagodziły mroźny krajobraz stolicy – piszą autorzy koncepcji.

Wybrany projekt uległ rozwinięciu, ale główna idea pozostała ta sama: niesymetryczny układ chodników i zieleni stanowi “fantomową” mapę nieistniejącego już miasta. Nawierzchnie z bruku przypominają układ dawnych ulic. Trawniki są obrysem po przedwojennych kamienicach, które zostały zniszczone w czasie II wojny światowej, a ich relikty zburzone i usunięte, by zrobić miejsce pod budowę Pałacu Kultury i Nauki.

Warstwa posadzki, odwzorowująca układ parceli z 1825 r., zostanie wykonana z kostek białego granitu. Przedwojenny układ dróg i dziedzińców w tym miejscu (z 1939 r.) przypomną pasy i pola ułożone z kostki kamiennej. Brukarze wykorzystają materiał, z którego są wykonane nawierzchnie placu Defilad. Kamienna kostka przed ponownym wykorzystaniem zostanie wyczyszczona. Kształty trawników przypomną obrysy dawnych kamienic czynszowych. Linie getta warszawskiego uczytelni dodatkowo pas w nawierzchni placu ułożony z czerwonych, wypalanych cegieł.

W atrakcyjnej przestrzeni nie może zabraknąć wody. Staw o powierzchni 140 m kw. znajdzie się przy samym wejściu na plac od strony ul. Marszałkowskiej, blisko elewacji bocznej planowanego Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Oczko wodne będzie miało formę jednego z historycznych dziedzińców (zburzonych kamienic czynszowych) i zostanie obłożone białym marmurem.

Kamienna trybuna honorowa zostanie rozebrana na czas realizacji całego projektu. Trzeba bowiem przesunąć schody o 20 m w stronę PKiN, z powodu zmiany topografii placu. Jego powierzchnia nie jest równa, różnica poziomów jest znaczna (wynosi ponad 2 metry). Po wypiaskowaniu trybuna będzie złożona ponownie. W przestrzeni placu znajdzie się także ponad 40 ławek, których forma jest inspirowana modelem z czasów PRL-u (tzw. ławka mokotowska). Staną też pojedyncze krzesła, kwadratowe ławy wieloosobowe oraz półokrągłe siedziska okalające drzewa.

– Plac Defilad z zielenią, nowymi budynkami i atrakcyjnym programem kulturalnym będzie pełnić ważną społeczną funkcję, uatrakcyjni ścisłe centrum miasta. Powstanie swoisty palimpsest z historią Warszawy zapisaną symbolicznie w nawierzchni placu brukiem i zielenią – mówi Marlena Happach, architekt miasta i dyrektor Biura Architektury i Planowania Przestrzennego w Warszawie.

Zwycięski projekt wzbudził jednak mieszane uczucia, szczególnie wśród społeczników opowiadających się przeciwko nadmiernej ilości betonu w mieście. Na forach i portalach społecznościowych przeczytać możemy, że zaproponowana koncepcja to nic innego jak tani zamiennik prawdziwego parku, że zwyciężyła tymczasowość i nijakość. Jako przykład śmiałej wizji zmian przywołuje się projekt zaproponowany w połowie roku przez stowarzyszenie Wolne Miasto Warszawa Jana Śpiewaka, o którym pisaliśmy tutaj.