Farmaceutyki – nowe zanieczyszczenie środowiska
Leki są niezbędnym składnikiem współczesnej cywilizacji. Wprowadzenie antybiotyków w połowie XX w. uratowało wiele milionów istnień ludzkich i spowodowało wzrost średniej długości życia człowieka o wiele lat. Jednak w latach 90. XX w. zdano sobie sprawę, iż leki mogą mieć także ujemny wpływ na współczesny świat.
Wprowadzone do środowiska mogą niekorzystnie oddziaływać na ekosystemy wodne i glebowe. Wynika to z ich unikalnych właściwości. Po pierwsze, substancje lecznicze mają bardzo wysoką aktywność biologiczną, tzn. działają już w bardzo niskich stężeniach. Po drugie, zwykle są dobrze rozpuszczalne w wodzie, ale także mogą mieć część hydrofobową, ułatwiającą przenikanie przez błony biologiczne. Po trzecie, najczęściej są trwałe zarówno w postaci stałej, jak i w obojętnych roztworach wodnych.
Podstawowym źródłem zanieczyszczenia środowiska lekami są ścieki szpitalne i komunalne z gospodarstw domowych. Substancje farmaceutyczne są wydalane z organizmu człowieka w formie niezmienionej lub jako metabolity, często mające aktywność biologiczną porównywalną ze związkiem macierzystym. Zazwyczaj substancje te pozostają w fazie wodnej, w niewielkim stopniu wiążą się z osadami ściekowymi. Większość z nich jest słabo rozkładana przez osad czynny w oczyszczalniach ścieków.
Niektóre leki sprzedawane są w setkach ton, przeliczając na substancję czynną (tab. 1). Szeroko zakrojone analizy chemiczne wykazały obecność wielu farmaceutyków w ściekach komunalnych ...