Ochrona gatunków roślin, zwierząt i grzybów, niezbyt często bywa przedmiotem refleksji ze strony nauki prawa. Z jej funkcjonowaniem wiąże się jednak wiele problemów, np. umiejscowienie ochrony gatunkowej w polskim systemie prawnym ochrony przyrody.

Spoglądając na przepisy obowiązującej Ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst pierwotny DzU nr 92, poz. 880; aktualny tekst jednolity DzU z 2013 r. poz. 627, ze zm.), której przedmiotem jest zachowanie, zrównoważone użytkowanie oraz odnawianie zasobów, tworów i składników przyrody wskazanych w dziewięciopunktowym wyliczeniu, zamieszczonym w jej art. 2 ust. 1, wyróżnić można:

  • powszechną ochronę przyrody, której szczególnie dobitnym wyrazem jest art. 125 tej ustawy, stanowiący, że rośliny, zwierzęta lub grzyby, a także ich siedliska, nieobjęte formami ochrony przyrody, mogą być niszczone lub zabijane jedynie w związku z dziesięcioma przyczynami w przepisie tym wymienionymi, z czego wynika, że jeżeli żadna z nich nie zachodzi, to żadna roślina, żadne zwierzę, żaden grzyb i żadne ich siedlisko nie może być zabijane ani niszczone,
  • wzmożoną ochronę przyrody, która przysługuje drzewom i krzewom w tym sensie, że ich usuwanie wymaga zezwolenia właściwego organu, chyba że jakieś przepisy zwalniają z obowiązku uzyskania zezwolenia,
  • szczególną ochronę przyrody, która w polskim systemie prawnym jest oddawana przez formy ochrony przyrody wyszczególnione w ar...