To, że przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne w ramach swojej działalności zajmują się również edukacją ekologiczną, nikogo nie dziwi. Zaskoczenie pojawia się wówczas, kiedy bliżej przyjrzymy się podejmowanym działaniom edukacyjnym.

Jaka bowiem jest działalność edukacyjna przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych? Redakcja miesięcznika ?Wodociągi-Kanalizacja? odpowiada jednym słowem: fantastyczna!

Owszem, działania podejmowane na polu edukacji ekologicznej przez przedsiębiorstwa wod-kan są rozmaite i tak też można je oceniać ? poziom tych akcji, ich skala, zasięg, wielotorowość, kreatywność są różne. Natomiast nasza pozytywna ocena wynika z tego, że pracownicy odpowiedzialni za krzewienie idei ekologicznych robią co tylko w ich mocy, by jak najefektywniej dotrzeć do społeczności lokalnych (i nie tylko) z wiedzą, chociażby na temat prawidłowego korzystania z kanalizacji, czy propagowaniem picia kranówki. Lubimy ludzi, którym ?chce się chcieć?, którzy pracują z pasją, zaangażowaniem i potrafią swoje otoczenie zarazić tą energią, takich, którzy wykonują potrzebną robotę. A kto odpowiada za akcje edukacyjne w poszczególnych zakładach? I tu odpowiedź nie jest oczywista. W większości z nich nie ma wyspecjalizowanych działów, które poświęcają się pracy na rzecz edukacji ekologicznej. W największych firmach tej branży istnieją natomiast osobne działy zaangażowane w prace edukacyjne, często zajmują się tymi akcjami PR-owcy, działy promocji, marketingu i rzecznicy prasowi. Mniejsze na ogół radzą sobie bez tych kadrowych ?udogodnień?, w ramach swojej pracy na stanowiskach, np. w oczyszczalni ścieków czy stacji uzdatniania wody. Do wszystkich przedsiębiorstw w branży, które podejmują inicjatywę edukacji ekologicznej redakcja naszego miesięcznika skierowała konkurs ?Głośna woda?, którego druga edycja już za nami.

Głośna woda 2015

To nazwa konkursu na najciekawsze inicjatywy edukacyjne organizowane przez branżowe przedsiębiorstwa, który swoim czytelnikom redakcja miesięcznika ?Wodociągi-
Kanalizacja? zaproponowała po raz pierwszy w ubiegłym roku.

Po sukcesie zeszłorocznej edycji konkursu i morzu zgłoszeń, które do nas napłynęły, postanowiliśmy ponownie dać szansę kolejnym przedsiębiorstwom na wypromowanie swoich działań na arenie ogólnopolskiej. Pamiętaliśmy też o firmach, które wzięły udział w pierwszej edycji. Mogły zgłosić się do tegorocznej rywalizacji, ponieważ w ich przypadku oceniane były jedynie działania przeprowadzone w latach 2014-2015.

Celem konkursu jest prezentacja lokalnych akcji edukacyjnych i wypromowanie ich, wymiana doświadczeń pomiędzy przedsiębiorstwami wod-kan, krzewienie idei edukacji ekologicznej w branży i zainteresowanie mieszkańców tematyką racjonalnego korzystania z zasobów wodnych oraz uwrażliwienie na nawyki wpływające bezpośrednio na stan rur i infrastruktury wodno-ściekowej. Konkurs ma być zachętą do działań w zakresie edukacji ekologicznej oraz promocją tych działań na forum ogólnopolskim.

Zwycięzcą jest?

W tym roku nagrodą w konkursie był bezpłatny udział w Międzynarodowym Kongresie Ochrony Środowiska ENVICON, który odbył się 26-27 października 2015 r. w Poznaniu podczas targów POL-ECO-SYSTEM. ENVICON jest kongresem, który wyznacza trendy i kierunki rozwoju ochrony środowiska w Polsce. Wydarzenie to co roku pozwala na identyfikację aktualnych i najistotniejszych problemów, na ukierunkowanie działań zaradczych oraz określenie płaszczyzn współpracy pomiędzy wszystkimi podmiotami działającymi w sektorze ochrony środowiska w kraju. Kwestie poruszane podczas Kongresu są zawsze poparte sprawdzonymi i najbardziej aktualnymi informacjami z branży.

Przypomnijmy, co należało zrobić, żeby zdobyć nagrodę. Wystarczyło napisać artykuł dokumentujący przeprowadzane akcje edukacyjne oraz przesłać zdjęcia i materiały obrazujące całokształt tych działań edukacyjnych podejmowanych przez dane przedsiębiorstwo.

Konkurs kierowany jest do firm wod-kan w trzech kategoriach: przedsiębiorstwa wod-kan działające na obszarze do 30 tys., do 100 tys. i powyżej 100 tys. mieszkańców.

W tym roku szczęście uśmiechnęło się do:

– Zakładu Gospodarki Komunalnej w Dobrej (w kategorii do 30 tys. mieszkańców)

– Miejskich Wodociągów i Kanalizacji w Pile (w kategorii do 100 tys. mieszkańców)

– Wodociągów Wałbrzych (w kategorii powyżej 100 tys. mieszkańców)

Dodatkowo redakcja miesięcznika ?Wodociągi-Kanalizacja? przyznała wyróżnienie ? w tym roku statuetka konkursu ?Głośna woda? powędrowała do Gdańskiej Infrastruktury Wodociągowo-Kanalizacyjnej.

Zwycięzcom gratulujemy, a ich prace prezentujemy na kolejnych stronach bieżącego wydania.

To ma sens

Przygotowując temat tego wydania, zwróciliśmy się do wybranych przedsiębiorstw z pytaniem o prowadzone przez nich akcje edukacyjne i z prośbą, by pochwalili się tymi działaniami, z których są najbardziej dumni. Sławomir Grucel, specjalista ds. PR w MPWiK w Jaworznie przyznał: ? Bez wątpienia naszym największym osiągnięciem było uruchomienie aplikacji na smartfony pod tytułem ?Gdzie jest moja kupa?. Myślę, że od tego czasu zmieniło się podejście do branży wod-kan, jak i do promocji samej kanalizacji, która, nie ma co ukrywać, jest mało ciekawym i chwytliwym tematem. Obecnie wykorzystywane, standardowe działania, np. tablice, ulotki czy gadżety, są zbyt opatrzone i powszechne. Jak zainteresować dzieci i młodzież tym, że ścieki powinny płynąć w rurach do oczyszczalni, a nie do gleby? Przecież to jest nuda, ale jeśli się ją odpowiednio opakuje i zaprezentuje, wprowadzi w interakcję, to jest szansa, że ktoś nie przejdzie obok tego tematu obojętnie i zacznie go zgłębiać. Nazwa miała być kontrowersyjna, miała przyciągać i zainteresować, ale w środku aplikacji znajdowało się przesłanie. Pamiętam, gdy po jednej z konferencji dziennikarz podszedł do mnie i powiedział: ?głośna nazwa, ale sama aplikacja i filmy w niej zawarte bardzo zastanawiające i trafiające do świadomości?. Nasza aplikacja została bardzo ciepło przyjęta przez dzieci ? odnotowano ponad 10 000 pobrań, a co najważniejsze, ludzie zaczęli rozmawiać o kanalizacji i o tym, że trzeba się podłączać, czego efektem jest chociażby uzyskanie przez nas efektu ekologicznego dla pierwszej fazy projektu unijnego.

Reprezentująca MPWiK w Lesznie, laureata pierwszej edycji konkursu ?Głośna woda? w kategorii do 100 tys., specjalistka ds. edukacji, Joanna Spychaj-Skopińska, uważa, że: ?Największym osiągnięciem jest to, kiedy dostajemy sygnały, że wyedukowani młodzi ludzie wdrażają zachowania proekologiczne w życie. Niejednokrotnie dzieci uczestniczą w naszych zajęciach na kolejnych szczeblach kształcenia. Mówiąc z przymrużeniem oka, poznają następne poziomy wtajemniczenia. Być może wśród nich są przyszłe kadry branży wod-kan? Choć zabrzmi to patetycznie, naprawdę jesteśmy dumni, że przez edukację możemy zarażać ludzi pasją, chęcią zdobywania wiedzy o środowisku, jego odkrywaniem i dążeniem do zrozumienia działających w nim mechanizmów. Przy postępującej degradacji środowiska to bardzo ważne dla przyszłych pokoleń.

W zeszłorocznej edycji ?Głośnej wody? (w kategorii do 30 tys. mieszkańców) z sukcesem uczestniczyła również Miejska Spółka SKO-EKO w Skoczowie. Jak przyznaje jej pracownik, Joanna Pierchała: ? Zdobycie głównej nagrody w konkursie ?Głośna woda? było dla nas bardzo miłym przeżyciem i utwierdziło w przekonaniu, że podejmowane działania, pozwalające na zwiększenie świadomości ekologicznej naszych małych mieszkańców, mają sens i trzeba je kontynuować. Cieszy nas, gdy widzimy pozytywny odbiór ścieżki edukacyjno-przyrodniczej ?Oczyszczalnia widziana oczyma dzieci? wśród uczestników wycieczek. Słowa chłopca, który po przejściu całej oczyszczalni na końcu przy wylocie ścieków do Wisły powiedział do kolegi ?Patrz, oni produkują wodę z kupy? w humorystyczny sposób oddają, jak to, co robimy, postrzegają najmłodsi. Stale stoimy na stanowisku, iż na problemy związane z niepełną świadomością ekologiczną oraz problemy eksploatacyjne na urządzeniach kanalizacyjnych skutecznym lekarstwem jest edukacja odbiorców usług. Początkowo nasza oferta skierowana była głównie do dzieci, obecnie opracowujemy działania dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Dodatkowo ekonomicznym argumentem dla tych ostatnich będzie uświadomienie, iż nieprawidłowe korzystanie z kanalizacji zwiększa koszty eksploatacji sieci i w konsekwencji obciąża ich finansowo w stawkach opłat abonamentowych.

W pierwszej edycji konkursu, jury, przyznając nagrodę dla SKO-EKO, doceniło uruchomienie w Skoczowie ścieżki edukacyjno-przyrodniczej ?Oczyszczalnia widziana oczami dzieci? oraz program ?Skrzynka dla jerzyka?. Zdaniem J. Pierchały: ? Projekty te spowodowały, iż kontaktowały się z nami inne przedsiębiorstwa z branży, które za naszym przykładem również uruchamiały lub poszerzały działalność edukacyjną. Z kolei my sami w następnym etapie działań edukacyjnych będziemy korzystali z materiałów użyczonych przez inne przedsiębiorstwo. Cieszy nas, że dostrzega się potrzebę edukacji i coraz głośniej o niej mówi. Będziemy obserwować działania innych przedsiębiorstw i pewnie korzystać z ich doświadczeń. Uważamy, że w tej nowej perspektywie finansowej warto pomyśleć o ogólnopolskiej kampanii edukacyjno-ekologicznej, zorganizowanej przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne. Jej celem byłoby podniesienie świadomości naszych odbiorców w zakresie gospodarki ściekami, jako elementu związanego z bytowaniem każdego człowieka i mającego odczuwalny wpływ na stan otaczającego go środowiska oraz na dostępność odpowiedniej jakości wody pitnej.

Roman Bugaj, rzecznik prasowy MPWiK w Warszawie, podkreśla niezwykle istotną kwestię: ? Edukacja ekologiczna musi być skoordynowanym procesem, a nie jednorazową akcją. Tylko dzięki działaniu systemowemu wiedza przekazywana w czasie spotkań z uczniami pozwoli im na podejmowanie w pełni świadomych decyzji, dotyczących np. wpicia wody z kranu zamiast nie zawsze racjonalnego kupowania wody butelkowanej. W tym obszarze odnosimy coraz większe sukcesy i coraz częściej zdarza się, że to dzieci i młodzież zmieniają nawyki swoich rodziców. Jesteśmy mile zaskoczeni efektami naszych wysiłków.

Realizowany program edukacyjny dotyczy również mniej popularnych tematów, takich jak oczyszczanie ścieków albo prawidłowe sposoby korzystania z kanalizacji w domu. W tym celu uruchomiliśmy specjalną akcję informacyjną ?Sedes to nie kosz na śmieci?, która w oparciu o serię zabawnych ilustracji uświadamia użytkownikom, jak korzystać z toalety, by uniknąć uciążliwych awarii. Tematem zainteresowaliśmy najpopularniejszy kanał informacyjny w Polsce, po czym został on podchwycony przez inne media, a w konsekwencji odbił się szerokim echem także w Internecie. To dla nas najlepszy dowód, że każda przemyślana forma edukacji ma sens.

Czym skorupka za młodu nasiąknie?

Kiedy myślimy o edukacji, również tej ekologicznej, pierwsze skojarzenie nasuwa to najczęściej ?dzieci?. Działania podejmowane przez zakłady wodno-ściekowe kierowane do najmłodszych są najbardziej wdzięcznym tematem, o którym można by długo pisać. Milusińskim dedykowano szereg książeczek edukacyjnych, komiksów, kolorowanek, puzzli czy filmów animowanych. Przykładowo Jastrzębski Zakład Wodociągów i Kanalizacji wydał komiks edukacyjny o przygodach dwóch kropelek wody pt. ?Historia z przyrody o obiegu wody?, a w edukacyjnych zasobach Wodociągów w Słupsku znajduje się zarówno książka ?O wodzie?, jak i kolorowanki dla najmłodszych ?Woda w naszym życiu? i ?Podaj wodzie pomocną dłoń?, puzzle edukacyjne utrwalające sposoby oszczędzania wody, cykl filmów animowanych o wodzie i odpadach, filmy ukazujące funkcjonowanie słupskiej oczyszczalni ścieków i kompostowni osadów oraz bogata kolekcja filmów ekologicznych i przyrodniczych. Produkcją filmową może pochwalić się również poznańska spółka. Powstał tu film pt. ?Skąd się bierze woda w kranie??, a najmłodsi (dzieci przedszkolne i uczniowie) mają możliwość zapoznania się z nim w wycieczkowym autokarze podczas zwiedzania obiektów Aquanetu. Dzięki filmowi poznają odpowiedzi na najbardziej nurtujące ich pytania związane z wodą: skąd jest pobierana, jak uzdatniania i dostarczana mieszkańcom, w jaki sposób przedsiębiorstwo dba o jej czystość.

Młode pokolenie uczestniczy w rozmaitych grach miejskich, piknikach, wycieczkach po terenie oczyszczalni ścieków, zwiedza obiekty wodno-ściekowe i ścieżki edukacyjne, bierze udział w prelekcjach w placówkach oświatowych. Ciekawą inicjatywą szczycą się Bielskie Wodociągi i Kanalizacja ?Wod-Kan?, które do tematu edukacji ekologicznej podeszły kompleksowo. Reprezentująca je Beata Jasińska wskazuje na największe osiągnięcie Spółki, którym jest stworzenie miejsca i przestrzeni do prowadzenia systematycznej i długofalowej edukacji ekologicznej, odbywającej się w Terenowym Ośrodku Edukacji Ekologicznej (TOEE). Ośrodek powstał na terenie przedsiębiorstwa i jest zarządzany przez Bialskopodlaską Fundację Ekologiczną (BFE), która została utworzona przez BWiK ?Wod-Kan? i Prezydenta Miasta Biała Podlaska. Jasińska podkreśla, że: ? TOEE powstał dzięki zaangażowaniu pracowników spółki, którzy własnymi siłami wykonali prace związane z jego budową i zagospodarowaniem. Nasadzili drzewa, krzewy, rośliny ozdobne, urządzili stawik zarybiany w okresie letnim, w którym ułożone z kamieni polnych kaskady wodne przywołują na myśl górskie strumyki. Wykonali koło młyńskie poruszane za pomocą siły naporu wody, które jest ulubioną atrakcją naszych ?milusińskich?. Do dyspozycji gości jest grill, miejsce na ognisko oraz altana z kominkiem. Wszystko to sprawia, że w środku miasta stworzona została enklawa ciszy i spokoju. BWiK ?Wod-Kan? może się pochwalić wzorcową, wielotematyczną ścieżką edukacyjną z tablicami edukacyjno-informacyjnymi, która od 2009 r. jest sukcesywnie tworzona na terenie ośrodka.

? Uzupełnieniem tablic są plansze edukacyjne, umieszczone na ścianach altany rekreacyjnej, przedstawiające zwierzęta chronione. Przy wybranych drzewach i krzewach znajdują się tabliczki informacyjne, zawierające nazwy danego gatunku, co umożliwia fizyczne poznanie danego drzewa bądź krzewu przez najbardziej wyostrzone zmysły wzroku, dotyku i węchu. Taka forma edukacji ekologicznej najlepiej zapada w pamięci dzieci i młodzieży. Plenerowe lekcje ekologiczne to nie tylko miłe spędzenie czasu, zapoznanie się z tematyką tablic edukacyjnych, ale także zdobycie wiedzy odnośnie technologii ujmowania i uzdatnia wody oraz dostarczania jej do sieci miejskiej. Młodzież ogląda prezentację multimedialną, z której dowiaduje się, z jakich pokładów ujmowana jest woda oraz jakim procesom technologicznym zostaje poddana i na czym polega np. odżelazianie i odmanganianie ? dodaje B. Jasińska.

Równie interesujący jest projekt ścieżki edukacyjnej, który od 2013 r. powstaje w Jastrzębiu-Zdroju na terenie tamtejszego JZWiK. Ta propozycja kształtem nawiązuje do naturalnego biegu rzeki, a obszar podzielono na dwie strefy: pierwszą poświęcono żywiołowi wody, natomiast drugą żywiołom ziemi i powietrza. Przedstawiciele jastrzębskiego przedsiębiorstwa obiecują, że w ?meandrach? rzeki wiedzy powstanie 14 innowacyjnych i atrakcyjnych stanowisk edukacyjnych, dotyczących m.in. ochrony powietrza, gospodarki odpadami, OZE czy racjonalnego korzystania z zasobów naturalnych. Dzieci i młodzież biorą również udział w konkursach literackich, plastycznych, fotograficznych, zawodach sportowych, świętuje Światowy Dzień Wody ? wszystko to pod szyldem przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego i w imię propagowania wiedzy oraz ekologicznych zachowań. Przykładowo Zakład Gospodarki Komunalnej w Halinowie do tematu edukacji ekologicznej podchodzi całościowo w ramach Programu Edukacji Ekologicznej. W Halinowie od 2014 r. obchodzi się Światowy Dzień Wody, który traktowany jest jako cykliczna impreza, promującą postawę ekologiczną społeczeństwa. ? W tym dniu Stacja Uzdatniania Wody w Mrowiskach zostaje otwarta dla osób, które chcą zwiedzić obiekt i dowiedzieć się więcej o procesie uzdatniania wody. Dzieciom, młodzieży oraz dorosłym podczas zwiedzania stacji pokazywana jest prezentacja multimedialna, zapoznająca gości np. z wielkością zasobów wody przeznaczonej do spożycia na Ziemi. Dodatkowo w ramach obchodów Światowego Dnia Wody Zakład zorganizował dwa konkursy. W 2014 roku konkurs pt. ?Życie w kropli wody ? jak oszczędzać wodę i chronić zasoby wodne w Gminie Halinów? skierowany był do dzieci klas I- VI szkół podstawowych. Zgłosiło się 14 grup ze szkół podstawowych ? w sumie 162 dzieci. W 2015 r. zorganizowano konkurs fotograficzny dla ?amatorów? pt. ?Żywioł wody na jednym ujęciu?. Do udziału w konkursie zgłosiły się dzieci i dorośli. Nadesłano 55 fotografii ? wyjaśnia Magdalena Boguszewska, podinspektor ds. technologicznych i ochrony środowiska.

Dla młodzieży w PWiK Okręgu Częstochowskiego w październiku tego roku po raz pierwszy przygotowano warsztaty naukowe ?Inżynier ? zawód XXI wieku?. ? Warsztaty zorganizowano wspólnie z Wydziałem Inżynierii Środowiska i Biotechnologii Politechniki Częstochowskiej. Adresatem przedsięwzięcia była młodzież szkół ponadgimnazjalnych. Całodniowe warsztaty obejmowały zarówno wykład monograficzny, laboratoria, ćwiczenia praktyczne dla młodzieży oraz wizytę w oczyszczalni ścieków. Jej zwiedzanie stanowiło podsumowanie warsztatów oraz dowodziło, iż wiedza zdobyta podczas nauki może być wykorzystana w pracy zawodowej ? relacjonuje Dariusz Roszak.

Dla najmłodszych przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne opracowują również cykliczne projekty o ogromnym zasięgu. Poznański Aquanet proponuje proekologiczną Akcją Edukacyjną Plusk. Organizowana od kilkunastu lat cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem wśród dzieci i młodzieży, a także nauczycieli szkół podstawowych i gimnazjalnych, a od 2010 r. również przedszkoli. Co warte podkreślenia, w ramach tej akcji od 1998 r. z zasadami funkcjonowania ujęcia wody, stacji uzdatniania wody i oczyszczalni ścieków zapoznało się blisko 130 tys. osób.

Piotr Ziętara, dyrektor zarządzający MPWiK w Krakowie, podkreśla: ? Istotny jest całokształt podejmowanych przez nas działań edukacyjnych oraz ich kompleksowość i różnorodność. Do najmłodszych odbiorców skierowane są dwa autorskie projekty edukacyjne: ?Akademia Kropelki? i ?Wędrówki Kropelki?. ?Akademia Kropelki? to warsztaty ekologiczne zainicjowane w połowie 2009 roku dla dzieci w wieku szkolnym. Ukończyło je już 6 tysięcy osób. Zajęcia w przystępny sposób przybliżają dzieciom zagadnienia związane z wodą ? od wskazania jej znaczenia w życiu człowieka, przez uświadomienie procesu obiegu wody w przyrodzie, aż do pokazania na prostym modelu procesu uzdatniania wody. ?Wędrówki Kropelki? to nowy projekt edukacyjny, skierowany do przedszkolaków. Interaktywny teatr, prowadzony przez profesjonalnych aktorów, umożliwia najmłodszym zdobycie wiedzo o ochronie środowiska, a w szczególności naturalnych zasobów wodnych. Mamy nadzieję, że absolwenci ?Akademii Kropelki? i ?Wędrówek Kropelki? będą najlepszymi promotorami przekazywanych przez nas wartości.

Edukacja ekologiczna przedsiębiorstw wod-kan nie dotyczy tylko najmłodszych pokoleń. Niemniej kształtowanie u dzieci postaw proekologicznych, nauka prawidłowego korzystania z urządzeń kanalizacyjnych czy skłonienie do picia wody z kranu to główne cele. Magdalena Gutowska i Sandra Niemcyka z MZGK w Nowej Soli głęboko wierzą, że: ? Rozwijana od najmłodszych lat świadomość ekologiczna spowoduje, że młode pokolenie nie będzie obojętne wobec przyrody, a wręcz przeciwnie ? wykaże się szacunkiem dla otaczających nas zasobów naturalnych. To poczucie odpowiedzialności społecznej motywuje nas do proponowania coraz atrakcyjniejszych form edukacji proekologicznej.

Niesztampowo

Wielkim orędownikiem edukacji ekologicznej jest reprezentująca swoich członków Izba Gospodarcza ?Wodociągi Polskie?, która ostatnio włączyła się w ogólnopolski program Polskiego Towarzystwa Dietetyki ?Wybieram wodę?. Podczas inauguracji tego programu prezes Izby, Dorota Jakuta, jak zwykle zachęcała do picia wody z kranu, zapewniając, że: ?Wielomiliardowe inwestycje sprawiły, iż z naszych kranów płynie woda czysta i zdrowa. Rolą wodociągowców i instytucji zainteresowanych promocją zdrowego trybu życia jest przełamanie stereotypów oraz popularyzacja wiedzy, o jakości wody i jej spożywaniu.

Wodę z kranu Polacy piją dziś coraz chętniej, zwłaszcza za sprawą ogromnego wysiłku, który przedsiębiorstwa wodno-ściekowe włożyły w edukację całego społeczeństwa, co zaowocowało przekonaniem, że kranówka jest zdrowa, dobra i dużo tańsza niż butelkowane wody. Co równie ważne, jej picie nie powoduje obciążania środowiskowych jak przy zakupie wody butelkowanej, której opakowanie wyląduje na składowisku odpadów. Wody z kranu Polacy mogą się coraz częściej napić i poza domem. W placówkach oświatowych wodociągowcy montują kolejne poidełka, na rynkach i placach miast i miasteczek pojawią się zdroje wodne i saturatory. Wszystkie serwują kranówkę. Podobnie jak coraz więcej restauracji, które włączają się w propagowanie picia wody z kranu, która klientom jest na ogół podawana bezpłatnie. Na bazie kranówki powstają również lokalne przysmaki. Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Łodzi, w ramach prowadzonych działań edukacyjnych i akcji ?Łódzka woda najlepsza?, promuje Łódzki Sorbet CytryNOWY ? to lokalny produkt, wytwarzany przez łódzkich producentów lodów. Doskonały na upały, dobry dla osób, które nie mogą jeść tworzonych na bazie mleka produktów. Lody sporządzanie są z kranówki pochodzącej z ujęć głębinowych, zawierającej korzystne dla człowieka minerały ? związki wapnia, sodu, potasu, magnezu. Natomiast w lokalnym browarze ?Księży Młyn? powstało już dziewięć gatunków piwa z użyciem wody kranowej.

Równie ciekawe są akcje związane z właściwym użytkowaniem kanalizacji, której nie można traktować jako miejsca pozbywania się odpadów. W Warszawie tamtejsze wodociągi uczą, jak korzystać z toalety, od lat prowadząc akcję ?Sedes to nie kosz na śmieci?, której celem jest podnoszenie poziomu świadomości ekologicznej i zmniejszenie liczby uciążliwych awarii kanalizacyjnych, będących skutkiem nieprawidłowego korzystania z urządzeń sanitarnych. We Wrocławiu promowane jest hasło ?Nie zapychaj, pomyśl!?, a MPWiK przypomina mieszkańcom stolicy Dolnego Śląska, że każdy z nich może mieć wpływ na ograniczenie ilości awarii kanalizacyjnych, jeśli tylko będzie wiedział, czego nie wolno wrzucać do toalet, zlewów i ulicznych studzienek (szerzej pisaliśmy o tym w artykule ?Kanalizacja to nie śmietnik?, WK 03/2015). W Poznaniu przygotowano akcję ?Nie śmieć w sieć?, w której wykorzystano chociażby citylighty, prezentujące motywy graficzne kampanii, które pojawiły się w wybranych lokalizacjach w centrum miasta.

Kreatywność działań edukacyjnych podejmowanych przez wodociągowców wydaje się nieograniczona i niczym nieskrępowana. Często wychodzi poza ramy edukacji na gruncie wodno-ściekowym, jak np. w przypadku Jastrzębia-Zdroju, gdzie zakład nawiązał współpracę z miejscowym Kołem Pszczelarzy, łącząc zajęcia edukacyjne w oczyszczalni ścieków z prelekcją dotyczącą pszczelarstwa pn. ?Pszczoła miodna elementem zdrowego ekosystemu Jastrzębia-Zdroju?. Ciekawy projekt, tym razem skierowany do dorosłej części społeczeństwa, polegający na określaniu tzw. śladu wodnego, proponuje Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Okręgu Częstochowskiego. Jak wynika z ankiety organizacji Water Footprint Network, w tegorocznej edycji tego projektu ponad 130 osób zapoznało się z pojęciem ?śladu wodnego?, określiło swój indywidualny ?ślad wodny? i porównało go z wartością średnią, wyliczoną przez wspomnianą organizację dla naszego kraju.

Anna Lembicz