Obowiązujący w Polsce system prawny w gospodarowaniu przestrzenią jest przeregulowany, skomplikowany, nieskuteczny i wywołujący zachowania patologiczne w sferze społecznej, gospodarczej i procesach budowlanych. Towarzyszą temu nadmiernie wysokie straty środowiskowe, społeczne i gospodarcze, a kolejne próby usprawniania systemu regulacyjnego nie przynoszą oczekiwanych efektów, a wręcz prowadzą do jego nadmiernego skomplikowania.

Takie stanowisko zajęła Rada Towarzystwa Urbanistów Polskich, przedstawiając 14 czerwca 2019 r. swój raport na ten temat. Za punkt wyjścia przyjęła ona tezę, że obecny system gospodarowania przestrzenią sprzyja patologii z uwagi na pełne sprywatyzowanie korzyści z renty budowlanej. Straty spowodowane pogłębianiem się chaosu przestrzennego przerzucane są na społeczeństwo i budżety publiczne. Zauważa ona też, iż narastający chaos przestrzenny i jego koszty społeczne są nadal tolerowane przez większą część społeczeństwa i aktywistów życia politycznego.

Także większość przedkładanych propozycji rządowych, dotyczących poprawy funkcjonowania planowania przestrzennego, ma charakter działań fragmentarycznych i pozorowanych, a ponadto powiększa się liczba ustaw specjalnych, dewastujących system planowania. Przerwanie tego stanu rzeczy wymaga podjęcia politycznej decyzji o radykalnej reformie, polegającej na istotnym uproszczeniu systemu planowania przestrzennego, zdecydowanej jego deregulacji oraz ukierunkowaniu na rze...