Duch miejsca w pilskich muralach [GALERIA]

– Fenomen ten zapoczątkowały oddolne inicjatywy lokalnych artystów, grafików, czyli ludzi utalentowanych, z pasją, chętnych do zaprezentowania i podzielenia się z odbiorcami własnymi odczuciami i artystycznymi wizjami – wyjaśnia Bartosz Mirowski, Dyrektor Biura Prezydenta Miasta Piły. – Dodam, że pilskie murale zaczęły być mocno widoczne w miejskiej publicznej przestrzeni około 2012 roku i od tej pory zjawisko to nieustannie się rozwija.

Zaczęło się od garaży

Ważną strefą i poniekąd matecznikiem pilskich murali są te zakątki miasta, w których wybudowano ciągi garaży. Murale malowane na ścianach garaży charakteryzuje pełna swoboda twórczej kreatywności, a ich tematyka odnosi się nie tylko do bieżących wydarzeń i problemów społecznych, lecz sięga dużo dalej i głębiej, bo aż do sfery żywotnych zagadnień egzystencjalnych. Przy czym, tego rodzaju murale intrygują widza zaskakującym i kreatywnym podejściem do tematu. Na tym jednak nie koniec – murale te podlegają swoistej ewolucji, bo w miejsce jednych pojawiają się inne, tworzone przez tych samych twórców, którzy postanowili zastąpić jedno swoje dzieło innym.

Efekt śniegowej kuli

– Z czasem też własnych murali zapragnęli przedstawiciele lokalnych społeczności – zauważa Dyrektor Biura Prezydenta Miasta Piły. – Murale zaczęli zamawiać lokalni przedsiębiorcy. Tego rodzaju prace pojawiły się również na obiektach należących do spółdzielni mieszkaniowych i instytucji takich jak szkoły.

Tematykę murali podzielić można na kilka kategorii. Jedna z nich, to te które odnoszą się do historii miasta, które mocno ucierpiało podczas II wojny światowej, kiedy to w skutek działań wojennych zniszczono około 90 procent miejskiej zabudowy.

– Ponieważ, w efekcie tych tragicznych wydarzeń wiele elementów dawnego miasta odeszło w przeszłość, staramy się dziś przy użyciu różnych metod, zabezpieczać to co ocalało, albo przywoływać to czego już nie ma – wyjaśnia Bartosz Mirowski. – Dobrą metodą, która mocno oddziałuje na wyobraźnię mieszkańców i turystów, są murale odnoszące się do historii miasta. Przy ich pomocy przywołujemy ducha dawnej Piły sprzed II wojny światowej i z czasów wcześniejszych. Przykładem tego jest mural na ścianie kamienicy na skrzyżowaniu ulic 11 listopada i Witaszka.

Pilskie murale patriotyczne  

Inna kategoria to murale o patriotycznym charakterze. Do tej kategorii zalicza się mural upamiętniający Powstanie Wielkopolskie namalowany na fragmencie dawnego muru więziennego przy ulicy Sikorskiego przez grono kibiców Lecha Poznań. Kolejny przykład to mural na ścianie przy ulicy Okrzei, który powstał ku pamięci żołnierzy wyklętych. Natomiast mural upamiętniający Lotników Polskich wymalowano na ścianie budynku Szkoły Podstawowej nr 6. Praca przedstawia członków Dywizjonu 303: Jana Zumbacha, Stanisława Skalskiego i Witolda Urbanowicza na tle biało czerwonej szachownicy oraz dwie sylwetki samolotu Spitfire.

Kto je przygotowuje?

Każdego roku przestrzeń miejska w Pile zostaje wzbogacona o kolejne murale różnych artystów. Głównie jednak autorstwa Agnieszki Różańskiej (Rose, Roza Maluje) i Łukasza Towalewskiego (Titos, Tee Tos), działających wspólnie jako Sawcity.

Wiele ważnych tematów

Wyżej opisane murale są też częścią większego, spójnego planu ubogacania przestrzeni publicznej. Wpływają na estetykę i atrakcyjność Piły. Było tak w przypadku muralu pn. „nauka jest kobietą”, który powstał w 2017 roku na skrzyżowaniu ulic Bydgoskiej i Okólnej z okazji juwenaliów. Podobne jest z muralem przy Zespole Szkół Technicznych, który powstał z okazji 70-lecia ZST i przedstawia Józefa Hipolita Cegielskiego, patrona szkoły. Inny przykład to mural z rybołowem w głównej roli przy ulicy Towarowej, który jest artystyczną realizacją idei projektu rozwojowego Lasów Państwowych „Ochrona rybołowa Pandion haliaetus na wybranych obszarach SPA Natura 2000 w Polsce i ma on  wpłynąć na wzrost świadomości społecznej na temat ochrony gatunkowej rybołowa.

Gospodarka komunalna i elektrycy

Przy alei Niepodległości powstał natomiast mural, który ma być uhonorowaniem trudnej i często niedocenianej pracy osób zatrudnionych w Wydziale Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Pile, którzy na co dzień dbają o czystość w mieście. Autorami tej pracy są absolwenci Akademii Sztuk Pięknych. Mural przedstawia drzewo, na którym można dostrzec elementy podkreślające związek z Piłą i jej mieszkańcami, są tu m.in. fontanna, jeleń z herbu miasta, śmieciarka, kajak czy rower.

Inny ciekawy przykład tematycznego muralu to okolicznościowa praca upamiętniająca Jubileusz 40-lecia istnienia Stowarzyszenia Energetyków Polskich, Odział Piła, który znajduje się na budynku przy ul. Wojska Polskiego.

Natomiast przykładem przekazywania ważnych społecznie idei jest pierwszy w Pile ekomural, który powstał na ścianie budynku Szkoły Podstawowej nr 2 im. Olimpijczyków Polskich. Mural wykonano z  zastosowaniem fotokatalitycznej farby, która oczyszcza powietrze z zanieczyszczeń.

Wszystko się zmienia…

W powyższym kontekście warto też wspomnieć o nieistniejącym już muralu dziewczyny z parasolką i szczurami, który swego czasu zdobił ścianę jednego z budynków w centrum miasta. Jednak z powodu wykonywanej tam termomodernizacji został zakryty, zdążył jednak zostać uwieczniony na nie jednej fotografii.

– Fenomen pilskich murali to zjawisko żywe i wielowątkowe, które mocno rozpala wyobraźnię mieszkańców i turystów – podsumowuje Bartosz Mirowski, Dyrektor Biura Prezydenta Miasta Piły. – Jestem więc przekonany, że będzie się ono rozwijało i że Piła zyskiwać będzie kolejne ciekawe prace. Słowa tu jednak nie wystarczą, bo najlepszą formą obcowania z pilskimi muralami jest osobisty z nimi kontakt. Zapraszam zatem do przyjazdu do naszego miasta i do wybrania się w podroż szlakiem murali.