Odpady medyczne i weterynaryjne pod nadzorem

Złagodzenie obostrzeń związanych z epidemią COVID-19 – czy zakaźne odpady medyczne są mniejszym zagrożeniem?

Złagodzenie obostrzeń związanych z epidemią COVID-19 nie oznacza, że zagrożenie minęło. Według podanych przez Ministerstwo Zdrowia statystyk tylko 4 marca 2023 r. odnotowano 3112 nowych zakażeń [1]. O ile zainfekowanie czynnikiem chorobotwórczym odpadów komunalnych przez pacjentów przebywających w izolacji domowej jest trudne do kontroli, o tyle odpady wytwarzane w wyniku hospitalizacji w dalszym ciągu należy traktować z zachowaniem szczególnej ostrożności, ściśle przestrzegając przepisów regulujących sposób postępowania z odpadami tego rodzaju [2, 3, 4, 5].

W gąszczu uregulowań

Przepisy krajowe w dość szczegółowy sposób regulują kwestie postępowania z tym specjalnym rodzajem odpadów, warunkując magazynowanie, transport i ostateczne procesy zagospodarowania (w przypadku zakaźnych odpadów medycznych i zakaźnych odpadów weterynaryjnych jest to termiczne przekształcanie w spalarni odpadów niebezpiecznych – art. 95 ust. 2 ustawy o odpadach). Niemniej odnalezienie się w gąszczu niejednokrotnie skomplikowanych przepisów, zwłaszcza pracowników szpitali czy przychodni, niekoniecznie wyspecjalizowanych w tej dziedzinie (w wielu przypadkach za kwestie gospodarki odpadami odpowiada w takich miejscach personel medyczny, np. pielęgniarki czy pielęgniarki epidemiologiczne), może być wysoce skomplikowane, a w konsekwencji zgubne, jeśli dojdzie do naruszeń ujawnionych w trakcie kontroli.

Już 20 marca 2023 zapraszamy na szkolenie online:

Gospodarka odpadami medycznymi

Obowiązki wynikające z przepisów prawa podlegające kontroli i konsekwencje ich nieprzestrzegania

Szczegóły wydarzenia oraz warunki uczestnictwa:

odpadymedyczne.abrys.pl

Podczas szkolenia możliwe będzie zadawanie pytań do prelegenta na czacie.

Po szkoleniu każdy z Uczestników otrzyma:

• link do nagrania webinarium

• link do pobrania materiałów szkoleniowych

• certyfikat potwierdzający uczestnictwo (wersja papierowa)

UWAGA! Podczas rejestracji w dniach 8.03.23-10.03.23 po podaniu w formularzu rejestracji kodu MED30 cena udziału w webinarium zostanie obniżona o 30% w stosunku do ceny regularnej.

Cena regularna: 349 zł netto. Cena po wpisaniu kodu MED30 w formularzu rejestracji: 244,3 zł netto.

[oferta jest ograniczona czasowo i obowiązuje do 10 marca, do godziny 23:59]

Przejdź do: formularz rejestracji

Zatrudnić specjalistę?

Remedium na problemy wytwórców odpadów medycznych może być zatrudnienie osoby posiadającej specjalne kwalifikacje w dziedzinie gospodarki tym rodzajem odpadów. Przypomnieć bowiem należy, że Minister Zdrowia Obwieszczeniem z dnia z dnia 1 kwietnia 2021 r. włączył do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji kwalifikację rynkową „Organizowanie gospodarki odpadami medycznymi w miejscach ich wytwarzania”[6]. W praktyce placówka opieki zdrowotnej, w której są wytwarzane odpady medyczne, w swoich szeregach posiada samodzielnego eksperta, odpowiedzialnego za opracowanie procedur postępowania z odpadami medycznymi czy obiegu ewidencji odpadów medycznych, organizuje odbiór odpadów medycznych i współpracuje z podmiotami zewnętrznymi w zakresie odbioru i przetwarzania odpadów medycznych. Ponadto pełni rolę edukatora w miejscu wytwarzania odpadów medycznych, dochowując wszelkich starań, by odpady były zbierane w sposób selektywny i zgodny z właściwościami. Wykwalifikowany pracownik ma za zadanie prowadzić cykliczne kontrole wewnętrzne systemu gospodarki odpadami w placówce, co przekłada się następnie na bezproblemowe przejście przez kontrolę organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej czy Inspekcji Ochrony Środowiska. Uzyskanie certyfikatu potwierdzającego te kwalifikacje jest poprzedzone egzaminem przeprowadzonym przez uprawnioną instytucję. Choć podejście do takiej kwalifikacji nie jest wymagane przepisami prawa krajowego, to z pewnością podniesie jakość prowadzonych działań u samego wytwórcy, a tym samym świadomość jego obowiązków i praw oraz zasad funkcjonowania rynku odpadowego.

Odpady medyczne i weterynaryjne – większy nadzór i kontrola

Już w 2014 r. NIK negatywnie oceniła funkcjonujący system, krytykując brak stosowania się do procedur postępowania w placówkach opieki zdrowotnej, kwestionując prowadzoną dokumentację oraz jakość segregacji odpadów medycznych u źródła, aż wreszcie stwierdzając nagminne naruszanie zasady bliskości [7].

NIK w 2022 r. przeprowadziła kontrolę pt. Postępowanie z zakaźnymi odpadami medycznymi, w tym odpadami wytworzonymi w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, której celem było uzyskanie odpowiedzi na pytanie: Czy zapewniono prawidłowe gospodarowanie zakaźnymi odpadami medycznymi, w tym wytworzonymi w związku z  przeciwdziałaniem COVID-19? [8]. W przeddzień publikacji wyników kontroli, należy przypomnieć, że organy administracji rządowej kształtując krajową politykę gospodarki odpadami, poświęciły trochę miejsca również odpadom medycznym, formułując konkretne cele i zadania do realizacji w tym obszarze, co z pewnością było „wzięte pod lupę” przez kontrolerów NIK w 2022 roku.

Krajowy plan gospodarki odpadami

Rządowy dokument, jakim jest Krajowy plan gospodarki odpadami 2022, już na poziomie ogólnym porusza temat gospodarki odpadami medycznymi, nakładając konkretne cele w zakresie działań koniecznych do podjęcia, tj.:

• zapewnienie odpowiedniego rozmieszczenia, ilości oraz wydajności spalarni odpadów spalających odpady medyczne i weterynaryjne w ujęciu nie tylko krajowym, ale i regionalnym tak, aby ograniczyć transport tych odpadów w celu przestrzegania zasady bliskości;
• podniesienie efektywności selektywnego zbierania odpadów medycznych i weterynaryjnych, w tym segregacji odpadów u źródła powstawania;
• ograniczenie ilości odpadów innych niż niebezpieczne w strumieniu odpadów niebezpiecznych [9].

Co ciekawe, projekt Krajowego planu gospodarki odpadami 2028, poza koniecznością budowy nowych i modernizacji istniejących instalacji do termicznego przekształcania odpadów medycznych i weterynaryjnych posiadających właściwości zakaźne oraz przeprowadzeniem działań informacyjno-edukacyjnych  w zakresie należytego postępowania z tymi odpadami, w tym segregacja u źródła powstawania, wskazuje jednak na poważny obszar, jakim są kontrole podmiotów wytwarzających te odpady w zakresie zgodności postępowania z obowiązującymi przepisami prawa [10].

Będą kontrole?

W projekcie KPGO 2028 położono również nacisk na prowadzenie przez właściwe organy kontrolne przeglądów funkcjonowania spalarni odpadów medycznych i weterynaryjnych przynajmniej raz w roku również w celu ustalenia ich rzeczywistej oraz maksymalnej wydajności.

Mając na uwadze również główne cele i zadania, jakie są aktualnie priorytetowe dla organów Inspekcji Ochrony Środowiska, czyli wzmożony nadzór i kontrola nad gospodarką odpadami w skali całego kraju, podmioty biorące udział w obrocie odpadami, w tym także odpadami medycznymi, muszą kłaść szczególny nacisk na realizację zadań zgodnie z przepisami tak, aby odpady były zagospodarowane w sposób bezpieczny dla zdrowia i życia ludzi oraz środowiska, a kontrole kończyły się brakiem stwierdzonych naruszeń. Jest to wyjątkowo istotne z punktu widzenia wytwórcy odpadów o właściwościach zakaźnych, który jest zwolniony z odpowiedzialności za zbieranie lub przetwarzanie tych odpadów dopiero z chwilą dokonania unieszkodliwienia przez ich termiczne przekształcenie w spalarni odpadów niebezpiecznych, a ta kwestia jest poddawana szczególnej weryfikacji w trakcie kontroli.

Czy uda się ograniczyć ilość wytwarzanych odpadów medycznych i weterynaryjnych?

Corocznie wzrasta ilość wytwarzanych odpadów medycznych i weterynaryjnych. Masa wytworzonych odpadów medycznych i weterynaryjnych w latach 2017 i 2018 wyniosła odpowiednio 72,1 i 79,9 tys. Mg, z czego masa odpadów o właściwościach zakaźnych utrzymywała się w ww. latach na podobnym poziomie ok. 63 tys. Mg. Łączna masa wytworzonych odpadów medycznych i weterynaryjnych wzrosła w poszczególnych latach z wartości około 52,0 tys. Mg w roku 2016 r. do około 79,9 tys. Mg w 2018 r. [11]. Należy więc zakładać, że wyzwań i ryzyk związanych z prawidłowym zagospodarowaniem tych odpadów będzie również przybywać, zatem na podmiotach stanowiących każde ogniwo systemu spoczywa ogromna odpowiedzialność i ciężka praca, niejednokrotnie u podstaw.

O autorze publikacji

Dr inż. Anna Popławska

Ekspert w zakresie gospodarki odpadami, doktor nauk o rolnictwie i ogrodnictwie – oraz certyfikowany audytor wewnętrzny systemu zarządzania środowiskowego. Zajmuje się zawodowo doradztwem i konsultingiem w obszarze ochrony środowiska, a w szczególności gospodarką odpadami.

Posiada ponad 10-letnie doświadczenie jako pracownik Inspekcji Ochrony Środowiska w zakresie kontroli przestrzegania przepisów dotyczących gospodarki odpadami przez podmioty korzystające ze środowiska, a doświadczenie dotyczące realizacji obowiązków wytwórcy odpadów medycznych nabyła będąc zatrudnioną w jednym ze szpitali.

Prowadziła prelekcje w trakcie konferencji branżowych poświęconych problemom w gospodarce odpadami, a także szkolenia inspektorów Inspekcji Ochrony Środowiska, podmiotów korzystających ze środowiska oraz funkcjonariuszy Policji, sędziów i prokuratorów. Autorka raportów, zestawień i publikacji o tematyce gospodarki odpadami i problemów w niej występujących, w tym działań naruszających prawo i nielegalnych praktyk.

Już 20 marca 2023 dr inż. Anna Popławska poprowadzi szkolenie online:

Gospodarka odpadami medycznymi. Obowiązki wynikające z przepisów prawa podlegające kontroli i konsekwencje ich nieprzestrzegania.

Szczegóły wydarzenia oraz warunki uczestnictwa:

odpadymedyczne.abrys.pl/

Podczas szkolenia możliwe będzie zadawanie pytań do prelegenta na czacie.

Po szkoleniu każdy z Uczestników otrzyma:

• link do nagrania webinarium
• link do pobrania materiałów szkoleniowych
• certyfikat potwierdzający uczestnictwo (wersja papierowa)

Literatura:

[1] https://www.gov.pl/web/koronawirus/wykaz-zarazen-koronawirusem-sars-cov-2

[2] Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2022 r. poz. 699 z późn. zm.)

[3] Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 26 listopada 2021 r. w sprawie unieszkodliwiania oraz magazynowania odpadów medycznych i odpadów weterynaryjnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 2245)

[4] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 października 2017 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 1975)

[5] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2015 r. w sprawie rodzajów odpadów medycznych i odpadów weterynaryjnych, których odzysk jest dopuszczalny (Dz. U. z 2015 r. poz. 1116)

[6] OBWIESZCZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 1 kwietnia 2021 r. w sprawie włączenia kwalifikacji rynkowej „Organizowanie gospodarki odpadami medycznymi w miejscach ich wytwarzania” do  Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji (Dz. Urz. RP M.P. z 2021 r. poz. 382)

[7] Informacja o wynikach kontroli NIK: Postępowanie z odpadami medycznymi, KSI-4101-001-00/2014, Nr ewid.166/2014/P/14/055/KSI, 2014  https://www.nik.gov.pl/kontrole/wyniki-kontroli-nik/pobierz,ksi~p_14_055_201403180755011395129301~01,typ,kk.pdf

[8] Plan pracy Najwyższej Izby Kontroli na 2022 rok, https://www.nik.gov.pl/plik/id,25341.pdf

[9] Uchwała Nr 88 Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2016 r. w sprawie Krajowego planu gospodarki odpadami 2022 (Dz. Urz. M.P. z 2016 r. poz. 784)

[10] Projekt uchwały Rady Ministrów w sprawie Krajowego planu gospodarki odpadami 2028, https://bip.mos.gov.pl/strategie-plany-programy/krajowy-plan-gospodarki-odpadami/projekt-uchwaly-rady-ministrow-w-sprawie-krajowego-planu-gospodarki-odpadami-2028/

[11] Sprawozdanie z realizacji krajowego planu gospodarki odpadami 2022 za okres od dnia 1 stycznia  2017 r. do dnia 31 grudnia 2019 r., Ministerstwo Klimatu i Środowiska, 2021, https://bip.mos.gov.pl/fileadmin/user_upload/bip/strategie_plany_programy/DGO/Sprawozdanie_z_KPGO_2017-2019/SPRAWOZDANIE_Kpgo_2017-2019.pdf