Co zrobić z odpadami medycznymi?

W Bydgoszczy omówiono nowoczesne technologie unieszkodliwiania odpadów medycznych, a także sposoby przetwarzania odpadów przemysłowych. Ponadto pokazano, jak w kompleksowy sposób można postępować z odpadami medycznymi na przykładzie konkretnych rozwiązań.

Zgromadzonych gości przywitali Robert Rosa, wiceprezes firmy Abrys, Paweł Ciećko, Główny Inspektor Ochrony Środowiska, a także Adam Musiała, dyrektor Biura Zarządzania Gospodarką Odpadami Komunalnymi z Urzędu Miasta Bydgoszcz.

– Odpady medyczne pochodzą zarówno ze szpitali, stomatologii, laboratoriów medycznych, klinik itp. Niestety, bardzo mało mówi się o odpadach weterynaryjnych. Jest też część, o której wcale się nie mówi – są to odpady z naszych gospodarstw domowych, np. związane z higieną, opatrunkami itd. – powiedział Paweł Ciećko.

Zgodnie z definicją w ustawie o odpadach z 14 grudnia 2012 r. (DzU 2013. poz.12 tj) odpady medyczne powstają w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny.

Zgodnie w wymogami

Stan gospodarki medycznymi w Polsce przedstawił prof. dr hab. Grzegorz Wielgosiński z Politechniki Łódzkiej, przewodniczący rady programowej konferencji. Wśród dopuszczalnych metod unieszkodliwiania odpadów medycznych, o których mówił profesor, znajdują się:

• termiczne przekształcanie odpadów w instalacjach lub urządzeniach na lądzie,
• autoklawowanie,
• dezynfekcja termiczna,
• działanie mikrofalami
• inna obróbka fizyczno-chemiczna.

Profesor przypomniał też, że posiadacz odpadów medycznych lub odpadów weterynaryjnych jest zobowiązany do prowadzenia procesów unieszkodliwiania oraz do ich monitoringu, z uwzględnieniem właściwości odpadów i charakteru procesu oraz zgodnie z wymaganiami i sposobami prowadzenia unieszkodliwiania odpadów, określonymi w przepisach wydanych na podstawie ust. 11.

– Zakaźne odpady medyczne lub zakaźne odpady weterynaryjne unieszkodliwia się przez termiczne przekształcanie w spalarniach odpadów niebezpiecznych – podkreślił prof. dr hab. Grzegorz Wielgosiński. I poinformował, że w Polsce z placówek medycznych powstaje ok. 220 tys. ton rocznie odpadów medycznych. Odpady medyczne z grupy 18 01 wynoszą 68 tys. ton rocznie. Odpady zakaźnie to 85 proc. odpadów medycznych. Na terenie Polski jest ok 40 tys. wytwórców odpadów medycznych. Profesor stwierdził, że w niektórych województwach brakuje mocy przerobowych, a kilka instalacji wymaga wymiany lub modernizacji. – Sprawdzoną technologią jest spalanie w piecu obrotowym – podsumował prof. dr hab. Grzegorz Wielgosiński.

Przestrzegać rygorystycznych zasad

Postępowanie z odpadami medycznymi zgodnie z obowiązującymi przepisami przedstawiła Małgorzata Znyk z Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Łodzi. Jak powiedziała, podstawą gospodarowania odpadami medycznymi w podmiotach leczniczych powinno być przestrzeganie rygorystycznych zasad higieny głównie poprzez bieżące przestrzeganie procedur sanitarno-epidemiologicznych oraz szkolenie personelu, zarówno medycznego, jak i technicznego zgodnie z obowiązującymi przepisami.

– Jak wykazały kontrole NIK i innych organów, w latach ubiegłych gospodarowanie odpadami medycznymi często nie było właściwe. Niezbędny jest zatem stały nadzór i kontrola nad gospodarką odpadami medycznymi, która powinna być traktowany jako priorytet – stwierdziła Małgorzata Znyk. Jej zdaniem funkcjonujące zespoły ds. zakażeń szpitalnych w ramach prowadzonego nadzoru nad gospodarką odpadami medycznymi powinny zwrócić szczególną uwagę na segregację odpadów w miejscu ich powstawania, oznakowanie i wymianę pojemników na odpady, transportowanie oraz przechowywanie odpadów, a także bezpieczeństwo pracy personelu.

Właściwe zagospodarowanie

Kwestię związaną z właściwym zagospodarowaniem odpadów medycznych w miejscu ich powstawania przedstawiły Anna Ziółko z Narodowego Instytutu Leków oraz dr inż. Anna Rolewicz-Kalińska z Politechniki Warszawskiej. Jak poinformowały ekspertki, punktem wyjścia do określenia jakie odpady medyczne wytwarza dany podmiot jest znajomość zasad kwalifikacji odpadów wynikających z ustawy o odpadach i rozporządzenia z 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów.

Ogólna zasada stanowi, że odpady klasyfikuje się przez ich zaliczenie do odpowiedniej grupy, podgrupy i rodzaju odpadów, uwzględniając źródło ich powstawania, a także właściwości powodujące, że odpady są niebezpieczne. Należy uwzględnić też składniki odpadów, dla których przekroczenie wartości granicznych stężeń substancji niebezpiecznych, może powodować, że odpady są odpadami niebezpiecznymi. W przypadku odpadów medycznych należy dodatkowo uwzględnić zapisy rozporządzenia w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi.

– Zasady postępowania z odpadami medycznymi w miejscach powstawania, mimo iż od wielu lat funkcjonują w przepisach polskiego prawa, nadal sprawiają wiele problemów na poziomie praktycznym. Wiele z tych wątpliwości powinno być wyjaśniane dla konkretnych jednostek, na etapie tworzenia indywidualnych procedur postępowania z odpadami medycznymi.

– Należy pamiętać, że przepisy prawa wprowadzają wymagania minimalne, jednak tam, gdzie względy bezpieczeństwa przemawiają za surowszym rygorem postępowania z odpadami niż ten dyktowany przez przepisy jak np. w przypadku odpadów medycznych wysoce zakaźnych, należy kierować się doświadczeniem i opinią ekspertów – przypomniała dr inż. Anna Rolewicz-Kalińska.

Zasady postępowania z odpadami medycznymi określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 5 października 2017 r. w sprawie szczegółowego postępowania z odpadami medycznymi (DzU z 2017, poz.1975). Rozporządzenie określa szczegółowy sposób postępowania z odpadami medycznymi powstałymi w miejscu ich wytwarzania, tj. postępowanie z odpadami medycznymi powstałymi w wyniku udzielania świadczeń zdrowotnych w miejscu wezwania, postępowanie przy gromadzeniu odpadów medycznych w pojemnikach lub workach w miejscach ich powstawania, a także przy wstępnym magazynowaniu odpadów medycznych w obiektach, w których udziela się świadczeń zdrowotnych lub prowadzi badania i doświadczenia naukowe w zakresie medycyny oraz warunki transportu wewnętrznego odpadów medycznych w ww. obiektach.

Sposób na uszczelnienie systemu

– Stworzony wiele lat temu i utrzymywany do tej pory przez Centrum Onkologii w Bydgoszczy system kompleksowej obsługi klienta jest dobrym sposobem na uszczelnienie systemu gospodarki odpadami medycznymi w województwie – powiedział dr inż. Piotr Muzyczuk z Centrum Onkologii w Bydgoszczy. W zakresie gospodarowania odpadami centrum onkologii w ramach funkcjonowania Zakładu Utylizacji Odpadami Medycznymi realizuje działalność unieszkodliwiania odpadów wytworzonych przez Centrum (196,886 Mg w 2018 r.) oraz odebranych od kontrahentów zewnętrznych, zgodnie z wydanymi decyzjami administracyjnymi.

– Łączna ilość odpadów poddanych termicznemu przekształceniu w obu instalacjach ZUOM w 2018 r. wyniosła 3 186,388 Mg, co jest zgodne z warunkami zawartymi w pozwoleniu zintegrowanym, według którego łączna ilość odpadów poddanych unieszkodliwianiu w obu instalacjach nie może przekroczyć 4.800,00 Mg/rok – powiedział dr inż. Piotr Muzyczuk.

Ilość odpadów poddanych termicznemu przekształceniu w instalacji w porównaniu z rokiem 2017 była większa o 246,350 Mg. – Biorąc pod uwagę ilość zutylizowanych odpadów w odniesieniu do uzyskanej masy odpadów potechnologicznych obliczono wskaźnik skuteczności procesu, który dla ZUOM w 2018 r. wyniósł 16,61  proc. – podsumował dr inż. Piotr Muzyczuk.

Uczestnicy spotkania będą mieli możliwość obejrzenia Zakładu Utylizacji Odpadami Medycznymi w Bydgoszczy w trzecim dniu konferencji. Zakład działa w Polsce od 1996 r., kiedy uruchomiono pierwszą instalację termicznego przekształcania opartą na węgierskiej technologii. Od 2004 r. jest jedną z najnowocześniejszych instalacji termicznego przekształcania w Polsce, gdzie unieszkodliwiane są głównie odpady medyczne oraz weterynaryjne.