Gospodarka odpadami: jest drożej, a poziomy recyklingu stoją w miejscu

Jednym z gości konferencji „Selektywna zbiórka, segregacja i recykling odpadów”, która we wtorek, 4 lutego rozpoczęła się w Bystrej koło Bielska-Białej, był Paweł Ciećko, Główny Inspektor Ochrony Środowiska.

– Kontrole, które prowadzimy, nie mają być kontrolami uciążliwymi, ale ukierunkowanymi. Więcej problemów jest obecnie nie z instalacjami, ale z odbiorcami odpadów – mówił Paweł Ciećko. – Jesteśmy też mocno sfokusowani na oczyszczalnie ścieków i osady ściekowe. Myślę, że prokuratorzy będą mieli tu sporo pracy – stwierdził.

Zapowiedział także, że nowo powołany wiceminister klimatu Jacek Ozdoba, chciałby jeszcze bardziej zaostrzyć kary dla tych, którzy łamią prawo z zakresu ochrony środowiska.

– To smutna informacja – komentowała jedna z kolejnych prelegentek Anna Specht-Schampera z kancelarii Schampera, Dubis, Zając i Wspólnicy. – Zaostrzenie kar i inne przepisy tylko skomplikowały sytuację na rynku, podniosły koszty, ale nie podniosły na przykład poziomów selektywnej zbiórki i recyklingu – stwierdziła.

Problemy recyklerów

Jak ocenił Jerzy Zając z Krajowej Izby Gospodarki Odpadami, największy problem dla recyklerów stanowią tworzywa sztuczne. Z żółtych pojemników udaje się odzyskać tak naprawdę ok. 30 proc. odpadów, bo recyklerom brakuje nowoczesnych technologii.

Nowelizacja ustawy o u.c.p.g. i innych ustaw nałożyły także na nich kolejne obowiązki: monitoring i zabezpieczenie roszczeń. – Zostaliśmy potraktowani jako samo zło – mówił Jerzy Zając, który jest także przedstawicielem recyklerów. Odniósł się również do zamieszania związanego z wejściem w życie BDO i brakiem możliwości dokonywania poprawek w zatwierdzonych dokumentach. – Jak mamy wykonać poziomy recyklingu, skoro nie mamy technologii, a z drugiej strony nakłada się na nas tak restrykcyjne przepisy, których wykonanie wiąże się z dodatkowymi kosztami? – pytał Jerzy Zając.

Przekonywał też, że około 30 proc. kwot z opłaty produktowej powinno trafić (za pośrednictwem NFOŚiGW) na dofinansowanie instalacji do recyklingu, które mogłyby inwestować w nowe technologie. Ich obecny brak sprawia, że na Polski obszar celny wjeżdżają surowce z Chin i Niemiec, Anglii, tańsze niż polskie.

Problemy gmin i spółdzielni

Czy kolejna reforma śmieciowa przyczyniła się do poprawy funkcjonowania systemu? – Nie – jednym słowem mógł zakończyć swoją prelekcję Maciej Kiełbus z kancelarii Dr Krystian Ziemski & Partners.

Jak zauważył prawnik, aktualnie w gospodarce odpadami funkcjonują nakładające się na siebie przepisy: okresy przejściowe dotyczące standaryzacji selektywnej zbiórki, okresy przejściowego RODO, zróżnicowane okresy przejściowe związane z nowelizacją u.c.p.g. – Przez to mamy swoiste rozbicie dzielnicowe, czyli 16 województw i 16 różnych interpretacji niektórych przepisów – przypominał Kiełbus.

Rozbieżności pojawiają się choćby w ocenie daty, od kiedy selektywna zbiórka dla właścicieli nieruchomości w danej gminie obowiązkowa. – W mojej ocenie po dostosowaniu przez gminę przepisów w 12-miesięcznym okresie przejściowym od wejścia w życie przepisów nowelizacji – stwierdził Kiełbus. Oznacza to, że gminy mają tak naprawdę czas do września 2020 r.

Ustawodawca przekonuje, że każda gmina powinny ustalić swoje kryteria tego, jakie odpady powinny trafić do konkretnych pojemników. To, w połączeniu z wątpliwościami dotyczącymi daty wejścia w życie obowiązku selektywnej zbiórki, może rodzić spory dysonans między mieszkańcami a gminą oraz gminą i spółdzielniami mieszkaniowymi.

Zdaniem Macieja Kiełbusa, spory o kary za niespełnienie wymogów selektywnej zbiórki będą pojawiać się coraz częściej. W Polsce jest bowiem sporo spółdzielni mieszkaniowych zarządzających nieruchomościami zamieszkiwanymi przez kilkadziesiąt tysięcy osób, w których ewentualne kary mogą sięgać setek tysięcy złotych. Jeśli gmina nałoży na taką spółdzielnię karę, spółdzielnie z pewnością będą chciały walczyć o te kwoty w sądach, bo różne interpretacje nakładających się na siebie przepisów możliwość walki sądowej po prostu stwarzają.

Problem (nie tylko) Bielska-Białej

Nowelizacja ustawy o u.c.p.g. miała rozbić monopole dawnych RIPOK-ów, a przez to obniżyć ceny opłaty śmieciowej. Stało się inaczej, bo ceny nadal rosną, nierzadko osiągając kwoty 25-30 zł od osoby. – Drogo było nie dlatego, że pojawiła się monopolizacja, ale dlatego, że z niektórymi frakcjami nie ma co zrobić – przekonywała Anna Schampera. Jak dodała, zniesienie regionów sprawiło, że niektóre przedsiębiorstwa rozwiązują umowy na zagospodarowanie odpadów i zawierają je z tymi, którzy chcą płacić więcej.

Piotr Kucia, zastępca prezydenta Bielska-Białej: – Gospodarka odpadami jest bardzo trudna. Mogliśmy się o tym przekonać choćby w czasie ostatnich podwyżek. Koszty rosną, mimo że w Bielsko-Biała posiada zakład w 100 proc. zarządzany przez miasto. Maleją jednak przychody z recyklingu. W 2018 r. wyniosły 4,8 mln, a w roku 2019 już tylko 4,2 mln. – Zaczynamy też dopłacać do makulatury – poinformował zastępca prezydenta Bielska-Białej.

Tymczasem władze miasta chcą zainwestować w spalarnię odpadów. Rada miejska już o tym rozmawiała. Po burzliwej dyskusji, rada ostatecznie wyraziła zgodę i podjęła uchwałę intencyjną w sprawie powstania na terenie miasta instalacji termicznego przekształcania odpadów komunalnych z wytwarzaniem energii elektrycznej i ciepła.