Katowice. 25,8 mln zł na projekt „Śląskie. Przywracamy błękit”

Działania projektowe mają przyczynić się również do pozyskania i uruchomienie ok. 1,28 mld EUR ze środków Funduszu Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Unii Europejskiej, w ramach programu operacyjnego Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027 oraz z innych źródeł.

 – Skuteczne wdrażanie przepisów w zakresie czystości powietrza stanowi istotny wkład w osiągnięcie celu zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń na rzecz nietoksycznego środowiska, ogłoszonego przez Komisję w treści Europejskiego Zielonego Ładu i powiązanych z nim inicjatyw. Projekt Województwa Śląskiego, realizowany dzięki środkom Programu LIFE i NFOŚiGW, wpisuje się w wysiłki polskiego rządu na rzecz poprawy jakości życia mieszkańców naszego kraju – mówi Anna Moskwa, Minister Klimatu i Środowiska.

90 podmiotów

 Liderem projektu jest województwo śląskie, a jego partnerami rekordowa liczba 89 współbeneficjentów. To cztery subregionalne związki gmin i powiatów, 80 gmin z województwa śląskiego, Związek Międzygminny ds. Ekologii w Żywcu, Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla, Politechnika Śląska, Śląski Ogród Botaniczny-Związek Stowarzyszeń oraz Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej TRITIA z.o.o. To właśnie do tych podmiotów trafi gros środków przeznaczonych na realizację projektu. Okres realizacji przedsięwzięcia to 1 stycznia 2022 r. – 31 grudnia 2027 r. Nadrzędnym celem projektu „Śląskie. Przywracamy błękit” jest sprawna i efektywna realizacja Programu ochrony powietrza (POP) dla województwa śląskiego, który w roku 2020 został przyjęty przez Sejmik Województwa Śląskiego.

Poprawa jakości przede wszystkim

Główny cel jest zbieżny z priorytetowym celem programu ochrony powietrza, tj. opracowaniem i wdrożeniem działań naprawczych, których realizacja doprowadzi do poprawy jakości powietrza, co w konsekwencji spowoduje ograniczenie niekorzystnego wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie i życie mieszkańców województwa śląskiego. Podjęte w ramach projektu działania umożliwią przede wszystkim znaczące przyspieszenie tempa wymiany urządzeń grzewczych małej mocy (poniżej 1MW) opalanych paliwami stałymi w sektorze komunalno-bytowym, co stanowi główne źródło niskiej emisji na terenie województwa.

Rozwijać potencjał

Istotne cele projektu to także rozwój potencjału instytucjonalnego, regionalnego systemu wsparcia doradczego oraz regionalnej platformy informacji w zakresie poprawy jakości powietrza (stworzenie lokalnej sieci kompetentnych ekodoradców na poziomie lokalnym – gminnym i subregionalnym). Poza tym rozwój know-how, narzędzi, metod i działań demonstracyjnych, które mogą wzmocnić wdrażanie POP i Europejskiego Zielonego Ładu zarówno na terenie województwa śląskiego, sąsiadujących regionów transgranicznych, jak i na terenie Polski. Bardzo istotną częścią projektu jest podniesienie poziomu wiedzy w różnych grupach docelowych w zakresie niskiej emisji oraz działań zapobiegawczych, z uwzględnieniem ich efektywności finansowej, zarówno na terenie województwa śląskiego, jak i w ujęciu transgranicznym oraz transfer dobrych praktyk do innych regionów Polski i Europy.

Przeszkoleni ekodoradcy

W ramach projektu zostanie utworzona i przeszkolona grupa 89 gminnych przedstawicieli, tzw. ekodoradców, którzy będą działali lokalnie na obszarze poszczególnych gmin i ich związków, świadcząc usługi doradcze dla mieszkańców oraz inicjując i koordynując lokalne działania na rzecz poprawy jakości powietrza. W zakresie ich działań będzie także wsparcie wdrażania uchwały antysmogowej, programu ochrony powietrza dla województwa śląskiego, monitoring emisji i badania próbek. Zostaną także wypracowane modele zmniejszenia oddziaływania środowiskowego (metody optymalnego podnoszenia efektywności energetycznej i racjonalnego inwestowania) w budynkach użyteczności publicznej oraz realizowana będzie koncepcja zwiększenia obszarów zieleni. Projekt zakłada również podniesienie skuteczności wdrożonych rozwiązań legislacyjnych (uchwała antysmogowa) wymuszających wymianę przestarzałych, wysokoemisyjnych urządzeń grzewczych oraz wdrożenie mechanizmów efektywnej kontroli zanieczyszczeń na szczeblu samorządowym i wypracowanie dobrych praktyk w tym zakresie (monitoring emisji z wykorzystaniem dronów, kontrole palenisk). Ponadto zostaną wypracowane dobre praktyki w zakresie planowania inwestycji na poziomie gminnym. Ważnym elementem jest wsparcie władz lokalnych w działaniach na rzecz poprawy jakości powietrza i adaptacji do zmian klimatu poprzez podniesienie jakości przestrzeni.

Wsparcie efektywności energetycznej

Zadaniem projektu jest również wspieranie działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej, np. termoizolacja budynków w zakresie wynikającym z audytu energetycznego.

– Program LIFE to jedyny instrument finansowy Unii Europejskiej koncentrujący się wyłącznie na rozwiązywaniu ważnych problemów środowiskowych i klimatycznych, szczególnie przez stosowanie innowacyjnych rozwiązań dotyczących ich ochrony. LIFE wspiera ambitne podmioty, które chcą podejmować działania na rzecz środowiska, chronić nasze naturalne dziedzictwo i zmagać się ze zmianami klimatu, a NFOŚiGW im w tym pomaga, udostępniając swoje środki i wiedzę ekspercką – mówi Paweł Mirowski, wiceprezes NFOŚiGW.

 – Pozyskane przez województwo śląskie środki programu LIFE, a teraz również środki Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej doskonale wspierają realizację Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego Zielone Śląskie. Jednym z naszych celów strategicznych jest zapewnienie wysokiej jakość środowiska i przestrzeni w regionie, między innymi poprzez wspieranie wdrożenia i egzekwowania rozwiązań poprawiających jakość powietrza, podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców i kształtowanie postaw proekologicznych, a także poprzez wspieranie rozwiązań ograniczających niską emisję, w tym poprawę standardu energetycznego zabudowy mieszkaniowej i budynków użyteczności publicznej. Projekt “Śląskie. Przywracamy błękit” umożliwi mieszkańcom regionu łatwe znalezienie fachowej porady w zakresie wymiany źródeł ciepła na bardziej ekologiczne oraz jej finansowania, pozwoli także na podniesienie świadomości ekologicznej i kształtowanie postaw proekologicznych. W efekcie pomoże przekonać mieszkańców regionu, że warto podnieść efektywność energetyczną domu i zmienić sposób jego ogrzewania na bardziej ekologiczny, z korzyścią dla budżetu domowego i dla zdrowia wszystkich mieszkańców Śląska – tłumaczy Jakub Chełstowski, Marszałek Województwa Śląskiego.

Przedsięwzięcie jest jedynym polskim projektem zintegrowanym, jaki uzyskał dofinansowanie w naborze LIFE 2020 i jednym z czterech, jakie uzyskały dofinansowanie w perspektywie finansowej LIFE 2014-2020.