Reklama

AD1A PTAK GARDEN WARSAW EXPO [19.11-19.12.24]

Ekstremalne upały, susze i pożary. Europa ociepla się w zastraszającym tempie

Ekstremalne upały, susze i pożary. Europa ociepla się w zastraszającym tempie
MŁ/PAP
20.06.2023, o godz. 12:16
czas czytania: około 7 minut
0

Zmiany klimatu zbierają żniwo wśród ludzi, gospodarek i środowiska w Europie, która jest najszybciej ocieplającym się kontynentem na świecie. Rok 2022 upłynął pod znakiem ekstremalnych upałów, susz i pożarów - podała w raporcie Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO).

Dalsza część tekstu znajduje się pod reklamą

Reklama

ad1a regionalne Radomsko [31.10 – 2.12.2024]

Temperatury powierzchni morza w całej Europie osiągnęły nowe rekordy, czemu towarzyszyły morskie fale upałów. Topnienie lodowców było bezprecedensowe. Te i inne pesymistyczne wnioski płyną z opublikowanego w poniedziałek raportu Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO), zatytułowanego „State of the Climate in Europe 2022”. Jest to już drugi z corocznej serii raportów, opracowany wspólnie z Copernicus Climate Change Service Unii Europejskiej.

Europa ociepla się dwukrotnie szybciej niż wynosi globalna średnia

W raporcie podkreślono, że od lat 80. ubiegłego wieku Europa ociepla się dwukrotnie szybciej niż wynosi globalna średnia. Wywiera to daleko idący wpływ na strukturę społeczno-gospodarczą i ekosystemy tego regionu. W 2022 r. temperatura w Europie była o około 2,3 st. C wyższa od średniej sprzed epoki przemysłowej, czyli lat 1850-1900, wykorzystywanej jako punkt odniesienia dla porozumienia paryskiego w sprawie zmian klimatu.

Energia odnawialna w natarciu

Z drugiej strony, jak zauważono w raporcie, w zeszłym roku po raz pierwszy energia odnawialna wygenerowała więcej energii elektrycznej niż paliwa kopalne. Z energii wiatrowej i słonecznej pozyskano 22,3 proc. całej energii elektrycznej w UE, a z paliw kopalnych 20 proc.

„Po raz pierwszy w UE więcej energii elektrycznej wytworzono z wiatru i słońca niż z paliw kopalnych. Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii i niskoemisyjnych źródeł energii ma kluczowe znaczenie dla zmniejszenia zależności od paliw kopalnych” – podkreślił sekretarz generalny WMO prof. Petteri Taalas.

Tegoroczny raport WMO koncentruje się w szczególności na energii i podkreśla, że coraz bardziej ekstremalne warunki pogodowe, w tym intensywne upały, obfite opady i susze, mają coraz większy wpływ na podaż, popyt i infrastrukturę europejskiego systemu energetycznego.

Ponad 16 tys. ofiar śmiertelnych w związku ze zmianami klimatu

„Rekordowy wzrost temperatury, którego Europejczycy doświadczyli w 2022 roku, był jednym z głównych czynników powodujących nadmierną liczbę zgonów związanych z pogodą. Niestety, nie można tego uznać za jednorazowe zdarzenie lub osobliwość klimatu. Nasza obecna wiedza na temat systemu klimatycznego i jego ewolucji pokazuje, że tego rodzaju zdarzenia są częścią wzorca, który sprawi, że ekstremalne stresy cieplne będą częstsze i bardziej intensywne w całym regionie” – skomentował dr Carlo Buontempo, dyrektor Copernicus Climate Change Service.

Na podstawie informacji zawartych w bazie danych zdarzeń nadzwyczajnych (EM-DAT) zagrożenia meteorologiczne, hydrologiczne i klimatyczne w Europie w 2022 r. spowodowały 16 365 ofiar śmiertelnych i dotknęły bezpośrednio 156 tys. osób.

Ok. 67 proc. tego typu zdarzeń dotyczyło powodzi i burz, które łącznie spowodowały straty gospodarcze na poziomie ok. 2 mld USD. Znacznie poważniejsze pod względem śmiertelności były zaś fale upałów, które – według doniesień – doprowadziły do ponad 16 tys. zgonów.

„W 2022 r. w wielu krajach Europy Zachodniej i południowo-zachodniej odnotowano najcieplejszy rok w historii i najgorętsze lato. Wysokie temperatury zaostrzyły dotkliwe i powszechne susze, podsyciły gwałtowne pożary, które zaowocowały drugim co do wielkości spalonym obszarem w historii i doprowadziły do tysięcy ofiar śmiertelnych związanych z upałami” – zwrócił uwagę prof. Taalas.

Kurczą się rezerwy wody

W 2022 r. średnia roczna temperatura w Europie znalazła się między drugą a czwartą najwyższą w historii, z anomalią wynoszącą około 0,79 st. C powyżej średniej z lat 1991-2020, zaś opady były mocno poniżej średniej. Był to czwarty z rzędu rok suszy na Półwyspie Iberyjskim i trzeci w górskich regionach Alp i Pirenejów. Także Francja, Wlk. Brytania i Belgia doświadczyły największych od kilkudziesięciu lat suchych okresów.

Wszystko to odbiło się bardzo wyraźnie na rolnictwie i produkcji energii. W niektórych krajach (np. Hiszpanii) rezerwy wody zmniejszyły się o przeszło 40 proc. całkowitej pojemności.

Topnieją lodowce

W latach 1997-2022 lodowce w Europie straciły około 880 km3 lodu. Najbardziej ucierpiały Alpy, gdzie średnia grubość pokrywy zmalała o 34 m. W 2022 r. lodowce w europejskich Alpach doświadczyły nowej rekordowej utraty masy w ciągu jednego roku, spowodowanej bardzo małą ilością śniegu w zimie, bardzo ciepłym latem i osadzaniem się pyłu saharyjskiego.

Jeśli chodzi o Grenlandię, która w latach 1972-2021 straciła 5-6 tys. gigaton pokrywy lodowej, co przyczyniło się do globalnego wzrostu poziomu mórz o około 14,9 mm, to w minionym roku nadal traciła ona swoje lody.

Ocieplają się morza i oceany

Także średnie temperatury powierzchni morza na obszarze Północnego Atlantyku były najwyższe w historii, a duża część innych europejskich mórz została dotknięta silnymi, a nawet ekstremalnymi falami upałów. Tempo ocieplania się powierzchni oceanów, szczególnie we wschodniej części Morza Śródziemnego, Morza Bałtyckiego i Czarnego oraz południowej Arktyki, było w 2022 r. ponad trzykrotnie wyższe od średniej światowej.

Zmienia się fauna i flora

Tymczasem, jak dowodzą badania, morskie upały prowadzą do migracji roślin oraz zwierząt i ich masowego wymierania, sprzyjają napływowi gatunków inwazyjnych oraz zakłócają ekosystemy i różnorodność biologiczną.

Sektor energetyczny odczuwa skutki zmian klimatu

W raporcie podkreślono, że tak wyraźne zmiany klimatu wpływają na każdy aspekt sektora energetycznego: popyt, podaż i infrastrukturę, która zapewnia bezpieczne i niezawodne działanie.

Nadzieja w OZE

Światełkiem w tunelu jest to, że Unia Europejska zobowiązała się do zwiększenia produkcji energii odnawialnej do co najmniej 42,5 proc. całkowitego zużycia do 2030 r., co oznacza prawie dwukrotny wzrost w stosunku do 2019 r.

Do tego już w minionym roku odnotowano pewien pozytywny trend: energia wiatrowa i słoneczna wygenerowały 22,3 proc. energii elektrycznej w UE, po raz pierwszy wyprzedzając paliwa kopalne (20 proc.) i energię węglową (16 proc.). Dodatkowo roczne powierzchniowe promieniowanie słoneczne w 2022 r. było najwyższe od początku zapisów, czyli od 1983 r. Wynosiło 4,9 proc. powyżej średniej z lat 1991-2020.

Zdaniem autorów uwydatnia to, jak ważne są w obecnych czasach zmienne meteorologiczne: powierzchniowe promieniowanie słoneczne dla fotowoltaiki, prędkość wiatru dla energii wiatrowej oraz opady i spływ wód dla energii wodnej.

Ze względu na kąt padania promieni słonecznych i mniejsze zachmurzenie znacznie więcej powierzchniowego promieniowania słonecznego dostępne jest na południu Europy. Potencjał energii wiatrowej jest z kolei wyższy nad oceanem, zwłaszcza u wybrzeży Irlandii i Portugalii oraz Morza Egejskiego.

Oczywiście czynniki meteorologiczne, które napędzają potencjał energii odnawialnej, charakteryzują się dużą zmiennością sezonową. Średnia miesięczna prędkość wiatru może wahać się od -40 proc. do +80 proc. średniej, opady o ok. 30 proc., a powierzchniowe promieniowanie słoneczne o 15 proc. Jednak, co istotne, promieniowanie słoneczne i wiatr mogą się w ciągu roku wzajemnie uzupełniać: to pierwsze da się efektywnie wykorzystywać w czasie letnim, podczas gdy intensywność wiatru jest zwykle wyższa zimą.

Co z atomem?

Także energetyka nuklearna, choć z pozoru niezależna, odczuwa skutki postępujących zmian klimatycznych. W ciągu ostatnich trzech dekad na całym świecie odnotowano zwiększoną częstotliwość przerw w pracy elektrowni jądrowych, z których część była spowodowana niekorzystnymi warunkami pogodowymi. W ciągu minionego roku zgłoszone straty produkcyjne związane z tego typu sytuacjami stanowiły ok. 0,33 proc. globalnej produkcji energii jądrowej. Głównie odpowiadały za to niskie przepływy rzek oraz rosnące temperatury i ekstremalne upały.

„Wziąwszy pod uwagę pogarszające się długoterminowe prognozy klimatyczne, południowa Europa może odnotować jedne z największych na świecie procentowych wzrostów ekstremalnych temperatur powyżej 40 st. C i trwających wiele dni z rzędu susz. Wynik ten, szczególnie w przypadku potencjalnych lokalizacji elektrowni jądrowych, podkreśla konieczność ustanowienia przepisów związanych z rygorystycznymi przeglądami bezpieczeństwa, jeśli podjęta zostanie decyzja o kontynuowaniu eksploatacji elektrowni” – piszą autorzy raportu.

Znaczenie serwisów klimatycznych

W związku z wymienionymi w raporcie problemami coraz większego znaczenia nabierają serwisy klimatyczne, których zadaniem jest gromadzenie danych, monitorowanie, analizy, prognozy i przewidywania zmiennych klimatycznych, a co za tym idzie – dostarczanie i wykorzystywanie informacji klimatycznych w procesie decyzyjnym. Odgrywają więc one kluczową rolę we wspieraniu globalnej transformacji energetycznej, której celem jest osiągnięcie zerowego zużycia energii netto.

Serwisy klimatyczne, jak podkreślają specjaliści z WMO, są ważne także przy wyborze lokalizacji, ocenie zasobów i finansowaniu; operacjach, konserwacji i zarządzaniu systemami energetycznymi; integracji energii elektrycznej z siecią oraz ocenie wpływu systemów energetycznych.

Są one również potrzebne do zapewnienia odporności systemów energetycznych na wstrząsy związane z klimatem oraz do informowania o środkach mających na celu zwiększenie efektywności energetycznej.

Na zakończenie WMO przypomniała o wynikach ankiety przeprowadzonej wśród krajowych służb meteorologicznych i hydrologicznych (NMHS). Wykazały one, że 83 proc. europejskich członków takich organizacji zgłosiło świadczenie usług klimatycznych dla energetyki, jednak mniej niż połowa z nich zapewnia prognozy klimatyczne dla sektora energetycznego. Istnieje zatem niewykorzystany potencjał NMHS do wspierania transformacji energetycznej.

Udostępnij ten artykuł:

Komentarze (0)

Nikt jeszcze nie skomentował tego artykułu. Bądź pierwszą osobą, która to zrobi.
Reklama

ad2 odpady budowlane [04.11-03.12.24]

Dodaj komentarz

Możliwość komentowania dostępna jest tylko po zalogowaniu. Załóż konto lub zaloguj się aby móc pisać komentarze lub oceniać komentarze innych.

Te artykuły mogą Cię zainteresować

Przejdź do Zmiany klimatu
css.php
Copyright © 2024