Meble miejskie i ich rola w kształtowaniu przestrzeni

Ale przecież prawdziwe życie miasta toczy się w zupełnie innej skali – znacznie bliższej człowiekowi. Właśnie mała architektura i elementy wyposażenia dają nam poczucie bezpieczeństwa, zapewniają komfort korzystania z przestrzeni i organizują strefy wypoczynku, a często są też wyznacznikiem atrakcyjności danego miejsca. Jak zatem umeblować przestrzeń, aby sprostała podstawowym wymogom funkcjonalnym, a jednocześnie spełniała pozostałe społeczne potrzeby i oczekiwania dotyczące wielu aspektów codziennego życia w mieście?

Ocena przestrzeni publicznych polskich miast i miasteczek nie zawsze wypada pomyślnie. Można zauważyć wiele rozbieżności w zakresie sposobów ich kształtowania oraz jakości wykorzystanych do ich kreacji mebli miejskich. Zjawiskiem dość powszechnym jest obecność kontrastujących ze sobą elementów. Z jednej strony w wielu miastach ciągle straszą mocno już zużyte, a wręcz zniszczone elementy wyposażenia, których okres świetności dawno minął, a ich mocno utrwalone w naszej pamięci wzory do dziś są powtarzane. Betonowe donice, nierzadko pozbawione roślinności, często służą za przegrody uniemożliwiające wjazd samochodów do stref wyłączonych z ruchu kołowego, a ten sam model ławki czy kosza na śmieci odnaleźć można i w parku, i na placu miejskim. Masowo powielane są również meble nowo wprowadzane do przestrzeni publicznych – o niskiej jakości i standardowych formach, rzadko dopasowanych do charakteru danego miejsca, wykonanych z nie do końca wytrzymałych materiałów. Powszechna unifikacja mebli miejskich objawia się tym, że w każdym niemal miejscu spotykamy te same, nawet jeśli znajdziemy się kilkaset kilometrów od naszego miejsca zamieszkania. Drugim punktem odniesienia jest stosowanie, jakby na siłę, zbyt śmiałych i kontrastujących rozwiązań, które przez krótki czas zachwycają nowatorskim pomysłem i odważną kolorystyką, ale szybko okazuje się, że są zbyt agresywne i zupełnie niefunkcjonalne. To popadanie w skrajności oczywiście odbija się niekorzystnie na jakości przestrzeni publicznych i jest negatywnie oceniane przez użytkowników, którzy po prostu nie chcą z niej korzystać.

Nie tylko ławki

Często zapominamy, a może nie zdajemy sobie sprawy z tego, że meble miejskie to nie tylko wspomniane ławki, czy kosze na śmieci. To przecież szeroka gama elementów różnej wielkości i pełniących wiele funkcji – integralne elementy budujące obraz miasta, które odnaleźć możemy w naszym otoczeniu. Bezpieczeństwo poruszania się po zmierzchu zapewniają różnorodne nośniki oświetlenia, w tym latarnie przyjmujące rozmaite formy. Orientację w przestrzeni ułatwiają wszelkiego rodzaju nośniki informacji o danym miejscu i obiektach, elementy informacji turystycznej. System komunikacji miejskiej usprawniają wiaty i stojaki na rowery, parkomaty, a także różne ograniczniki – przegrody optyczne i słupki – oraz elementy ogrodzeń. Szybki dostęp do informacji zapewniają nie tylko słupy ogłoszeniowe, ale też nowoczesne infomaty wyposażone w ekrany i panele wyświetlające program kin, teatrów czy imprez miejskich. System informacji przestrzennej wspomagają ekspozytory z mapami dzielnic i rejonów miasta oraz przebiegiem linii poszczególnych środków transportu publicznego. To także wolno stojące lub wkomponowane w inne elementy służące reklamie podświetlane gabloty i panele wystawiennicze, przyjmujące często artystyczne formy. Coraz popularniejsze stają się efektowne konstrukcje podtrzymujące pnącza, ozdobne kratownice stosowane wokół drzew, różnych wielkości oraz kształtów donice i pojemniki na rośliny – wolno stojące lub podwieszane. I wreszcie elementy małej architektury o największych gabarytach – wiaty przystanków tramwajowych i autobusowych z wariantowym umeblowaniem oraz towarzyszącymi im biletomatami oraz toalety, kioski i stragany, budki telefoniczne, zadaszenia, zegary i in. Zwłaszcza w tych miejscach, gdzie występuje nagromadzenie mebli miejskich, brak spójności w zakresie ich aranżacji, zbytnia różnorodność ich form, zastosowanych barw i materiałówsą główną przyczyną obniżania walorów i funkcjonalnych i estetycznych przestrzeni.

Zainicjowanie działań służących modernizacji lub rewitalizacji zaniedbanych, zdegradowanych przestrzeni wymagających natychmiastowych interwencji, ale także tworzeniu nowych, atrakcyjnych miejsc, to zjawisko niezwykle pożądane. I niezależnie od rodzaju wdrażanego procesu powinien on uwzględnić obecność mebli miejskich – rozpoznawalnych i stałych elementów miejskiego krajobrazu. Określając rolę umeblowania w tym zakresie warto zatem wspomnieć o kilku ważnych aspektach i tendencjach służących kreacji dobrych przestrzeni publicznych.

Podstawą zaistnienia mebli w przestrzeni publicznej jest ich dostosowanie do pełnienia określonych zadań. O jakości mebla stanowi jego funkcjonalność, a więc dostosowanie do wymogów ergonomii, co zapewnia komfort korzystania z tych elementów. Należy też uwzględnić potrzeby osób niepełnosprawnych, które są pełnoprawnymi użytkownikami przestrzeni publicznych. Ale utylitarne funkcje mebli miejskich to przecież nie wszystko. Współczesne społeczeństwo ma znacznie większe wymogi w tym zakresie. Proste i nieskomplikowane w formie meble sprawdzą się w wielu sytuacjach, ale różne formy wypoczynku oraz umożliwienie użytkownikom indywidualizacji zachowań w przestrzeni miejskiej zagwarantują elementy łączące w sobie wiele funkcji.