Naukowcy sprawdzają, czy tramwaje mogą wspomóc miejską przyrodę

Wyniki ich prac właśnie opublikowano w Scientific Reports.

Analiza globalnych, dostępnych danych wykazała, że tramwaje i ich infrastruktura mogą mieć istotny wpływ na lokalne ekosystemy, co jest często pomijane w debatach o publicznym transporcie. – Zaskoczyło nas, iż wykonano zaledwie kilka badań na temat interakcji między tramwajami a dziką przyrodą, co stanowi znaczący kontrast w porównaniu do innych metod transportu – mówi prof. Piotr Tryjanowski z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, jeden z pomysłodawców i głównych autorów badań. – To pokazuje, jak ważne jest przeprowadzenie bardziej szczegółowych prac w tym obszarze – dodaje.

Zielone planowanie urbanistyczne

– Nasze badania sugerują, że tramwaje mogą być przykładem polityki współdzielenia krajobrazu w ramach zielonego planowania urbanistycznego, co poprawia różnorodność biologiczną oraz zdrowie psychiczne mieszkańców. Przykładem takich działań jest zarządzanie stacjami tramwajowymi i torowiskami poprzez sadzenie niskiej roślinności, co może przynosić korzyści zarówno ekologiczne, jak i estetyczne, zwłaszcza w silnie zmienionym przez człowieka krajobrazie miejskim – wyjaśnia główny autor publikacji, prof. Dawid Moroń z Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt Polskiej Akademii Nauk w Krakowie.

– Potencjalne korzyści środowiskowe z zielonych praktyk dla komercyjnie dostępnych tramwajów powinny być ściśle testowane i stosowane, szczególnie w kontekście rosnącej popularności systemów tramwajowych na całym świecie – dodaje prof. Tryjanowski. Badanie podkreśla również potrzebę wdrażania metod ekonomicznych do oceny korzyści nierynkowych płynących z zazieleniania tramwajów, co jest kluczowe dla zrównoważonej decyzji w obszarach miejskich.

Ochrona przyrody miejskiej

Przedstawione wyniki są – co podkreślają autorzy tych analiz – istotnym wkładem w debatę o znaczeniu i możliwościach transportu publicznego w zmieniającym się świecie. Oferują nowe perspektywy związane z połączeniem zarządzania miejskiego z ochroną przyrody.

Naukowcy zwracają uwagę na to, że technologia tramwajowa nieustannie się rozwija, ale towarzyszące jej debaty publiczne, polityczne i naukowe często pomijają aspekty środowiskowe. – Jednym z interesujących kierunków rozwoju są tramwaje poruszające się bez zewnętrznych sieci trakcyjnych, co ma na celu ochronę historycznych obszarów oraz naturalnych wartości krajobrazowych. Przykładowo w Monachium rozważa się wykorzystanie tramwajów wyposażonych w baterie, które mogłyby pokonywać kilkukilometrowe odcinki bez wykorzystania sieci trakcyjnej. Ma to umożliwić budowę północnego ringu tramwajowego Englischer Garten – jeden z najbardziej znanych parków miejskich – bez znaczącej ingerencji w krajobraz i środowisko – mówi dr Michał Beim z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, jeden ze współautorów publikacji.

Tramwaje z napędem na baterie czy wykorzystujące wodorowe ogniwa paliwowe są nadal przedmiotem badań, jak pokazuje projekt H2-Tram w Niemczech. Tego rodzaju innowacje mogą zmniejszać ślad ekologiczny tramwajów, ale wymagają równocześnie zintegrowanych strategii zarządzania, które uwzględniają zarówno potrzeby społeczne, jak i ochronę środowiska.

Poszerzenie badań nt. wpływu infrastruktury tramwajowej

Opublikowana praca wskazuje na to, że przybywa badań nad inżynierią tramwajową oraz rosnące społeczne zainteresowanie tramwajami jako sieciami transportowymi. Naukowcy wskazują zarazem na potrzebę dalszych analiz wpływu infrastruktury tramwajowej na przynajmniej kilka aspektów: tworzenie nowych siedlisk dla różnorodności biologicznej; utrzymanie procesów ekologicznych, takich jak migracje i produkcja pierwotna; zwiększenie ekonomicznej wyceny usług ekosystemowych, takich jak przeciwdziałanie ocieplaniu klimatu, zapylanie roślin, retencja wody oraz wartości estetyczne, ocenę i zapobieganie kolizjom ze zwierzętami poprzez rozwiązania inżynieryjne; włączenie tramwajów do strategii rozwoju miejskiego, uwzględniające współdzielenie i oszczędzanie ziemi.

Wielkim wyzwaniem pozostaje integracja tramwajów w strategie miejskie, które harmonijnie łączą potrzeby transportowe z ochroną przyrody i różnorodności biologicznej. – Przy odpowiednim zarządzaniu, tramwaje mogą stać się kluczowym elementem zrównoważonego rozwoju miast – podsumowują naukowcy.

Nauka w Polsce