O polskiej polityce wodnej, zmianach prawnych, wyzwaniach w dziedzinie zarządzania, wdrażaniu nowych technologii oraz o taryfach i wizerunku przedsiębiorstw rozmawiali w Bydgoszczy uczestnicy ENVICON Water 2018. To największe dyskusyjne forum sektora wodnego, towarzyszące XXVI Targom Wod-Kan 2018.

W imprezie uczestniczyło 400 wystawców, a zwiedziło ją około 10 tys. gości. W hali Bydgoskiego Centrum Targowego pokazywano urządzenia i systemy do uzdatniania wody i oczyszczania ścieków, urządzenia pomiarowe, technikę pomiarową, regulacji i analiz, maszyny i urządzenia służące do budowy, naprawy i utrzymania sieci wod-kan. Były też pompy, mieszadła i armatura, rury, studnie, urządzenia do regeneracji sieci wodociągowych oraz studni głębinowych.
Wystawcy przyjechali też ze swoim ciężkim sprzętem, m.in. samochodami do kontroli sieci kanalizacyjnej i wodociągowej, systemami monitoringu wizyjnego w kanalizacji, systemami bezpieczeństwa dla pracowników schodzących do studzienek, sprzętem oświetleniowym do pracy pod ziemią i narzędziami do prac naprawczych w sieci.
Sporą część ekspozycji zajmowały nowinki wprowadzane w bezwykopowej technologii budowy i naprawy sieci, m.in. systemy drążenia rurociągów i zabezpieczania ich przed usterkami. Były także systemy przeznaczone dla małych i dużych oczyszczalni ścieków, a także rozwiązania służące do zagospodarowania osadów pościekowych.
Prezentowano też nowoczesny sprzęt łączności dla pracowników oczyszczalni ścieków, przedsiębiorstw wod-kan i innych spółek komunalnych, które działają na dużym terenie. Firmy zajmujące się usuwaniem skutków awarii pokazywały sprzęt i technologie służące do usuwania skażeń, oczyszczania zbiorników wodnych z zanieczyszczeń chemicznych lub biologicznych. Prezentowały się także przedsiębiorstwa wodociągowe.
ENVICON Water ? obecność obowiązkowa
Po raz trzeci targom towarzyszył Międzynarodowy Kongres ENVICON Water poświęcony zagadnieniom ochrony i oczyszczania wód, a także bieżącym problemom branży wodociągowej w Polsce i Europie. W kongresie wzięło udział 250 osób związanych z branżą wodno-ściekową w Polsce i Europie. Był on okazją do podsumowań, ale i dyskusji nad przyszłością.
Prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Kazimierz Kujda, podkreślał podczas referatu otwierającego kongres, że mimo ogromnego postępu, jakiego dokonała Polska w ostatnich latach, przed nami wciąż wiele wyzwań. Są to m.in.: zagospodarowanie osadów ściekowych, rozwiązanie problemu gospodarki wodno-ściekowej na terenach wiejskich, rozwój technologii i inwestycji w zagospodarowanie wód opadowych, oczyszczanie ścieków przemysłowych, rozwój nowych technologii i wprowadzenie rozwiązań z dziedziny gospodarki cyrkularnej ? kierunku, który wytycza Unia Europejska.
Prezes Kujda mówił też o nowym modelu wsparcia finansowego, jaki chce wprowadzić NFOŚiGW ? wejściu kapitałowym. 
? Sprzedaż udziałów w przedsiębiorstwach wod-kan jest korzystna dla samorządów, już teraz prowadzimy pierwsze rozmowy w tej sprawie ? oznajmił Kujda.
Dorota Jakuta, prezes Izby Gospodarczej ?Wodociągi Polskie? przedstawiła dokonania, jakie  w ostatnich 25 latach były udziałem sektora wodno-ściekowego. Z wyzwań stojących przed sektorem wymieniła m.in. konieczność uporania się z obecnością mikroplastiku i farmaceutyków w wodach, a także depopulację, która generuje spadek przychodów przedsiębiorstw i niską jakość wody w gminach wiejskich.
Doktor Tadeusz Rzepecki, przewodniczący rady IGWP analizował przyjęte, procedowane i projektowane rozwiązania prawne ważne dla sektora. Podkreślił, że obawy przed wprowadzeniem regulatora okazały się niepotrzebne. ? Zaskakująco dobrze udało się przejść ten proces przedsiębiorstwom wodnym i Wodom Polskim ? zaznaczył.
O sektorze wodnym w Europie i sytuacji na Węgrzech mówił Karoly Kovacs, były przewodniczący European Water Association.
Dyskutowano także o koncentracji branży. Czy pomoże ona rozwiązać problemy małych spółek? ? pytała Magdalena Pochwalska, prezes Sosnowieckich Wodociągów. Łukasz Ciszewski z kancelarii Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy podkreślał, że koncentracja nie powinna być przeprowadzana drogą administracyjną. ? Trzeba wziąć pod uwagę więcej czynników niż tylko wielkość spółek wodociągowych ? mówił prawnik.
Osady przyszłością GOZ
O tym, jak wykorzystywać osady ściekowe podczas kolejnej sesji tematycznej ENVICON Water 2018 mówił prof. Marek Gromiec. Podkreślał, że to element wdrażania gospodarki cyrkulacyjnej w sektorze wod-kan. Jego nową rolą jest bowiem ?produkcja różnego rodzaju zasobów, szczególnie wody i energii, ale również substancji biogennych?. Profesor Gromiec zaznaczył, że niedługo instalację odzysku pierwiastków w dużej skali stworzy Jarocin. Powstanie tam jedyna w Polsce instalacja do odzysku fosforu dla rolnictwa z wód poosadowych. Dodał jednak, że polskie prawo nie nadąża za wymaganiami, jakie nakłada na nas Unia Europejska.
Wolfgand Podewils, specjalista niemieckiego rynku wodociągowego, mówił jak wygląda wykorzystanie osadów ściekowych i plany rozwoju tej kwestii w Niemczech. W październiku 2017 r. przyjęto nowe rozporządzenie o osadach ściekowych. Ma ono prowadzić do zwiększenia poziomów odzyskiwania fosforu ze ścieków. I tak np. w Hamburgu w 2019 r. rozpocznie działalność instalacja odzysku fosforu z popiołów, która ma odzyskiwać 20 tys. ton pierwiastka rocznie. Prelegent wspominał też o holenderskich osiągnięciach w dziedzinie odzysku pierwiastków z osadów ściekowych.
O idei gospodarki cyrkularnej w wykorzystaniu osadów ściekowych mówił prof. Tadeusz Pająk. Podkreślił, że czeka nas niebawem znaczący wzrost strumienia masy osadów z ok. 580 tys. Mg s.m./rok w 2017 r. do około 800 000 Mg s.m./rok już za dwa lata. Dla zagospodarowania tak znacznych ilości osadów ściekowych zaadaptowana filozofia circular economy musi uwzględnić możliwe do wdrożenia nowe technologie przeróbki osadów, podkreślał.
Mecenas Jędrzej Bujny z kancelarii SMM Legal pokazywał natomiast niedostatki polskiego prawodawstwa, które hamują wdrożenie gospodarki obiegu zamkniętego w Polsce.
Innowacje w branży wod-kan
Podczas panelu poświęconego innowacjom w branży podkreślano, że 104 mld zł zainwestowano w ostatnich latach w gospodarkę wodno-ściekową w Polsce, ale potrzeba jeszcze wieleset milionów, by infrastruktura się rozwijała, a już istniejąca była utrzymywana w dobrym stanie. Większość inwestycji było możliwych dzięki środkom z Unii Europejskiej. Jednak w tym czasie nie prowadzono lub prowadzono niewiele prac badawczo-rozwojowych. Obszar współpracy między samorządami lokalnymi a środowiskiem naukowym jest w dużej mierze niezagospodarowany. Świat biznesu oczekuje czegoś innego od środowisk naukowych. Środowiska naukowe nie potrafią tego dostarczyć.
Profesor Monika Żubrowska-Sudoł z Politechniki Warszawskiej wskazała kilka przykładów nowoczesnych i innowacyjnych technologii w branży wod-kan. Jej zdaniem nowoczesna oczyszczalnia ścieków może być wieloplatformową biorafinerią. Może nie tylko oczyszczać ścieki, ale także produkować biomasę i produkować energię i ciepło. Z osadów można np. odzyskiwać węgiel naturalny. W wielu miejscach na świecie oczyszczalnie nie są już nazywane oczyszczalniami, a stają się punktami odzysku surowców. 
Krystian Szczepański, dyrektor Instytutu Ochrony Środowiska podkreślił, że współpraca nauki i biznesu w branży wod-kan się opłaca. Celem branży powinno być poszukiwanie rozwiązań innowacyjnych, które będziemy mogli wykorzystywać u siebie, ale także eksportować do krajów słabiej rozwiniętych.
W ramach rządowego programu Horyzont od 2014 do 2020 r. jest dostępnych 77 mld euro, m.in. na innowacyjne projekty w obszarze ochrony środowiska, w tym przeciwdziałanie zmianom klimatu. Program jest adresowany do małych i średnich przedsiębiorstw, ale także ośrodków i instytucji naukowych. W ramach kolejnego budżetu Unii Europejskiej środki na badania naukowe będą większe, dlatego polscy naukowcy powinni być do tego przygotowani. ? Musimy szukać innowacyjnych rozwiązań, by rozwijać polską naukę ? powiedział dr Szczepański.
Zbigniew Gieleciak, prezes Zarządu Regionalnego Centrum Gospodarki Wodno-Ściekowej w Tychach powiedział, że eko-innowacje branży wod-kan mogą być wstępem do budowy inteligentnego miasta ? smart city. Centrum w Tychach jest nie tylko zwykłą spółką wodno-ściekową, ale także inwestorem i eksploatatorem Wodnego Parku Tychy. Spółka jest także, od 2006 r., wytwórcą energii ze źródeł odnawialnych. Miasto chce tworzyć inteligentną tkankę miejską łączącą w sobie ekonomię, ekologię, edukację i innowacyjność.
Prezes Gieleciak zaapelował, by stworzyć ?grupę nacisku?, która będzie zbierać informacje i wspierać działania badawcze firm z branży wodno-ściekowej, by projekty np. realizowane we Wrocławiu wdrażano także w Olsztynie. Jego zdaniem teraz nie ma dobrego przepływu informacji w kwestii innowacyjnych rozwiązań wdrażanych przez polskie firmy.
Taryfy w Polsce i Europie
Taryfy i systemy regulacji były tematem pierwszej z sesji drugiego dnia kongresu. Alberto Bianchardi, prezydent europejskiego stowarzyszenia skupiającego 26 urzędów regulacyjnych ? WAREG, przedstawił zróżnicowaną strukturę sektora w Europie. Podkreślił jednak, że niezależnie od tego problemy są wspólne ? podnoszenie jakości wody pitnej, konieczność przeprowadzania inwestycji i sprostanie wyzwaniom, jakie niosą zmiany klimatu.
Ivaylo Kastchiev z Bułgarskiej Komisji ds. Energii i wody przestawił tamtejsze doświadczenia ostatnich 10 lat w zakresie regulacji. Istnieje tam 51 przedsiębiorstw, głównie państwowych lub gminnych, a tylko jedno funkcjonuje w ramach Partnerstwa Publiczno-Prywatnego.
Roman Wiertelak z Izby Gospodarczej Wodociągi Polskie podkreślał, że tylko 1068 (42 proc. taryf) ze złożonych 2,5 tys. wniosków taryfowych, zostało do tej pory opublikowanych, tymczasem każde opóźnienie wejścia w życie taryf generuje koszty dla przedsiębiorstw i odbiorców usług.  W Szczecinie ogłoszono tylko 6 proc. taryf, w Warszawie ? 22 proc., a Poznaniu ? 24 proc. Przyczyną jest chaos legislacyjny, mówił Wiertelak, ale też często słabe przygotowanie i braki kadrowe ze strony Wód Polskich. Na 24 kwietnia, kiedy mijał czas publikacji taryf, ogłoszono ich tylko 6.
Podczas panelu dyskusyjnego zastanawiano się, czy możliwy jest jeden europejski model regulatora. ? Wyznaczmy sobie wspólne cele, dajmy sobie czas i współpracujmy ? mówił Alberto Bianchardi, szef WAREG. ? Mamy tak wiele różnych systemów w Europie, że trudno powiedzieć jaki model jest najlepszy ? podkreślał Ivaylo Kastchiev z Bułgarii.
Roman Wiertelak z IGWP mówił, że niezależność regulatora w wielu gminach była nadużywana dla interesów politycznych, a regulator centralny jest szansą dla firm, ale pod warunkiem, że będzie profesjonalny, podkreślał. Doktor Henryk Bylka z Politechniki Poznańskiej zaznaczał, ze w strukturach Wód Polskich brakuje audytorów ekonomicznych, którzy określaliby kiedy i dlaczego wzrost kosztów jest prawidłowy.
Joanna Kopczyńska, wiceprezes PGW Wody Polskie powiedziała, że są samorządy, szczególnie te w dużych aglomeracjach, gdzie wnioski i podwyżki cen w nich zawarte były uzasadnione, jednak wniosek, w którym cenę za wodę określa się na 57 zł, a za ścieki na 35 zł musi podlegać weryfikacjom. Ten proces trwa. ? Sprawdzamy, czy nie ma nieuzasadnionych kosztów. Cena wody we wszystkich przypadkach jest związana z gminnym wieloletnim planem inwestycyjnym, nie możemy tego kwestionować, ale czy to jest dostępna cena za wodę, tak jak określają to cele ONZ? ? pytała Kopczyńska.
Jak dbać o wizerunek w branży wod-kan?
W czasie ostatniej, piątej sesji kongresu ENVICON Water 2018 rozmawiano o zarządzaniu i wizerunku firm wod-kan. Czy spółki komunalne muszą w ogóle dbać o swój wizerunek, skoro działają w warunkach monopolu? Jakie działania mogą podejmować wodociągi, by poprawić swój wizerunek i co im to daje? Szerzej opisujemy to zagadnienie na stronach 16-17.
Wielka gala z wyróżnieniami
Kongresowi towarzyszyła też gala w bydgoskiej Operze. 
Podczas niej ogłoszono wyniki konkursów Manager Roku 2017 Wod-Kan i Inwestycja Roku 2017 Wod-Kan. Oficjalnie przyznano też nagrody Targów Wod-Kan.
Nagrody przyznano następującym managerom:
w kategorii do 30 tys. mieszkańców: Andrzej Byrwa, prezes Zakładu       Gospodarki Komunalnej przy Gminie Przeworsk;
w kategorii od 30 tys. do 100 tys. mieszkańców: Mieczysław Kostyra, prezes Otwockiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji;
w kategorii powyżej 100 tys. mieszkańców: Andrzej Wójtowicz, prezes ?Wodociągi Słupsk?.
Za najlepsze inwestycje roku 2017 zostały uznane przez głosujących:
w kategorii do 30  tys. mieszkańców: modernizacja oczyszczalni ścieków ,,Leśna? pod kątem przystosowania do usuwania związków biogennych zrealizowane przez Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Tarnowskich Górach;
 w kategorii od 30 do 100 tys. mieszkańców: przebudowa i rozbudowa oczyszczalni ścieków w Otwocku ? zadanie II, III i IV, zrealizowane przez Otwockie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji;
w kategorii powyżej 100 tys. mieszkańców: wysokoefektywne przetwarzanie osadów ściekowych w procesie termicznej hydrolizy i głębokiej fermentacji na oczyszczalni w Tarnowie zrealizowane przez Tarnowskie Wodociągi.
Nagrodę ?Summa cum laude? za wybitne osiągnięcia i całokształt  pracy na rzecz branży wod-kan otrzymał Wojciech Jassak, wieloletni prezes Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Ełku.
Ogłoszone zostały także wyniki konkursów targowych Wod-Kan 2018. Za najlepszy produkt nagrody otrzymały firmy: Eurotech za prasę ślimakową IEA, Endress+Hauser Polska za przepływomierz Prosonic Flow B200, Future Processing za aplikację zarządzającą siecią wodociągową Smart Flow.
Najlepsze stoiska zaprezentowały firmy: Top Serwis i Amiblu oraz Steinzeug Keremo razem z  Saint Gobain PAM i Pantair Water Polska.
Nasze 15-lecie 
Podczas gali wyróżnienia i podziękowania skierowano także do autorów, firm oraz prenumeratorów najdłużej związanych z obchodzącym właśnie 15-lecie miesięcznikiem ?Wodociągi-Kanalizacja?. Trafiły one do dra Pawła Chudzińskiego, dra Henryka Bylki, Łukasza Ciszewskiego, firm: Wavin Polska, Eurotech, Tytan i Pewag Polska oraz wiernych czytelników miesięcznika z Aqua S.A. w Bielsku-Białej, Międzygminnego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Ekowik we Władysławowie i Przedsiębiorstwa Komunalnego w Tucholi.
Uroczystą galę kongresu ENVICON Water 2018 uświetnił występ Janusza Radka z zespołem.
Kalina Olejniczak
Szymon Mazur