Etapowe inwestycje
Kierunki rozwoju gospodarki odpadami dla Krakowa zostały wytyczone uchwałą Rady Miasta w 1996 r. Kolejnym krokiem na drodze do poprawy warunków życia mieszkańców oraz wizerunku miasta było przyjęcie w 1998 r. przez radnych „Programu gospodarki odpadami komunalnymi w gminie Kraków”.
Przyjęty Program wyznaczył do realizacji konkretne zadania. Otwartym problemem pozostawało znalezienie odpowiedniego źródła finansowania. Poszukiwania rozpoczęto w 1999 r., a dla ułatwienia realizacji założeń Programu gospodarki odpadami podzielono wynikające z niego zadania na dwa etapy. W skład pierwszego weszły: budowa III etapu składowiska odpadów komunalnych Barycz, kompostowni odpadów zielonych oraz stworzenie systemu selektywnej zbiórki wraz z budową sortowni. W rezultacie prowadzonych poszukiwań okazało się, że dla realizacji wytyczonych zadań można skorzystać ze wsparcia Unii Europejskiej w ramach Funduszu ISPA.
Poszczególne etapy składowiska odpadów komunalnych „Barycz”
Krok po kroku
Wniosek o dofinansowanie projektu „Kraków: gospodarka odpadami – Etap I” został złożony we wrześniu 2000 r., a już w grudniu doszło do podpisania memorandum finansowego na jego realizację. Koszty związane z realizacją projektu oszacowano na niespełna 23 mln euro, a z Funduszu ISPA przyznano na ten cel dotację w wysokości ponad 14 mln euro (62%). Od 1 maja 2004 r., czyli od wstąpienia Polski do Unii Europejskiej, zobowiązania Funduszu ISPA przejął Fundusz Spójności. Beneficjentem dotacji jest miasto Kraków, a realizującym i współfinansującym zadania inwestycyjne – tamtejsze Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania.
Pierwsze dwa lata po podpisaniu memorandum finansowego upłynęły na przygotowywaniu i zatwierdzaniu dokumentacji przetargowych, wyłonieniu wykonawców usług wspomagających realizację zadań inwestycyjnych oraz na prowadzeniu postępowań przetargowych.
Podpisanie umowy z Inżynierem Kontraktu nastąpiło w marcu 2002 r. i był to pierwszy krok na drodze do realizacji projektu. Ponad rok później (w maju 2003 r.) doszło do podpisania umowy na rozbudowę składowiska odpadów komunalnych. W drodze międzynarodowego przetargu wyłoniono wykonawcę tych prac, którym zostało konsorcjum firm Budimex-Dromex (lider konsorcjum) i Przedsiębiorstwa Budownictwa Ekologicznego Bud–Eko z Wolsztyna. Kontrakt opiewał na kwotę niespełna 5,5 mln euro. Uzupełnienie dotacji unijnych stanowiły środki miasta (ok. 11%), gminnego i powiatowego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej (ok. 13%) i środki własne MPO (ok. 14%). W ramach tego kontraktu konsorcjum zostało zobowiązane do budowy III etapu składowiska, odgazowania i rekultywacji II etapu składowiska oraz do wykonania prac budowlano-instalacyjnych dla potrzeb kompostowni. Ponadto w zakres robót weszła też modernizacja ul. Kuryłowicza oraz budowa dwukilometrowego odcinka kolektora sanitarnego wraz z podłączeniem odcieków do kanalizacji sanitarnej.
Podpisanie aktu erekcyjnego i wbudowanie kamienia węgielnego pod rozbudowę składowiska nastąpiło 30 czerwca 2003 r., a otwarcie i oddanie III etapu składowiska do eksploatacji miało miejsce w styczniu 2005 r. W ten sposób Kraków wzbogacił się o składowisko odpadów komunalnych o powierzchni ok. 11 ha i pojemności 2 mln m3. Eksploatacja nowej kwatery została rozpoczęta pod koniec lutego 2005 r. W czasie gdy trwały prace przy III etapie składowiska, w ramach projektu wybudowano dwukilometrowy odcinek kanalizacji (oddany do użytku w czerwcu 2004 r.) oraz zmodernizowano ulicę Kuryłowicza (roboty zakończono w lipcu 2004 r.). Natomiast w lipcu 2005 r. ukończone zostały prace związane z rekultywacją i odgazowaniem II etapu składowiska odpadów.
Kolejnym elementem projektu była budowa kompostowni kontenerowej. Prace budowlano-instalacyjne dla potrzeb kompostowni realizowane były w ramach rozbudowy składowiska, a dostawa urządzeń i ich montaż trwały od grudnia 2004 do sierpnia 2005 r. Dostawcą kompostowni była firma Horstmann z Wągrowca. Kontrakt na dostawę kompostowni opiewał na kwotę ponad miliona euro, z czego 15% stanowiły środki miasta Kraków, a 23% środki własne MPO (reszta – 62% pochodziła z Funduszu Spójności). Eksploatację kompostowni rozpoczęto we wrześniu 2005 r.
Ostatnią inwestycją w ramach projektu była budowa zakładu segregacji. Podpisanie umowy obejmującej przygotowanie projektu budowlanego, uzyskanie pozwolenia na budowę, wykonanie prac budowlano-instalacyjnych oraz dostawę urządzeń – wszystko to miało miejsce w lutym 2005 r. W drodze przetargu jako realizator inwestycji wyłonione zostało konsorcjum firm ABM Solid z Tarnowa i Horstmann z Wągrowca, a jej koszt wyniósł ponad 3 mln euro (udział źródeł finansowania był zbliżony do zastosowanego przy realizacji kompostowni). Budowa sortowni zakończyła się w grudniu 2005 r., wtedy też rozpoczęto odbiór końcowy inwestycji. Uroczyste otwarcie sortowni nastąpiło w marcu 2006 r. i od tego momentu ruszyła jej eksploatacja.
Wraz z zakończeniem realizacji sortowni została zakończona budowlano-realizacyjna część projektu. Pozostało jeszcze jego rozliczenie finansowe.
Składowisko odpadów
Dla realizacji budowy III etapu składowiska odpadów komunalnych Barycz wykonanych zostało ponad 300 tys. m3 wykopów i prawie 100 tys. m3 nasypów ziemnych. Na dnie i na skarpach niecki ułożono płytowy drenaż wód gruntowych. Współpracuje on z rurami drenażowymi wód czystych. Rurami tymi woda odprowadzana jest do przepompowni, która pompuje je do potoku Malinówka. Po drodze woda zasila także zbiornik o pojemności 600 m3, w którym retencjonowana jest woda dla celów przeciwpożarowych. Dno i skarpy niecki zostały uszczelnione odpowiednio do warunków geologicznych. Dwuwarstwowe uszczelnienie zostało wykonane z bentomaty i geomembrany PEHD o grubości 2 mm. Aby zabezpieczyć geomembranę przed uszkodzeniem mechanicznym pokryto ją geowłókniną, a na niej ułożono warstwę mineralną oraz warstwę filtracyjno-drenażową dla odcieków, które przez zbiornik o pojemności 1600 m3 kierowane są do kanalizacji sanitarnej.
Wraz z tymi pracami prowadzono roboty rekultywacyjne na II etapie składowiska. W ich wyniku na czaszy składowiska zainstalowano 32 studnie odgazowujące i ułożono ponad 9800 m rurociągów zbierających i odprowadzających biogaz do stacji zbiorczej. W ramach rekultywacji na zdeponowanych odpadach wykonano warstwę wyrównawczą o grubości od 0,3 do 0,5 m oraz warstwę właściwą o grubości 0,8 m, wykonaną z ziemi pochodzącej z wykopów prowadzonych na budowie III etapu. Ponadto na wierzchu czaszy i skarp ułożono warstwę ziemi urodzajnej (grubość 0,25 m). Wybudowano także 1240 m kanalizacji służącej do odprowadzania odcieków do kanalizacji miejskiej. Aby odprowadzać wody opadowe, na czaszy składowiska zbudowano rowy odwadniające (o łącznej długości 2120 m) oraz 24 studnie.
Docelowo złoże odpadów na terenie III etapu będzie ukształtowane jako ponadpoziomowe i zostanie zrównane oraz połączone ze zrekultywowanym II etapem.
Kompostownia i sortownia
Kompostownia Barycz to dwumodułowa kontenerowa kompostownia odpadów zielonych systemu KNEER o wydajności 6 tys. Mg/rok, składająca się z 16 kontenerów kompostujących. Zachodzi w nich proces intensywnego kompostowania, podczas którego następuje rozkład materii organicznej. Ponadto w skład kompostowni wchodzą dwa kontenery z biofiltrem, urządzenia do załadunku kontenerów materiałem wsadowym oraz sterownia.
Materiał wsadowy to odpady zielone z pielęgnacji terenów zielonych, odpady organiczne (w tym z placów i targowisk) oraz odpady kuchenne pochodzenia roślinnego. Taki dobór surowca ma zapewnić uzyskanie produktu – kompostu wysokiej klasy. Na wstępie będzie on wykorzystywany do rekultywacji oraz w terenach zieleni miejskiej, a w przyszłości ma być sprzedawany do wykorzystania w rolnictwie i ogrodnictwie.
Kompostowanie składa się z kilku procesów. Najpierw jest ważenie i rozdrabnianie materiału wsadowego, następnie odbywa się załadunek kontenerów kompostujących i ich podłączenie do rurociągów napowietrzających, odpowietrzających oraz odprowadzających wody procesowe. Proces kompostowania intensywnego jest sterowany komputerowo, a po upływie 7-14 dni następuje wyładunek kompostu z kontenerów i formowanie pryzm, na których zachodzi proces dojrzewania. Ostatnim etapem jest przesiewanie dojrzałego kompostu, po którym uzyskuje się produkt końcowy.
Sortownia odpadów komunalnych Barycz to zakład unieszkodliwiania tzw. frakcji suchej odpadów komunalnych w oparciu o technologię segregacji mechanicznej i ręcznej. Składa się ona z hali produkcyjnej o konstrukcji stalowej z przybudowaną częścią socjalną oraz wiatą na surowce wtórne. Wewnątrz hali znajduje się linia sortownicza o wydajności 20 tys. Mg odpadów na rok. W założeniach linia ma służyć do sortowania odpadów z pojemników do selektywnej zbiórki, z dwupojemnikowego (workowego) systemu odbioru suchej frakcji odpadów komunalnych (bez części organicznej) oraz suchej frakcji pochodzącej z marketów, szkół, spółdzielni mieszkaniowych itp. Instalacja ma umożliwić pozyskiwanie z odpadów makulatury (w podziale na karton i tekturę, magazyny ilustrowane i gazety), szkła (w podziale na białe i kolorowe), metali żelaznych i nieżelaznych oraz tworzyw sztucznych (z wyodrębnieniem PET bezbarwnego i kolorowego, opakowań PEHD i folii).
Sortowanie opiera się na kilku procesach technologicznych. Najpierw odpady podlegają ważeniu (z archiwizacją danych), następnie odbywa się ich rozładunek i segregacja wstępna. Kolejnymi procesami są segregacja podstawowa – mechaniczna, segregacja ręczna frakcji grubej, segregacja ręczna i mechaniczna frakcji średniej, szkła i frakcji lekkiej. W dalszej kolejności następuje transport balastu frakcji grubej i średniej do kontenerów, prasowanie i belowanie surowców wtórnych, ich magazynowanie oraz wywóz do odbiorców.
Realizacja projektu zapewniła odpadowy spokój władzom i mieszkańcom Krakowa na kilkanaście lat. Jednak to nie koniec inwestycyjnych planów MPO. W zamierzeniach jest jeszcze budowa zakładu przetwarzania odpadów wielkogabarytowych oraz sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Jaki będzie finał tych planów, pokaże czas.
Na podstawie materiałów MPO Kraków przygotował Piotr Strzyżyński
Przyjęty Program wyznaczył do realizacji konkretne zadania. Otwartym problemem pozostawało znalezienie odpowiedniego źródła finansowania. Poszukiwania rozpoczęto w 1999 r., a dla ułatwienia realizacji założeń Programu gospodarki odpadami podzielono wynikające z niego zadania na dwa etapy. W skład pierwszego weszły: budowa III etapu składowiska odpadów komunalnych Barycz, kompostowni odpadów zielonych oraz stworzenie systemu selektywnej zbiórki wraz z budową sortowni. W rezultacie prowadzonych poszukiwań okazało się, że dla realizacji wytyczonych zadań można skorzystać ze wsparcia Unii Europejskiej w ramach Funduszu ISPA.
Poszczególne etapy składowiska odpadów komunalnych „Barycz”
Krok po kroku
Wniosek o dofinansowanie projektu „Kraków: gospodarka odpadami – Etap I” został złożony we wrześniu 2000 r., a już w grudniu doszło do podpisania memorandum finansowego na jego realizację. Koszty związane z realizacją projektu oszacowano na niespełna 23 mln euro, a z Funduszu ISPA przyznano na ten cel dotację w wysokości ponad 14 mln euro (62%). Od 1 maja 2004 r., czyli od wstąpienia Polski do Unii Europejskiej, zobowiązania Funduszu ISPA przejął Fundusz Spójności. Beneficjentem dotacji jest miasto Kraków, a realizującym i współfinansującym zadania inwestycyjne – tamtejsze Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania.
Pierwsze dwa lata po podpisaniu memorandum finansowego upłynęły na przygotowywaniu i zatwierdzaniu dokumentacji przetargowych, wyłonieniu wykonawców usług wspomagających realizację zadań inwestycyjnych oraz na prowadzeniu postępowań przetargowych.
Podpisanie umowy z Inżynierem Kontraktu nastąpiło w marcu 2002 r. i był to pierwszy krok na drodze do realizacji projektu. Ponad rok później (w maju 2003 r.) doszło do podpisania umowy na rozbudowę składowiska odpadów komunalnych. W drodze międzynarodowego przetargu wyłoniono wykonawcę tych prac, którym zostało konsorcjum firm Budimex-Dromex (lider konsorcjum) i Przedsiębiorstwa Budownictwa Ekologicznego Bud–Eko z Wolsztyna. Kontrakt opiewał na kwotę niespełna 5,5 mln euro. Uzupełnienie dotacji unijnych stanowiły środki miasta (ok. 11%), gminnego i powiatowego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej (ok. 13%) i środki własne MPO (ok. 14%). W ramach tego kontraktu konsorcjum zostało zobowiązane do budowy III etapu składowiska, odgazowania i rekultywacji II etapu składowiska oraz do wykonania prac budowlano-instalacyjnych dla potrzeb kompostowni. Ponadto w zakres robót weszła też modernizacja ul. Kuryłowicza oraz budowa dwukilometrowego odcinka kolektora sanitarnego wraz z podłączeniem odcieków do kanalizacji sanitarnej.
Wewnątrz hali znajduje się linia sortownicza o wydajności 20 tys. Mg odpadów na rok.
Podpisanie aktu erekcyjnego i wbudowanie kamienia węgielnego pod rozbudowę składowiska nastąpiło 30 czerwca 2003 r., a otwarcie i oddanie III etapu składowiska do eksploatacji miało miejsce w styczniu 2005 r. W ten sposób Kraków wzbogacił się o składowisko odpadów komunalnych o powierzchni ok. 11 ha i pojemności 2 mln m3. Eksploatacja nowej kwatery została rozpoczęta pod koniec lutego 2005 r. W czasie gdy trwały prace przy III etapie składowiska, w ramach projektu wybudowano dwukilometrowy odcinek kanalizacji (oddany do użytku w czerwcu 2004 r.) oraz zmodernizowano ulicę Kuryłowicza (roboty zakończono w lipcu 2004 r.). Natomiast w lipcu 2005 r. ukończone zostały prace związane z rekultywacją i odgazowaniem II etapu składowiska odpadów.
Kolejnym elementem projektu była budowa kompostowni kontenerowej. Prace budowlano-instalacyjne dla potrzeb kompostowni realizowane były w ramach rozbudowy składowiska, a dostawa urządzeń i ich montaż trwały od grudnia 2004 do sierpnia 2005 r. Dostawcą kompostowni była firma Horstmann z Wągrowca. Kontrakt na dostawę kompostowni opiewał na kwotę ponad miliona euro, z czego 15% stanowiły środki miasta Kraków, a 23% środki własne MPO (reszta – 62% pochodziła z Funduszu Spójności). Eksploatację kompostowni rozpoczęto we wrześniu 2005 r.
Ostatnią inwestycją w ramach projektu była budowa zakładu segregacji. Podpisanie umowy obejmującej przygotowanie projektu budowlanego, uzyskanie pozwolenia na budowę, wykonanie prac budowlano-instalacyjnych oraz dostawę urządzeń – wszystko to miało miejsce w lutym 2005 r. W drodze przetargu jako realizator inwestycji wyłonione zostało konsorcjum firm ABM Solid z Tarnowa i Horstmann z Wągrowca, a jej koszt wyniósł ponad 3 mln euro (udział źródeł finansowania był zbliżony do zastosowanego przy realizacji kompostowni). Budowa sortowni zakończyła się w grudniu 2005 r., wtedy też rozpoczęto odbiór końcowy inwestycji. Uroczyste otwarcie sortowni nastąpiło w marcu 2006 r. i od tego momentu ruszyła jej eksploatacja.
Wraz z zakończeniem realizacji sortowni została zakończona budowlano-realizacyjna część projektu. Pozostało jeszcze jego rozliczenie finansowe.
Dwumodułowa kompostownia kontenerowa o wydajności 6 tys. Mg/rok, składa się z 16 kontenerów kompostujących.
Składowisko odpadów
Dla realizacji budowy III etapu składowiska odpadów komunalnych Barycz wykonanych zostało ponad 300 tys. m3 wykopów i prawie 100 tys. m3 nasypów ziemnych. Na dnie i na skarpach niecki ułożono płytowy drenaż wód gruntowych. Współpracuje on z rurami drenażowymi wód czystych. Rurami tymi woda odprowadzana jest do przepompowni, która pompuje je do potoku Malinówka. Po drodze woda zasila także zbiornik o pojemności 600 m3, w którym retencjonowana jest woda dla celów przeciwpożarowych. Dno i skarpy niecki zostały uszczelnione odpowiednio do warunków geologicznych. Dwuwarstwowe uszczelnienie zostało wykonane z bentomaty i geomembrany PEHD o grubości 2 mm. Aby zabezpieczyć geomembranę przed uszkodzeniem mechanicznym pokryto ją geowłókniną, a na niej ułożono warstwę mineralną oraz warstwę filtracyjno-drenażową dla odcieków, które przez zbiornik o pojemności 1600 m3 kierowane są do kanalizacji sanitarnej.
Wraz z tymi pracami prowadzono roboty rekultywacyjne na II etapie składowiska. W ich wyniku na czaszy składowiska zainstalowano 32 studnie odgazowujące i ułożono ponad 9800 m rurociągów zbierających i odprowadzających biogaz do stacji zbiorczej. W ramach rekultywacji na zdeponowanych odpadach wykonano warstwę wyrównawczą o grubości od 0,3 do 0,5 m oraz warstwę właściwą o grubości 0,8 m, wykonaną z ziemi pochodzącej z wykopów prowadzonych na budowie III etapu. Ponadto na wierzchu czaszy i skarp ułożono warstwę ziemi urodzajnej (grubość 0,25 m). Wybudowano także 1240 m kanalizacji służącej do odprowadzania odcieków do kanalizacji miejskiej. Aby odprowadzać wody opadowe, na czaszy składowiska zbudowano rowy odwadniające (o łącznej długości 2120 m) oraz 24 studnie.
Docelowo złoże odpadów na terenie III etapu będzie ukształtowane jako ponadpoziomowe i zostanie zrównane oraz połączone ze zrekultywowanym II etapem.
Kompostownia i sortownia
Kompostownia Barycz to dwumodułowa kontenerowa kompostownia odpadów zielonych systemu KNEER o wydajności 6 tys. Mg/rok, składająca się z 16 kontenerów kompostujących. Zachodzi w nich proces intensywnego kompostowania, podczas którego następuje rozkład materii organicznej. Ponadto w skład kompostowni wchodzą dwa kontenery z biofiltrem, urządzenia do załadunku kontenerów materiałem wsadowym oraz sterownia.
Materiał wsadowy to odpady zielone z pielęgnacji terenów zielonych, odpady organiczne (w tym z placów i targowisk) oraz odpady kuchenne pochodzenia roślinnego. Taki dobór surowca ma zapewnić uzyskanie produktu – kompostu wysokiej klasy. Na wstępie będzie on wykorzystywany do rekultywacji oraz w terenach zieleni miejskiej, a w przyszłości ma być sprzedawany do wykorzystania w rolnictwie i ogrodnictwie.
Kompostowanie składa się z kilku procesów. Najpierw jest ważenie i rozdrabnianie materiału wsadowego, następnie odbywa się załadunek kontenerów kompostujących i ich podłączenie do rurociągów napowietrzających, odpowietrzających oraz odprowadzających wody procesowe. Proces kompostowania intensywnego jest sterowany komputerowo, a po upływie 7-14 dni następuje wyładunek kompostu z kontenerów i formowanie pryzm, na których zachodzi proces dojrzewania. Ostatnim etapem jest przesiewanie dojrzałego kompostu, po którym uzyskuje się produkt końcowy.
Sortownia odpadów komunalnych Barycz to zakład unieszkodliwiania tzw. frakcji suchej odpadów komunalnych w oparciu o technologię segregacji mechanicznej i ręcznej. Składa się ona z hali produkcyjnej o konstrukcji stalowej z przybudowaną częścią socjalną oraz wiatą na surowce wtórne. Wewnątrz hali znajduje się linia sortownicza o wydajności 20 tys. Mg odpadów na rok. W założeniach linia ma służyć do sortowania odpadów z pojemników do selektywnej zbiórki, z dwupojemnikowego (workowego) systemu odbioru suchej frakcji odpadów komunalnych (bez części organicznej) oraz suchej frakcji pochodzącej z marketów, szkół, spółdzielni mieszkaniowych itp. Instalacja ma umożliwić pozyskiwanie z odpadów makulatury (w podziale na karton i tekturę, magazyny ilustrowane i gazety), szkła (w podziale na białe i kolorowe), metali żelaznych i nieżelaznych oraz tworzyw sztucznych (z wyodrębnieniem PET bezbarwnego i kolorowego, opakowań PEHD i folii).
Sortowanie opiera się na kilku procesach technologicznych. Najpierw odpady podlegają ważeniu (z archiwizacją danych), następnie odbywa się ich rozładunek i segregacja wstępna. Kolejnymi procesami są segregacja podstawowa – mechaniczna, segregacja ręczna frakcji grubej, segregacja ręczna i mechaniczna frakcji średniej, szkła i frakcji lekkiej. W dalszej kolejności następuje transport balastu frakcji grubej i średniej do kontenerów, prasowanie i belowanie surowców wtórnych, ich magazynowanie oraz wywóz do odbiorców.
Realizacja projektu zapewniła odpadowy spokój władzom i mieszkańcom Krakowa na kilkanaście lat. Jednak to nie koniec inwestycyjnych planów MPO. W zamierzeniach jest jeszcze budowa zakładu przetwarzania odpadów wielkogabarytowych oraz sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Jaki będzie finał tych planów, pokaże czas.
Na podstawie materiałów MPO Kraków przygotował Piotr Strzyżyński
