Polska Izba Gospodarki Odpadami 3 grudnia br. wystosowała list do Piotra Zgorzelskiego, przewodniczącego sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Stanisława Żelichowskiego, przewodniczącego sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w sprawie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – u.c.p.g. (druk 896).
Izba wyraziła w nim stanowczy sprzeciw wobec zmian zaproponowanych w ww. projekcie. Jedynym bowiem celem i przewidywalnym skutkiem tej nowelizacji byłaby, zdaniem PIGO, likwidacja kilku tysięcy prywatnych spółek zajmujących się odbiorem odpadów i docelowe przejęcie całego rynku gospodarki odpadami komunalnymi przez firmy samorządowe.
Irracjonalny charakter przedsiębiorstw
Nacjonalizacja rynku, zlikwidowanie przetargów i konkurencji przedsiębiorstw prywatnych przywracałyby rozwiązania oparte na monopolu samorządowych firm komunalnych, co w ostatecznym rachunku najdotkliwiej odczuliby mieszkańcy w cenach usług dyktowanych przez monopolistów. Izba podkreśliła także, iż zważywszy na fakt, że firmy prywatne posiadają obecnie około 60-procentowy udział w rynku odbioru i przetwarzania odpadów komunalnych, wykluczenie tego sektora miałoby zupełnie irracjonalny, a także bezprecedensowy charakter i skalę, a przedsiębiorcy prywatni zostaliby zmuszeni do występowania z roszczeniami odszkodowawczymi.
Projekt ustawy godzi zatem w podstawowe założenia nowelizacji ustawy u.c.p.g. z lipca 2011 r., przyjętej niemal jednogłośnie przez Sejm RP, przy pełnej aprobacie przedstawicieli organizacji samorządu terytorialnego. Mimo iż nowela ta pozbawiła prywatnych przedsiębiorców ich dotychczasowego rynku, to jednak właściciele prywatnych spółek przyjęli zapewnienia przedstawicieli rządu i parlamentarzystów o bezwzględnym stosowaniu procedur przetargowych i zachowaniu równoprawnej konkurencji w udzielaniu przez gminy zamówień na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych. Dlatego przedsiębiorcy prywatni inwestują w instalacje i zakłady przetwórcze, z dużym zaangażowaniem dostosowując swe spółki do nowego systemu gospodarki odpadami. PIGO zwróciło też uwagę, iż rozwiązania proponowane w poselskim projekcie ustawy mogą zniweczyć te wysiłki, gdyż w swej istocie zmierzają do wprowadzenia zakazu działalności spółek prywatnych w gminach, w których funkcjonują spółki samorządowe.
Powierzchowna argumentacja
W uzasadnieniu projektu nowelizacji jej autorzy powołują się m.in. na aspekty społeczne, przywoływane wyrywkowo orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE (TSUE), a także wskazują na zagrożenie przejęcia rynku przez „wielkie korporacje zewnętrzne”. Nie wchodząc w szczegółową polemikę z tak powierzchownymi argumentami, wypada stwierdzić, że ewentualna porażka podczas przetargów i jej konsekwencje w takim samym stopniu zagrażają spółkom prywatnym, co komunalnym. Zdumiewające jest różnicowanie w uzasadnieniu projektu pracowników spółek gminnych i prywatnych, sugerujące, jakoby ci pierwsi podlegali szczególnej ochronie. Zdziwienie wywołuje również dyskryminowanie firm z udziałem kapitału zagranicznego. Dodatkowo przywołane w uzasadnieniu projektu ustawy niektóre orzeczenia TSUE dotyczą ściśle określonych kazusów prawnych, niezwiązanych z rynkiem odbioru odpadów. Ponadto rozstrzygnięcia, na które powołują się autorzy projektu, odnoszą się do sytuacji przeciwstawnych, gdy to spółki prywatne próbują wkroczyć na określony rynek usług publicznych (transport publiczny, parkingi, energetyka, poczta), będący w niektórych krajach Unii Europejskiej od zawsze wyłącznym rynkiem jednostek samorządowych. Nie można więc z orzeczeń tych wywodzić prostych analogii, gdyż w Polsce od początku lat 90. XX w. rynek gospodarki odpadami został otwarty dla sektora prywatnego. Orzecznictwo TSUE, dotyczące rynku usług publicznych, nie odnosi się więc do sytuacji, w której sprywatyzowany w większości segment rynkowy miałby zostać skomunalizowany przez spółki samorządowe. Wyroki TSUE w niczym też nie naruszają podstawowych reguł Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, tj. zasadę zakazu dyskryminacji ze względu na narodowość, zasadę ochrony konkurencji, przejrzystości, równości oraz zasadę zakazu wykorzystywania dominującej pozycji na rynku.
Odnosząc się w niniejszym stanowisku jedynie do praktycznych aspektów poselskiego projektu ustawy oraz wskazując tylko niektóre konsekwencje społeczne i gospodarcze projektowanej nowelizacji, Izba wniosła o odrzucenie tego przedłożenia przez Komisje sejmowe.
Dariusz Matlak
prezes Zarządu Polskiej Izby Gospodarki Odpadami
Tytuł i śródtytuły od redakcji
 
Uchwała Programowa
Podczas Walnego Zgromadzenia Sprawozdawczo-Programowego PIGO, które odbyło się 7 grudnia br. w Warszawie, przedstawiciele spółek zrzeszonych w tej organizacji przyjęli sprawozdania Rady Izby i Komisji Rewizyjnej, udzielając członkom tych organów absolutorium. Zgromadzenie przyjęło Uchwałę Programową, zobowiązującą władze Izby do podejmowania wszechstronnych działań w kierunku zapewnienia warunków dla rozwoju przedsiębiorczości i zachowania konkurencji rynkowej w gospodarce odpadami, reprezentowania i występowania w obronie interesów członków Izby (w tym także wstępowania na drogę prawną na indywidualny wniosek członka Izby, zaakceptowany przez wszystkich członków Rady Izby, w przypadku naruszania ustawowych przepisów, przy przygotowywaniu i rozstrzyganiu przetargów na odbiór/zagospodarowanie odpadów i innych postępowań z zakresu Prawa zamówień publicznych, uchwalaniu przepisów lokalnych oraz w przypadkach stosowania praktyk monopolistycznych i antykonkurencyjnych). Uchwała zobowiązała także władze PIGO do walki o zachowanie praw nabytych przedsiębiorców prywatnych i ochrony ich inwestycji oraz zapewnienia warunków dla rozwoju nowoczesnych technologii i instalacji odzysku, przetwarzania, recyklingu i unieszkodliwiania odpadów. Z uchwały wynika też zobowiązanie PIGO do prowadzenia inicjatyw zmierzających do likwidacji składowisk i instalacji unieszkodliwiania odpadów niespełniających norm technicznych, promowania wysokich standardów technologicznych i organizacyjnych w gospodarce odpadami i higienie komunalnej oraz zapewnienia bezwzględnej egzekucji istniejącego prawa, poprzez wzmocnienie służb nadzoru i kontroli. W Uchwale Programowej wskazano też na konieczność wdrażania w gospodarce odpadami przedsięwzięć z zakresu partnerstwa publiczno-prywatnego.