Gospodarka odpadami w woj. zachodniopomorskim
Województwo zachodniopomorskie nie odbiega od standardów ogólnokrajowych – także tutaj dominującym sposobem unieszkodliwiania odpadów jest ich składowanie. Niemniej jednak powoli sytuacja się zmienia, czego przykładem może być istniejący od 2002 r. Zakład Odzysku i Sortowania Odpadów Komunalnych w Leśnie Górnym i Zakład Segregacji przy składowisku odpadów w Sianowie.
W niedalekiej przyszłości mają powstać dwa nowe zakłady unieszkodliwiania, segregacji i odzysku odpadów: w Wardyniu Górnym (powiat Świdwin) i w Łęczycy (gmina Stara Dąbrowa, powiat Stargard Szczeciński). Planuje się, że inwestycje te będą finansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, ze środków Duńskiej Agencji Ochrony Środowiska oraz Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Strategie gospodarowania odpadami w regionie zachodniopomorskim
W czerwcu 2003 r. Sejmik Województwa Zachodniopomorskiego podjął uchwałę o przyjęciu Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego. Zostały w nim przedstawione podstawowe dane z dziedziny gospodarki odpadami w województwie, przewidywane zmiany ilości i składu odpadów, a także określone zostały bieżące problemy i słabe strony istniejącego systemu. Na podstawie analizy różnych wariantów i zaleceń dotyczących wyboru scenariusza gospodarki odpadami dla województwa dokonano wyboru celów i zadań, jakie należy wykonać w latach do 2006 i od 2007 do 2010 r.
W obszarze działań krótkoterminowych (do 2006 r.) należało przede wszystkim ograniczyć ilość składowanych odpadów biodegradowalnych poprzez ich selektywną zbiórkę i budowę instalacji do ich przetwarzania, np. kompostowni lub urządzeń do beztlenowej fermentacji przy istniejących składowiskach odpadów komunalnych.
Spośród działań długoterminowych (od 2007 do 2010 r.) najważniejszym zadaniem będzie wybudowanie na obszarze województwa – przy pojawiającej się coraz większej ilości odpadów –zakładu termicznego unieszkodliwiania odpadów komunalnych.
W zakresie odzysku odpadów opakowaniowych zalecono gminom (których w województwie jest 114), a szczególnie tym, które leżą w pasie nadmorskim, zwiększenie skuteczności i rozszerzanie zakresu selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych. Starostwom zalecono, przy tworzeniu powiatowych planów gospodarki odpadami, zwrócenie szczególnej uwagi na rozwój systemów zbiórki odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i rozbiórkowych oraz realizowanie przedsięwzięć w dziedzinie organizacji odbioru i przetwarzania odpadów niebezpiecznych. Założono, że struktury te muszą opierać się na gminnych punktach zbiórki odpadów niebezpiecznych (przynajmniej jeden punkt na gminę), zbierających (bez opłat) odpady niebezpieczne od mieszkańców na danym terenie oraz odpłatnie od małych i średnich firm. Natomiast za odpady niebezpieczne powstające w placówkach zarówno służby zdrowia, jak i opieki weterynaryjnej odpowiadać będą wytwórcy tych odpadów, czyli przychodnie, szpitale, kliniki i gabinety lekarskie lub weterynaryjne. Założono, że do 2015 r. blisko 100% ścieków kierowanych będzie do oczyszczalni, stosujących oczyszczanie biologiczne z podwyższonym usuwaniem biogenów. Działania te doprowadzą do powstania dodatkowych ilości osadów. Gospodarka osadowa prowadzona będzie w podobnej hierarchii jak gospodarka odpadami, to znaczy przede wszystkim zapobieganie ich powstawaniu oraz ponowne wykorzystanie i bezpieczne dla zdrowia ludzi i środowiska unieszkodliwianie osadów już wytworzonych. Ze względu na niską zawartość metali ciężkich i patogenów powstające osady ścieków komunalnych będą wykorzystywane głównie do użyźniania i nawożenia gruntów w województwie. Warto w tym miejscu dodać, że w województwie na 22897 km2 powierzchni jest 1148 km2 użytków rolnych, 822 km2 gruntów leśnych zadrzewionych i zakrzewionych oraz 78 km2 nieużytków (dane z US w Szczecinie za 2004 r.), które w pierwszej kolejności poddane będą przyrodniczej rekultywacji z wykorzystaniem osadów ściekowych.
Najbardziej istotna zmiana nastąpi w Szczecinie, gdzie w dzielnicy Pomorzany zgodnie z planem powstanie nowa oczyszczalnia ścieków komunalnych. Oczyszczalnia ta będzie największą inwestycją wchodzącą w skład programu „Poprawa jakości wody w Szczecinie”. Oprócz oczyszczalni w ramach programu powstaną cztery pompownie ścieków: Górny i Dolny Brzeg, Grabów i Białowieska. Inną ważną inwestycją będzie przeprowadzenie drugiej nitki czternastokilometrowego rurociągu Miedwie-Kijewo, którym transportowana będzie woda pitna dla miasta. Oczyszczalnia ma być oddana do użytku w 2008 r., natomiast do 2015 r. będzie oczyszczonych 100% ścieków, co doprowadzi do powstania ok. 30 tys. ton s.m. osadów ściekowych na rok. Zgodnie z przyjętymi zaleceniami, dla tak dużej ilości osadów jedynym sensownym rozwiązaniem jest budowa instalacji do termicznej utylizacji. Nie jest przy tym wykluczone, że mogą wówczas wystąpić problemy społeczne z jej akceptacją przez społeczność lokalną, tzn. mieszkańców dzielnicy Pomorzany.
Podsumowanie realizacji
Aby cele i zadania zawarte w Planie Gospodarki Odpadami Dla Województwa Zachodniopomorskiego mogły być spełnione, prowadzona obecnie gospodarka odpadami musi ulec gruntownym zmianom – prawdopodobnie dopiero wtedy województwo będzie mogło wywiązać się z terminowej realizacji przyjętych zadań. W tym kontekście dokonano w ubiegłym roku oceny realizacji Planu za okres od 1 lipca 2003 r. do 30 czerwca 2005 r. Oparto się na materiałach z monitoringu prowadzonego przez Urząd Marszałkowski oraz Regionalne Biuro Gospodarki Przestrzennej w Szczecinie. Wykorzystano również dane z raportu Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska o stanie środowiska za lata 2002-2005 oraz posumowanie realizacji Programu Ochrony Środowiska.
W podsumowaniu stwierdzono, iż dane wskazują na zmniejszanie się ilości odpadów komunalnych. Może być to spowodowane m.in. niezawieraniem umów przez właścicieli nieruchomości z firmami zajmującymi się odbieraniem odpadów komunalnych lub pozbywaniem się tych odpadów w sposób niewłaściwy lub niezgodny ze stanem faktycznym. W zakresie gospodarki odpadami opakowaniowymi zagrożone jest osiągnięcie poziomów odzysku. Wskazano, iż osiągnięcie tych celów nie będzie możliwe poprzez przetwarzanie wyłącznie odpadów powstałych z opakowań transportowych i zbiorczych (jak dzieje się to obecnie). Dlatego też konieczne będzie profesjonalne zagospodarowanie odpadów z opakowań jednostkowych, powstających w dużej ilości w gospodarstwach domowych i instytucjach. Duże znaczenie będzie miała selektywna zbiórka odpadów opakowaniowych „u źródła”, organizowana przede wszystkim przez samorządy gminne. Zwrócono również uwagę na ważną rolę edukacji ekologicznej w tym zakresie. Jako zagrożenie wymieniono również brak wyselekcjonowania ze strumienia odpadów komunalnych odpadów niebezpiecznych. Pozytywnie oceniono natomiast unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych z sektora gospodarczego.
Rekomendacje
Zarekomendowano m.in. zwiększenie kontroli organów wykonawczych gmin nad prawidłowością postępowania z odpadami, w szczególności kontrolę udokumentowania przez właścicieli nieruchomości korzystania z usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych. Zalecono również zwiększenie kontroli i egzekwowania realizacji zapisów w wydawanych decyzjach w zakresie gospodarki odpadami przez organy wykonawcze powiatów i gmin. Poprawić należy jakość wydawanych zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi, m.in. poprzez właściwe wskazywanie miejsca unieszkodliwiania, oraz kontrolować wypełnianie zapisów wydanych zezwoleń przez organy wykonawcze gmin. Ponadto należy odmawiać wydania tych zezwoleń, jeśli są niezgodne z Gminnym Planem Gospodarki Odpadami.
Na podstawie materiałów Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego opracował Rafał Marek
W niedalekiej przyszłości mają powstać dwa nowe zakłady unieszkodliwiania, segregacji i odzysku odpadów: w Wardyniu Górnym (powiat Świdwin) i w Łęczycy (gmina Stara Dąbrowa, powiat Stargard Szczeciński). Planuje się, że inwestycje te będą finansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, ze środków Duńskiej Agencji Ochrony Środowiska oraz Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Strategie gospodarowania odpadami w regionie zachodniopomorskim
W czerwcu 2003 r. Sejmik Województwa Zachodniopomorskiego podjął uchwałę o przyjęciu Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego. Zostały w nim przedstawione podstawowe dane z dziedziny gospodarki odpadami w województwie, przewidywane zmiany ilości i składu odpadów, a także określone zostały bieżące problemy i słabe strony istniejącego systemu. Na podstawie analizy różnych wariantów i zaleceń dotyczących wyboru scenariusza gospodarki odpadami dla województwa dokonano wyboru celów i zadań, jakie należy wykonać w latach do 2006 i od 2007 do 2010 r.
W obszarze działań krótkoterminowych (do 2006 r.) należało przede wszystkim ograniczyć ilość składowanych odpadów biodegradowalnych poprzez ich selektywną zbiórkę i budowę instalacji do ich przetwarzania, np. kompostowni lub urządzeń do beztlenowej fermentacji przy istniejących składowiskach odpadów komunalnych.
Spośród działań długoterminowych (od 2007 do 2010 r.) najważniejszym zadaniem będzie wybudowanie na obszarze województwa – przy pojawiającej się coraz większej ilości odpadów –zakładu termicznego unieszkodliwiania odpadów komunalnych.
W zakresie odzysku odpadów opakowaniowych zalecono gminom (których w województwie jest 114), a szczególnie tym, które leżą w pasie nadmorskim, zwiększenie skuteczności i rozszerzanie zakresu selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych. Starostwom zalecono, przy tworzeniu powiatowych planów gospodarki odpadami, zwrócenie szczególnej uwagi na rozwój systemów zbiórki odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i rozbiórkowych oraz realizowanie przedsięwzięć w dziedzinie organizacji odbioru i przetwarzania odpadów niebezpiecznych. Założono, że struktury te muszą opierać się na gminnych punktach zbiórki odpadów niebezpiecznych (przynajmniej jeden punkt na gminę), zbierających (bez opłat) odpady niebezpieczne od mieszkańców na danym terenie oraz odpłatnie od małych i średnich firm. Natomiast za odpady niebezpieczne powstające w placówkach zarówno służby zdrowia, jak i opieki weterynaryjnej odpowiadać będą wytwórcy tych odpadów, czyli przychodnie, szpitale, kliniki i gabinety lekarskie lub weterynaryjne. Założono, że do 2015 r. blisko 100% ścieków kierowanych będzie do oczyszczalni, stosujących oczyszczanie biologiczne z podwyższonym usuwaniem biogenów. Działania te doprowadzą do powstania dodatkowych ilości osadów. Gospodarka osadowa prowadzona będzie w podobnej hierarchii jak gospodarka odpadami, to znaczy przede wszystkim zapobieganie ich powstawaniu oraz ponowne wykorzystanie i bezpieczne dla zdrowia ludzi i środowiska unieszkodliwianie osadów już wytworzonych. Ze względu na niską zawartość metali ciężkich i patogenów powstające osady ścieków komunalnych będą wykorzystywane głównie do użyźniania i nawożenia gruntów w województwie. Warto w tym miejscu dodać, że w województwie na 22897 km2 powierzchni jest 1148 km2 użytków rolnych, 822 km2 gruntów leśnych zadrzewionych i zakrzewionych oraz 78 km2 nieużytków (dane z US w Szczecinie za 2004 r.), które w pierwszej kolejności poddane będą przyrodniczej rekultywacji z wykorzystaniem osadów ściekowych.
Najbardziej istotna zmiana nastąpi w Szczecinie, gdzie w dzielnicy Pomorzany zgodnie z planem powstanie nowa oczyszczalnia ścieków komunalnych. Oczyszczalnia ta będzie największą inwestycją wchodzącą w skład programu „Poprawa jakości wody w Szczecinie”. Oprócz oczyszczalni w ramach programu powstaną cztery pompownie ścieków: Górny i Dolny Brzeg, Grabów i Białowieska. Inną ważną inwestycją będzie przeprowadzenie drugiej nitki czternastokilometrowego rurociągu Miedwie-Kijewo, którym transportowana będzie woda pitna dla miasta. Oczyszczalnia ma być oddana do użytku w 2008 r., natomiast do 2015 r. będzie oczyszczonych 100% ścieków, co doprowadzi do powstania ok. 30 tys. ton s.m. osadów ściekowych na rok. Zgodnie z przyjętymi zaleceniami, dla tak dużej ilości osadów jedynym sensownym rozwiązaniem jest budowa instalacji do termicznej utylizacji. Nie jest przy tym wykluczone, że mogą wówczas wystąpić problemy społeczne z jej akceptacją przez społeczność lokalną, tzn. mieszkańców dzielnicy Pomorzany.
Podsumowanie realizacji
Aby cele i zadania zawarte w Planie Gospodarki Odpadami Dla Województwa Zachodniopomorskiego mogły być spełnione, prowadzona obecnie gospodarka odpadami musi ulec gruntownym zmianom – prawdopodobnie dopiero wtedy województwo będzie mogło wywiązać się z terminowej realizacji przyjętych zadań. W tym kontekście dokonano w ubiegłym roku oceny realizacji Planu za okres od 1 lipca 2003 r. do 30 czerwca 2005 r. Oparto się na materiałach z monitoringu prowadzonego przez Urząd Marszałkowski oraz Regionalne Biuro Gospodarki Przestrzennej w Szczecinie. Wykorzystano również dane z raportu Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska o stanie środowiska za lata 2002-2005 oraz posumowanie realizacji Programu Ochrony Środowiska.
W podsumowaniu stwierdzono, iż dane wskazują na zmniejszanie się ilości odpadów komunalnych. Może być to spowodowane m.in. niezawieraniem umów przez właścicieli nieruchomości z firmami zajmującymi się odbieraniem odpadów komunalnych lub pozbywaniem się tych odpadów w sposób niewłaściwy lub niezgodny ze stanem faktycznym. W zakresie gospodarki odpadami opakowaniowymi zagrożone jest osiągnięcie poziomów odzysku. Wskazano, iż osiągnięcie tych celów nie będzie możliwe poprzez przetwarzanie wyłącznie odpadów powstałych z opakowań transportowych i zbiorczych (jak dzieje się to obecnie). Dlatego też konieczne będzie profesjonalne zagospodarowanie odpadów z opakowań jednostkowych, powstających w dużej ilości w gospodarstwach domowych i instytucjach. Duże znaczenie będzie miała selektywna zbiórka odpadów opakowaniowych „u źródła”, organizowana przede wszystkim przez samorządy gminne. Zwrócono również uwagę na ważną rolę edukacji ekologicznej w tym zakresie. Jako zagrożenie wymieniono również brak wyselekcjonowania ze strumienia odpadów komunalnych odpadów niebezpiecznych. Pozytywnie oceniono natomiast unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych z sektora gospodarczego.
Rekomendacje
Zarekomendowano m.in. zwiększenie kontroli organów wykonawczych gmin nad prawidłowością postępowania z odpadami, w szczególności kontrolę udokumentowania przez właścicieli nieruchomości korzystania z usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych. Zalecono również zwiększenie kontroli i egzekwowania realizacji zapisów w wydawanych decyzjach w zakresie gospodarki odpadami przez organy wykonawcze powiatów i gmin. Poprawić należy jakość wydawanych zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi, m.in. poprzez właściwe wskazywanie miejsca unieszkodliwiania, oraz kontrolować wypełnianie zapisów wydanych zezwoleń przez organy wykonawcze gmin. Ponadto należy odmawiać wydania tych zezwoleń, jeśli są niezgodne z Gminnym Planem Gospodarki Odpadami.
Na podstawie materiałów Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego opracował Rafał Marek
