Zbigniew Kamieński
zastępca dyrektora
Departament Energetyki
Ministerstwo Gospodarki

Rada Europejska na swoich posiedzeniach 8 i 9 marca 2007 r. przesądziła, że Unia Europejska w 2020 r. powinna osiągnąć 20-procentowy udział energii ze źródeł odnawialnych w bilansie energii pierwotnej.

Po wielu dyskusjach państwa członkowskie postanowiły, że cel ten będzie miał charakter obligatoryjny. Oczywiście 20-procentowy wymóg dotyczy Unii Europejskiej jako całości. Cele dla poszczególnych krajów członkowskich będą różne i zgodnie z konkluzjami przyjętymi na wiosennym szczycie Unii Europejskiej powinny uwzględniać uwarunkowania lokalne, „punkty startowe” oraz potencjał zasobów energii odnawialnej.
Jednym z bardzo istotnych uwarunkowań lokalnych jest istniejący w danym kraju „energy-mix”. W tym kontekście szczególnego znaczenia nabiera właściwe rozłożenie tych założeń na poszczególne kraje członkowskie. Mechanizm rozdziału i wynikające z niego cele na poszczególne kraje członkowskie będą zawarte w ramowej dyrektywie dotyczącej odnawialnych źródeł energii, której projekt Komisja Europejska ma przedstawić w połowie bieżącego roku.
Należy podkreślić, że cele – zgodnie z konkluzjami – mają być ustalane przy pełnym udziale krajów członkowskich. Dyrektywa określać będzie dla danego kraju tylko jeden cel, tj. udział energii ze źródeł odnawialnych w bilansie energii pierwotnej. Kraje członkowskie samodzielnie (w narodowych planach działania) przedstawiać będą sposób, w jaki zamierzają osiągnąć ten cel. Zatem do wyłącznej decyzji kraju członkowskiego należeć będzie ustalenie udziału energii elektrycznej, ciepła i chłodu z OZE oraz udziału biopaliw w zużyciu paliw transportowych. To wszystko z jednym zastrzeżeniem, że udział biopaliw nie może być mniejszy niż 10%. Te tzw. cele sektorowe muszą być tak określone, aby zapewnić wypełnienie wynikającego z dyrektywy dla danego kraju udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie energii pierwotnej.

Kryteria określenia polskiego celu
Aktualnie w Ministerstwie Gospodarki (MG) trwają intensywne prace dotyczące określenia dla Polski udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie energii pierwotnej na rok 2020. Doceniając wszechstronne korzyści wynikające z rozwoju wykorzystania energii z tych źródeł, rząd jest zainteresowany osiągnięciem możliwie jak najwyższego jej udziału w tym bilansie. Polska chce w sposób istotny wpisać się w wypełnienie unijnego celu w tym zakresie.
Pragnę zapewnić, że jedynymi przesłankami, jakimi kierujemy się przy ustalaniu przedmiotowego celu są techniczne możliwości rozwoju wykorzystania OZE, zapewnienie zrównoważonego podejścia i koszty. Kryterium kosztów przewiduje, że nieuzasadniony jest dalszy rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, jeżeli związane z nim koszty przewyższają sumę kosztów wytworzenia energii w oparciu o paliwa kopalne i tzw. kosztów zewnętrznych, związanych z taką działalnością. W praktyce kryterium kosztowe ograniczy udział energii ze źródeł odnawialnych ponad poziom gdzie koszty dalszego rozwoju energetyki odnawialnej będą gwałtownie wzrastać i staną się niewspółmiernie wysokie w stosunku do uzyskanych korzyści.
Prace nad przygotowaniem wysokości celu dla Polski prowadzone są w ścisłej współpracy z organizacjami i instytucjami sektora energetycznego, w tym zajmującymi się rozwojem wykorzystania OZE. Do wszystkich towarzystw, izb gospodarczych i innych instytucji sektora wysłałem list z prośbą o ocenę (w poszczególnych segmentach) możliwości rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce do 2020 r. oraz podanie propozycji wysokości celów wraz z harmonogramami ich osiągnięcia, a także uzasadnieniem proponowanych rozwiązań.

MG zapowiada szerokie konsultacje
W oparciu o uzyskane propozycje przewiduję przeprowadzenie w maju i czerwcu br. szeregu spotkań i konsultacji, które pozwolą na najlepsze sprecyzowanie możliwości rozwoju wykorzystania poszczególnych rodzajów OZE i w konsekwencji sformułowanie dla Polski celu w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie energii pierwotnej na rok 2020. Wysokość tego celu wraz ze szczegółowym uzasadnieniem, w tym zestawem niepodważalnych argumentów, stanowić będzie podstawę do negocjacji z Komisją Europejską ostatecznego poziomu dla Polski.
W ramach procesu ustalania nowych priorytetów odnośnie OZE konieczne jest przedyskutowanie i skonsultowanie wielu zagadnień, niejednokrotnie mających zasadnicze znaczenie. Precyzyjnego oszacowania wymaga możliwa do zainstalowania w Polsce moc elektrowni wiatrowych w perspektywie 2020 r. Jest to niezmiernie ważne, a zarazem bardzo trudne, biorąc pod uwagę, że tereny korzystne dla lokalizacji farm wiatrowych często pokrywają się lub są w sąsiedztwie obszarów objętych programem Natura 2000. Rodzi to bardzo poważne problemy w rozwoju energetyki wiatrowej, wynikające ze złej oceny sytuacji. Przykładem w tym zakresie jest stanowisko Krajowej Komisji ds. Ocen Oddziaływania na Środowisko, które praktycznie zablokowało rozwój energetyki wiatrowej na Podkarpaciu. Nie podważając kardynalnej zasady, że wymogi ochrony przyrody, w tym przypadku ochrony ptaków, muszą być przestrzegane, lektura stanowiska Krajowej Komisji budzi szereg bardzo poważnych zastrzeżeń. Dla znalezienia właściwego kompromisu między wymogami ochrony środowiska a potrzebą rozwoju energetyki wiatrowej (wynikającą przecież także z przesłanek ekologicznych) przewidywane jest przeprowadzenie w najbliższym czasie stosownych rozmów z ministrem środowiska.
Sprawa o znaczeniu podstawowym to znalezienie optymalnego, zgodnego ze zrównoważonym podejściem rozwiązania dotyczącego wykorzystania biomasy na cele energetyczne. Złożoność zagadnienia wynika z faktu, że pewne rodzaje biomasy powinny być wykorzystane przede wszystkim na nieenergetyczne cele przetwórcze, a jednocześnie uprawy roślin energetycznych mają swoje ograniczenia związane z zapewnieniem bioróżnorodności, wprowadzaniem gatunków inwazyjnych oraz zanieczyszczeniem wód.

Nie tylko biomasa i wiatr
Obszarem, który powinien być lepiej wykorzystany jest energetyka słoneczna i zasoby geotermalne. Przewiduje się stworzenie mechanizmu, który będzie zachęcał do powszechnego instalowania kolektorów słonecznych i wykorzystania pomp ciepła. Gruntownej analizie poddana zostanie energetyka geotermalna pod kątem znalezienia praktycznych rozwiązań umożliwiających wykorzystanie tych zasobów na szeroką skalę.

Tytuł i śródtytuły od redakcji