Możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii na Mazowszu

Racjonalne wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych jest jednym z istotnych komponentów zrównoważonego rozwoju, przynoszącym wymierne efekty ekologiczno-energetyczne. Malejące w skali globalnej zasoby surowców naturalnych stanowią coraz większe wyzwanie dla utrzymania trwałego rozwoju gospodarczego z jednoczesnym działaniem w celu poprawy jakości środowiska naturalnego. Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie paliwowo-energetycznym świata przyczynia się do poprawy efektywności wykorzystania i oszczędzania zasobów surowców energetycznych, poprawy stanu środowiska poprzez redukcję zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery i wód oraz redukcję ilości wytwarzanych odpadów. Wspieranie rozwoju tych źródeł staje się coraz poważniejszym wyzwaniem dla niemalże wszystkich państw świata. Niezbędne jest więc podejmowanie przedsięwzięć dążących do poszukiwania nowych źródeł energii, których wykorzystanie nie będzie skutkowało pogorszeniem się stanu środowiska.

Przyjęty 9 października 2006 r. przez Sejmik Województwa Mazowieckiego „Program możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla Województwa Mazowieckiego” powstał w głównej mierze w celu  oszacowania zasobów i wskazania obszarów preferowanych dla zwiększenia roli odnawialnych źródeł energii w województwie. Wyniki opracowania mogą posłużyć jako materiał pomocniczy w wykorzystaniu odnawialnych nośników energii przez samorządy terytorialne i przyszłych inwestorów oraz do tworzenia programów wykorzystania odnawialnych źródeł w skali powiatu lub gminy.

Głównymi założeniami w „Programie możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla Województwa Mazowieckiego” są:

§         identyfikacja zasobów energii odnawialnej na terenie województwa mazowieckiego,

§         identyfikacja zakresu wykorzystania zasobów energii odnawialnej,

§         wskazanie obszarów szczególnie predestynowanych do wykorzystania zasobów energii odnawialnej oraz obszarów, na których realizacja inwestycji jest wykluczona,

§         opracowanie zagadnień formalnoprawnych związanych z budową źródeł energii wykorzystujących energię odnawialną,

§         omówienie dostępnych źródeł finansowania projektów,

§         ocena kosztów pozyskania energii z poszczególnych źródeł.

Potencjał energetyki odnawialnej na terenie województwa mazowieckiego określono w oparciu o istniejące opracowania, dotyczące w szczególności  potencjału energetyki wodnej, geotermalnej, wiatrowej i solarnej oraz potencjału biomasy. Dla weryfikacji analiz studialnych pozyskano szereg danych z takich instytucji jak: Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego, ośrodki doradztwa rolniczego, Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej, spółki dystrybucyjne i  Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska.

W ramach projektu przeprowadzono ankietyzację jednostek samorządu terytorialnego, mającą na celu identyfikację instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii. Źródłami danych do projektu były ponadto dokumenty planistyczne i programy realizowane w województwie mazowieckim. W wyniku przeprowadzonych prac określono przybliżony potencjał oraz szacunkowy poziom wykorzystania zasobów energii odnawialnej na tym terenie (tabela.).

 Wykorzystane i potencjalne zasoby energii odnawialnej w woj. mazowieckim

Typ zasobów energii odnawialnej	Potencjał	Wykorzystanie	Wolne zasoby
			Jednostki fizyczne	% potencjału
Biomasa stała             [TJ]	7 780	2 500	5 280	68%
Energia słoneczna      [TJ]	10 900	2	10 898	100%
Energia wiatru            [MWh]	232 000	250	231 750	100%
Energia wodna           [MWh]	156 500	96 000	60 500	40%
Energia geotermalna   [TJ]	8 700	10,2	8 690	99%

 

 

 

Potencjał rozwoju małej energetyki wodnej skupia się wzdłuż większych cieków wodnych na terenie województwa (dotyczy to w szczególności rzek: Radomki, Skrwy Prawej, Wkry, Pisi Gągoliny, Jeziorki, Liwca i Iłżanki).

Korzyścią płynącą z jej rozwoju jest przede wszystkim podniesienie bezpieczeństwa energetycznego na obszarach wiejskich o słabo rozwiniętej sieci elektroenergetycznej. Ponadto działania te mogą podnieść turystyczno-krajobrazowe znaczenie terenu, a także sprzyjać odbudowie zdewastowanych ekosystemów. Barierą w jej rozwoju są stosunkowo wysokie koszty. Wynika stąd potrzeba lokowania obiektów w miejscach istniejących (obecnie lub w przeszłości) piętrzeń, młynów i jazów. W jej rozwoju może przeszkadzać również nie uregulowany stan prawnowłasnościowy niektórych obiektów.

Największe potencjalnie dostępne zasoby małej energetyki wiatrowej znajdują się w środkowo-zachodniej części województwa, w szczególności w powiatach płockim, płońskim, mławskim, ciechanowskim, grójeckim i garwolińskim. Stwarza to sprzyjające warunki dla rozwoju mikroelektrowni wiatrowych na tym terenie. Także tutaj korzyścią płynącą z rozwoju małej energetyki wiatrowej jest przede wszystkim podniesienie bezpieczeństwa energetycznego i pewności zasilania w obszarach wiejskich o słabo rozwiniętej sieci elektroenergetycznej. Energetyka wiatrowa charakteryzuje się jednak stosunkowo wysokimi kosztami inwestycyjnymi. Ponadto zagrożeniem dla jej rozwoju są bariery administracyjne związane z decyzjami o pozwolenie na budowę.

Warunki rozwoju energetyki solarnej są zbliżone na terenie całego województwa. Zwiększony poziom zanieczyszczenia powietrza w dużych aglomeracjach miejskich stawia je w nieznacznie gorszej sytuacji, natomiast stopień wykorzystania energii z urządzeń słonecznych jest w nich bardziej uzasadniony z uwagi na znacznie większe zapotrzebowanie na energię cieplną. Wykorzystanie kolektorów słonecznych na terenach wiejskich ma uzasadnienie w przypadku, gdy następuje substytucja droższych mediów energetycznych (energii elektrycznej, oleju opałowego, LPG). Ankietyzacja prowadzona w jednostkach samorządu terytorialnego wskazuje na dużą świadomość w zakresie możliwości wykorzystania tego rodzaju energii.

Natomiast jeśli chodzi o wykorzystanie energii geotermalnej, to najkorzystniejsze warunki do tego występują w powiatach płockim, żuromińskim, płońskim, sierpeckim, sochaczewskim, żyrardowskim. Najbardziej zasobne zbiorniki wód geotermalnych związane są z niecką warszawską, przebiegającą przez zachodnią i południowo-zachodnią część województwa. Rejon ten charakteryzuje się temperaturą wód geotermalnych od 30 do 80ºC. Najkorzystniejsze warunki w obrębie tego subbasenu istnieją w pasie od Chełmży w woj. kujawsko-pomorskim przez Płock po Skierniewice w woj. łódzkim, gdzie temperatury tych wód sięgają 80ºC, dalej na wschód w rejonie Żyrardowa (temperatura wody do 70ºC) i w rejonie Warszawy, 40-50ºC. 

Z kolei w powiatach: makowskim, ostrowskim, ostrołęckim, przasnyskim, wyszkowskim, grójeckim oraz garwolińskim znajdują się największe możliwe do wykorzystania zasoby biomasy drzewnej. Największe zasoby słomy występują w powiatach ciechanowskim, płockim, płońskim, sochaczewskim, lipskim, radomskim oraz zwoleńskim. Na podstawie wyników badań można stwierdzić, że w przyszłości biomasa będzie miała największy udział wśród paliw odnawialnych. Przewiduje się jej wykorzystywanie zarówno w dużych kotłach, systemach centralnego ogrzewania, jak i w małych indywidualnych instalacjach domowych.

Największy potencjał wykorzystania biogazu, ze względu na dużą koncentrację hodowli zwierzęcej, występuje w powiatach: mławskim, płockim, żuromińskim, siedleckim, sierpeckim, płońskim, ostrowskim oraz ostrołęckim. Obszary te są preferowane do rozwoju biogazowni, lecz barierą są tu wysokie koszty instalacji.  

Rozwój energetyki odnawialnej przynosi wiele korzyści zarówno społecznych, gospodarczych, jak i ekologicznych.  Źródła energii odnawialnej nie mają obecnie większego znaczenia dla bezpieczeństwa energetycznego województwa i kraju. Jednak zaletą tych źródeł  jest wzmocnienie bezpieczeństwa w skali lokalnej i przyczynianie się do poprawy zaopatrzenia w energię, w szczególności terenów o słabej infrastrukturze energetycznej. Odgrywa to szczególną rolę ze względu na realizację przyjętego przez kraje członkowskie Unii Europejskiej planu działań integrującego politykę klimatyczną i energetyczną Wspólnoty. Głównymi założeniami tego planu jest tzw. pakiet energetyczny (3×20), w myśl którego powinno nastąpić:

§         zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych do 2020 r. co najmniej o 20% w porównaniu do 1990 r.,

§         racjonalizacja wykorzystania energii i w konsekwencji  ograniczenie jej zużycia o 20%,

§         zwiększenie udziału energii produkowanej z odnawialnych jej źródeł do 20% całkowitego średniego zużycia energii w Unii Europejskiej do 2020 r.

Uczestnictwo w procesie planowania energetycznego na terenie powiatu, gminy lub województwa niesie za sobą istotne korzyści dla wszystkich podmiotów lokalnego rynku. Władze gminne poprzez „założenia do planu zaopatrzenia w energię” mają możliwość zrealizowania własnej polityki energetycznej i ekologicznej oraz celów gminy, m.in. zapewnienia bezpieczeństwa zaopatrzenia w media energetyczne, minimalizacji kosztów usług energetycznych, poprawy stanu środowiska i wzrostu akceptacji społecznej.

 

 

Źródło:

„Program możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla Województwa Mazowieckiego” strona Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego www.mazovia.pl.

Na podstawie: „Programu możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla Województwa Mazowieckiego” oprac. Katarzyna Młodawska, Dyrektor Departamentu Środowiska, Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego