W przepisach związanych z ochroną środowiska sporą rolę, jako środek prawny służący osiąganiu celów ochronnych, odgrywają instrumenty finansowo-prawne, w tym różnego rodzaju opłaty. Wśród nich stosunkowo najdłużej funkcjonują regulowane obecnie przepisami ustawy Prawo ochrony środowiska (Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska – t.j. DzU z 2021 r. poz. 1973, z późn. zm., dalej jako P.o.ś.) opłaty za korzystanie ze środowiska. 

Zgodnie z ustalonymi w doktrynie prawa ochrony środowiska poglądami, opłaty za korzystanie ze środowiska przewidziane ustawą P.o.ś. są należnością publicznoprawną z tytułu legalnego (dopuszczonego prawem) korzystania ze środowiska, w zakresie ustalonym odpowiednimi przepisami, należnością będącą swoistą rekompensatą za uszczerbek w środowisku powodowany działaniami objętymi opłatą – stąd środki pochodzące z opłat są przychodami funduszy celowych: Narodowego i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. 

Obecnie przepisy P.o.ś. (art. 273 ust. 1) przewidują opłaty z tytułu następujących sposobów korzystania ze środowiska:

  • wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,
  • składowanie odpadów,
  • a także za wydane uprawnienia do emisji na zasadach określonych w Ustawie z 12 czerwca 2015 r. o systemie h...