Gmina winna ustanowić system selektywnego zbierania odpadów powstających w gospodarstwach domowych, który obejmie m.in. zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny (ZSEE).

Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 6 i pkt 9 lit. e Ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej także jako u.c.p.): Gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne do ich utrzymania, a w szczególności [?] wskazują miejsca, w których mogą być prowadzone zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych? oraz ?udostępniają na stronie internetowej urzędu gminy oraz w sposób zwyczajowo przyjęty informacje o [?] zbierających zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny pochodzący z gospodarstw domowych [?] zawierające [?].

?  firmę, oznaczenie siedziby i adres albo imię, nazwisko i adres zbierającego zużyty sprzęt elektryczny oraz elektroniczny,

?  adresy punktów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego na terenie danej gminy.

Z kolei uchwalany przez radę gminy regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, stanowiący akt prawa miejscowego, winien określać szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, dotyczące m.in. wymagań w zakresie utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości obejmujących [?] prowadzenie we wskazanym zakresie selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, w tym powstających w gospodarstwach domowych [?] zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (por. art. 4 ust. 2 pkt 1 lit. a u.c.p.).

Gminy i inne podmioty

Ustawa nie przesądza jednak o tym, jak konkretnie system zbierania winien wyglądać. Poza tym, o ile w celu selektywnego zbierania odpadów komunalnych gminy zobowiązane zostały do tworzenia punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych (tzw. PSZOK-ów, por. art. 3 ust. 2 pkt 6 u.c.p.), o tyle w przypadku zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych dodatkowo wskazują miejsca, w których mogą być prowadzone jego zbiórki. Przyjmując założenie o racjonalności ustawodawcy, uznać trzeba, iż przywołane rozróżnienie ma charakter intencjonalny i służy do zróżnicowania zakresu obowiązków gmin. W przypadku ZSEE zidentyfikować należałoby go także jako wskazanie miejsc, gdzie dopuszczalne jest jego zbieranie. Rozwiązanie to dobrze koresponduje z treścią artykułu 39 Ustawy z 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie eklektycznym i elektronicznym, zgodnie z którym zbierający zużyty sprzęt jest obowiązany przekazać wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), na terytorium którego działa, informację zawierającą m.in. adresy punktów zbierania ZSEE. Dane te wójt (burmistrz, prezydent miasta) może następnie rozpowszechnić, czyniąc zadość wspomnianemu obowiązkowi wskazania miejsc prowadzenia zbiórki ZSEE.

Oczywiście nie oznacza to, że poza tym gmina musi pozostać bierna. Przeciwnie ? może ona odgrywać rolę inspirującą, zachęcając do tworzenia takich miejsc, choćby w ramach nieprofesjonalnej działalności w zakresie zbierania odpadów (por. art. 45 ust. 1 pkt 1 Ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach), co korzystnie wpływałoby na dostępność tego rodzaju punktów dla mieszkańców.

Odbiorem ZSEE zainteresowane mogą być także inne podmioty. Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym do kręgu zbierających zużyty sprzęt zalicza, oprócz jednostek z natury rzeczy zaangażowanych w działania gminy (a więc prowadzących punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych oraz zajmujących się odbierania odpadów komunalnych jako gminne jednostki organizacyjne i jako przedsiębiorcy wpisani do rejestru działalności regulowanej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości), także prowadzących inne punkty zbierania zużytego sprzętu, punkty skupu złomu, zakłady przetwarzania, prowadzących punkty serwisowe oraz sprzedawców detalicznych i hurtowych.

Koegzystencja

W związku z tym zrodziła się istotna wątpliwość odnośnie możliwości koegzystencji obu systemów. W praktyce można było spotkać się z tezą, wyrażaną przez włodarzy niektórych gmin, iż nowe zasady gospodarowania odpadami komunalnymi sankcjonują istnienie swoistego monopolu samorządów na zbieranie ZSEE z gospodarstw domowych. Stanowisko takie nie jest jednak uprawnione, nie znajduje ono bowiem uzasadnienia na gruncie przepisów. Wręcz przeciwnie ? wydaje się, iż wolą ustawodawcy była możliwość współistnienia obu systemów na tym samym terenie. Przeświadczenie to podziela także Ministerstwo Środowiska, twierdząc m.in., że: gminy mają obowiązek wskazania miejsc [?], w których zainteresowane podmioty będą mogły prowadzić akcje zbierania zużytego sprzętu od mieszkańców (opinia Departamentu Gospodarki Odpadami Ministerstwa Środowiska z 23 maja 2012 r.), oraz że: zbieranie ZSEE w ramach jednorazowych i cyklicznych akcji oraz przyjmowanie tych odpadów w punktach selektywnego zbierania odpadów komunalnych nie jest traktowane jako odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, a więc organizator takich akcji nie jest zobowiązany do uczestniczenia w przetargu na odbieranie odpadów komunalnych (pismo zastępcy dyrektora Departamentu Gospodarki Odpadami Ministerstwa Środowiska, Małgorzaty Szymborskiej, z 5 stycznia 2012 r., znak DGOop 022-3/32/12/EK). Dodatkowo Ministerstwo Środowiska postuluje zapewnienie spójności sposobu prowadzenia zbierania zużytego sprzętu eklektycznego i elektronicznego przez organizacje odzysku z gminnym systemem gospodarki odpadami komunalnymi, a nawet działanie w porozumieniu z gminami.

Warto zauważyć, iż z perspektywy mieszkańców zainteresowanych możliwością niekłopotliwego pozbycia się ZSEE jest to rozwiązanie nad wyraz korzystne, ponieważ pozwala na tworzenie liczniejszych punktów, w których takie odpady są odbierane, co jest lepszym rozwiązaniem niż gdyby cały ciężar ich organizacji i prowadzenia spoczywał jedynie na gminach.

 

dr Sergiusz Urban, doradca WKB