Budowa terenów zieleni na wsi – dlaczego nie? W miejscowości Borzechów (woj. lubelskie) władze gminne przy wsparciu środków finansowych z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przygotowały 8 tys. m² nowych terenów zieleni, które cieszą oko oraz spełniają swoje funkcje ochronne i rekreacyjne.

Trasa spacerowa wzdłuż drogi oparta jest na układzie symetrycznym, pełni ona funkcje rekreacyjną i reprezentacyjną

Do opracowywania koncepcji zagospodarowania nowych terenów zieleni przystąpiono latem 2004 r. Projekty objęły propozycje elementów układu ogrodowego dla terenów przy ośrodku zdrowia, zatokach autobusowych, bibliotece i wokół budynku gminy. Ponadto zaprojektowano nasadzenia żywopłotowe wzdłuż drogi głównej oraz założenie nowych i rekultywację starych trawników, a także prace pielęgnacyjne drzew w dolinie rzeki Chodelki. Nowe rozwiązania dostosowano do walorów krajobrazu oraz sugestii władz gminnych.

Zieleń przydrożna
Zaproponowano układ opierający się na miękkiej linii będącej osią kompozycji terenu wzdłuż drogi powiatowej w Borzechowie. Zieleń zaprojektowano tak, aby kompozycję rozpoczynała skarpa przy ośrodku zdrowia, na której nasadzono rośliny iglaste o zróżnicowanej barwie, pokroju i fakturze. Uzupełnienie tej kompozycji stanowią drzewa i krzewy liściaste: sumak octowiec, tawuły, irgi, czerwonolistna odmiana berberysu oraz szczodrzeńce.

Nasadzenia ciągłego żywopłotu wzdłuż drogi pełnią funkcje osłaniającą i ocieniającą

Elementem przedzielającym dwie duże powierzchnie trawnika (częściowo zakładanego na nowo, w dużej mierze jednak odmładzanego i rekultywowanego), a także wprowadzającym nowe elementy do krajobrazu jest wijąca się wstążka, skomponowana z nisko ścielących się rozchodników i rojników. Wzdłuż ogrodzenia biegnącego wokół budynku ośrodka zdrowia zaprojektowano strzyżony żywopłot z mirabelki, a na jego tle kompozycje z roślin iglastych. Przystanek autobusowy osłaniają od strony ogrodzenia strzeliste jałowce, po bokach natomiast symetryczne nasadzenia z drzew i krzewów iglastych oraz liściastych. Na trawniku zaproponowano wieloletni kwietnik skomponowany z rojników.
Po przeciwnej stronie ośrodka zdrowia posadzono strzyżony żywopłot z grabu pospolitego. Aby zdynamizować kompozycję, co 6-7 m wprowadzono nasadzenia z krzewów liściastych o zróżnicowanej barwie i pokroju (lilak, berberys czerwonolistny, tawuła tunberga). Nasadzenia ciągłego żywopłotu będą pełnić funkcję filtru dla pyłów i spalin wzdłuż drogi powiatowej. Otoczenie zatoki autobusowej skomponowano na zasadzie symetrii. Od tyłu zaproponowano rząd strzelistych jałowców, natomiast po bokach kompozycje z drzew i krzewów liściastych, takich jak katalpa, szczodrzeniec, migdałek, jaśminowiec wonny, dereń biało-obrzeżony, ligustr, żylistek i irga Hammera. Nasadzenia te pełnią funkcję osłaniającą i ocieniającą.

W części ogrodowej skweru przed remizą strażacką zaprojektowano klomby z krzewów iglastych i liściastych oraz rozległe trawniki i ławki.

W dolinie rzeki Chodelki konieczne było oczyszczenie terenu z roślinności ruderalnej oraz wykonanie zabiegów pielęgnacyjnych na rosnących tam wierzbach i olszynach. Wzdłuż rzeki przewidziano nasadzenia z roślin typowych dla siedlisk cienistych i wilgotnych. Zaprojektowano nieregularne skupiska sitów, irysów, tawułek, bergeni oraz knieci.
Skwery
W koncepcji zieleni przewidziano dwa skwery pełniące dwojaką funkcję: reprezentacyjną i rekreacyjną. Pierwszy z nich został usytuowany wzdłuż drogi powiatowej. Kompozycję oparto na układzie symetrycznym, którego formę nadaje przebieg dróg, dwa mostki oraz regularne nasadzenia. Układ dróg spacerowych nawiązuje do biegnącej wzdłuż ośrodka zdrowia wstążki obsadzonej rozchodnikami. W centralnym miejscu zaprojektowano ławki stanowiące dopełnienie kompozycji, doskonale współgrające z mostkami i naturalną żwirową drogą. Istniejący trawnik w opisywanej części Borzechowa wymagał odnowienia. Kolejny skwer zaproponowano przy budynku remizy strażackiej i biblioteki. W części ogrodowej, wśród wijących się dróg żwirowych, zaprojektowano klomby z krzewów iglastych i liściastych, rozległe trawniki oraz ławki. Za palisadą wprowadzono grupy kwitnących bylin miejsc wilgotnych. Ramy kompozycji stanowią: wzorowo utrzymany brzeg rzeki Chodelki, za palisadą płot wykonany z przęseł, porośnięty różami pnącymi i powojnikami, oraz zadarniona skarpa. Przęsła ogrodzeniowe, ławki i drogi żwirowe określają przestrzeń wnętrza ogrodowego oraz nadają mu charakter i funkcję rekreacyjną.

Kwietnik z roślin jednorocznych przed budynkiem gminy utrzymany jest w silnych barwach.

Przed budynkami
W obrębie posesji, na której znajduje się budynek remizy, usytuowana jest kapliczka. Wokół niej zaproponowano regularny podział przestrzeni. Zaprojektowano kwatery bukszpanowe wypełnione różami i kwitnącymi bylinami. Przed wejściem do biblioteki zasadzono stopniowaną rabatę z róż. Symetrii różanej rabacie nadają nasadzenia ze stożkowej odmiany świerków.
Posesję od strony banku oddzielać będzie żywopłot liściasty, na trawniku natomiast zaprojektowano rytmiczne nasadzenia z iglaków. Wszystkie kompozycje w centrum Borzechowa utrzymano w kolorystyce od fioletów, poprzez błękity i róże, aż do bieli. Wyjątek stanowi położony zupełnie na uboczu budynek gminy. Wymagał on odsłonięcia oraz wprowadzenia takich nasadzeń, które go uwypuklą i nadadzą posesji należyty charakter. Wprowadzono silne barwy: żółtą, pomarańczową i czerwoną. Zaproponowano założenie sezonowego kwietnika skomponowanego z roślin jednorocznych: szałwii, begonii i aksamitek. Posadzono ciekawe żywopłoty, skomponowane z pnączy i roślin iglastych oraz wielobarwnych róż na uniesionej rabacie za palisadą.

Finansowanie inwestycji
Realizacja terenów zieleni w Borzechowie w 50% została sfinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie. Wniosek projektu wraz z naniesionym zasięgiem robót na podkładzie geodezyjnym oraz szczegółowym wykazem roślin i kalkulacją cen został złożony we wrześniu 2004 r. Całkowity koszt inwestycji wyniósł 24 tys. zł.
Do realizacji zadania przystąpiono w maju 2005 r. Do prac wykonawczych włączono mieszkańców gminy, dzięki czemu inwestycja zyskała szeroką akceptację społeczną, do tej pory nie odnotowano żadnych aktów wandalizmu.
Po upływie roku nowe tereny zieleni w Borzechowie stały się miejscem spacerów i odpoczynku. W wyniku realizacji tego zadania podniesiono estetykę terenu, stworzono enklawy zieleni izolacyjnej i rekreacyjnej oraz znacznie polepszono wartości ekologiczne gminy.

dr inż. Małgorzata Przegalińska-Matyko
projektant zieleni-ogrodnik,
Muzeum Zamoyskich w Kozłówce
Przygotowano przy współpracy z burmistrzem gminy Borzechów