Polska i europejska ochrona środowiska u progu ważnych zmian. Wnioski po Envicon 2020

Tomasz Uciński, prezes Zarządu Krajowej Izby Gospodarki Odpadami i prezes Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej w Koszalinie

W mojej opinii prezentacja Johanna Mayra, krajowego koordynatora ARGE Österreichischer Abfallwirtschaftsverbände Austria i członka Municipal Waste Europe, którego pełnoprawnym członkiem jest Krajowa Izba Gospodarki Odpadami, w pełni wykazała, że w Polsce konieczne jest wdrożenie nowego planu działań na rzecz gospodarki obiegu zamkniętego poprzez opracowanie i wdrożenie w prawie krajowym skutecznego modelu rozszerzonej odpowiedzialności producentów, zapewniającego zwiększenie i rozwój popytu na surowce wtórne i rozwój rynku recyklingu, a także promującego ekoprojektowanie i pokrycie kosztów odbioru i zagospodarowania opakowań i odpadów opakowaniowych.

Johann Mayr na przykładzie innych krajów UE, o wyższym zaawansowaniu technologicznym, i dzięki temu legitymującym się lepszymi efektami ekologicznymi w gospodarce odpadami wykazał, że odzysk energetyczny odpadów wpisuje się w koncepcję gospodarki obiegu zamkniętego i jest on wykorzystywany w ramach tej koncepcji przez wiele krajów UE. To dzięki odzyskowi energetycznemu kraje te wywiązują się z unijnych wymagań dotyczących pozyskania odpowiednich poziomów recyklingu i odzysku odpadów komunalnych. Skoro powyższe rozwiązania z powodzeniem sprawdziły się w innych krajach, to powinniśmy wprowadzić je także do prawodawstwa polskiego.

KIGO od lat apeluje do władz ustawodawczych o wdrożenie w naszym kraju nowego, skutecznego systemu rozszerzonej odpowiedzialności producentów, zakładającego realne pokrycie kosztów zbierania i zagospodarowania opakowań i odpadów opakowaniowych, promującego ekoprojektowanie opakowań, a także będącego bodźcem dla powstawania nowych instalacji i technologii recyklingu.

Równie istotną kwestią, z jaką Izba występuje w swoich postulatach do władz, jest zwiększenie możliwości odzysku energetycznego odpadów wobec braku możliwości innych sposobów ich zagospodarowania.

Andrzej Sobolak, prezes Stowarzyszenia Biorecykling

2020 jest rokiem szczególnych wydarzeń i tym razem Kongres Envicon również był szczególny – odbył się w bardzo nietypowej formule. Po raz kolejny w gospodarce odpadami przechodzimy reformy, które całkowicie zmieniają reguły gry. Znaczna część zmian w prawie była postulowana i oczekiwana przez branżę gospodarki odpadami, ale są też zmiany, które nas zaskakują. Jest też wiele tematów, które jeszcze wymagają dyskusji i zmian. Na Kongresie można było usłyszeć ciekawe wystąpienia omawiające temat rozszerzonej odpowiedzialności producentów. Trwała dyskusja o konieczności rozwijania instalacji termicznego przekształcania odpadów, poruszane były też tematy związane z bioodpadami, uciążliwościami odorowymi i wiele innych.

Poza tematyką odpadową na Kongresie szeroko omawiane były również problemy gospodarki wodnej i ściekowej.

To wszystko odbywało się w nowej formule przekazu internetowego. Niemal wszyscy prelegenci i słuchacze uczestniczyli w wydarzeniu wyłącznie on-line. Po raz pierwszy miałem okazję uczestniczyć w tak dobrze zorganizowanej imprezie, a mój szacunek wzbudza szczególnie fakt, że organizatorzy dowiedzieli się o konieczności przeprowadzenia Kongresu wyłącznie w sposób zdalny zaledwie na kilka dni przed planowaną imprezą. Sposób, w jaki przygotowane i przeprowadzone zostało to wydarzenie, jest wskazówką, jak w przyszłości powinny wyglądać tego typu spotkania z wykorzystaniem mediów elektronicznych. Serdeczne gratulacje dla firmy Abrys za profesjonalizm w technicznym i merytorycznym przygotowaniu najważniejszego kongresu naszej branży.

Wojciech Stefaniak, dyrektor ds. strategii promocji produktu UNISOFT

Kongres Envicon wpisał się trwale w kalendarz wydarzeń firmy UNISOFT. Szeroki wachlarz poruszanych zagadnień oraz wysoki poziom merytoryczny prelegentów to coś, co stanowi ogromną wartość dla wszystkich uczestników. Możliwość wymiany poglądów w kwestii poruszanych tematów oraz spotkań, a także liczba nawiązanych kontaktów biznesowych stanowią o wartości tego wydarzenia. W tym roku uczestniczyliśmy w Kongresie, niestety, tylko w formie zdalnej. I tu pierwszy wniosek. Czy jednak naprawdę „niestety”? To nowe doświadczenie, które z pewnością zaprocentuje w przyszłości.

Okazuje się, że i w tej formie przekaz informacji i jej odbiór jest skuteczny, a przez to wartościowy. Firma nasza w tym roku brała czynny udział w sesji poświęconej przedsiębiorstwom wodociągowym. Wydaje się, że problemy dotyczące procesu taryfowego są bardzo istotne, a jego skuteczne przeprowadzenie stanowi nie lada wyzwanie. Stąd też tematyka prezentacji firmy UNISOFT, w której omówiono narzędzia informatyczne, wspierające proces przygotowania wniosków taryfowych. Potwierdzeniem tego, że temat jest ważny, była duża liczba pytań i rozmów, które odbyliśmy wkrótce po Kongresie.

Wiodąca myśl przewodnia Kongresu, czyli Europejski Zielony Ład, skłania nas wszystkich do refleksji nad tym, jak każdy z nas może współuczestniczyć w dążeniu do realizacji tej idei. Do tego, jak UNISOFT – jako producent rozwiązań informatycznych dla branż sektora usług publicznych – może współuczestniczyć w tych działaniach. Wydaje się, że kluczem jest tu powszechna cyfryzacja procesów zarządzania przedsiębiorstwem, wdrażanie e-usług, elektronizacja obiegu dokumentów i inne tego typu działania.

Piotr Szewczyk, przewodniczący Rady RIPOK

Tegoroczny Envicon był nieco inny niż dotychczas, a jednocześnie w wielu aspektach podobny. Inna była forma, narzucona przez uwarunkowania zdalne. Jednocześnie, jak zwykle, była to okazja do spotkania i wymiany poglądów w gronie specjalistów. To jest jak zawsze bezcenne. Kontynuowaliśmy dyskusje nad realizacją celów, jakie wyznaczono nam w zupełnie innym stanie rzeczywistości. Snuliśmy dalekosiężne i strategiczne plany, zakładając optymistycznie kontynuację sytuacji i ekstrapolację obecnych trendów. Jednocześnie zabrakło odgórnego, jednoznacznego określenia strategii postępowania z odpadami w czasie nadchodzących i widocznych na horyzoncie wyzwań. Brakowało określenia procedur postępowania z odpadami w przypadku braku możliwości ich przyjęcia do instalacji i braku możliwości przetwarzania zgodnie z posiadanymi decyzjami. Brakowało propozycji określonych prawnie, awaryjnych wariantów postępowania, które z takim mozołem ćwiczyliśmy wiosną, a które przeżywamy obecnie zwielokrotnione.

Obecna sytuacja w wielu miejscach jest heroiczną walką o utrzymanie ciągłości odbierania odpadów i działania instalacji komunalnych. W tej sytuacji nieco abstrakcyjny wydaje się problem osiągania planowanych poziomów recyklingu w 2035 roku. Najbliższe dni i miesiące są wyzwaniem. Bezpieczeństwo środowiskowe i utrzymanie działania infrastruktury z zapewnieniem bezpieczeństwa zdrowotnego pracowników jest teraz naszym najważniejszym problemem. Liczba zakażeń rośnie z dnia na dzień i pomimo podejmowania wszelkich dostępnych środków ostrożności każdy dzień pracy instalacji jest najważniejszym priorytetem naszego działania. Niestety, obowiązujące prawo nam w tym nie pomaga, a można odnieść wrażenie, że jest wręcz przeciwnie. Pozostaje mieć tylko nadzieję, że za rok spotkamy się ponownie i będzie już normalnie.

prof. dr hab. inż. Małgorzata Kacprzak, Politechnika Częstochowska

Europejski Zielony Ład stał się faktem, a to oznacza dużo zmian w polityce środowiskowej wielu krajów. Woda, gleba, żywność wysokiej jakości, innowacyjne rozwiązania i nowe technologie; a wszystko trzeba pogodzić z wciąż rosnącym zapotrzebowaniem na energię i łagodzeniem skutków zmian klimatu. Tegoroczny Kongres Envicon odbył się w trudnych warunkach ze względu na pandemię i związane z nią wyzwania nie tylko dla organizatorów, ale także dla prezenterów. Sesja „Woda”, w której miałam przyjemność uczestniczyć, została zdominowana przez tematy związane z koniecznością dostosowania gospodarki wodno-ściekowej do nowych wymogów, nie tylko związanych z GOZ-em, ale także tym stawianym przez prawo i rosnące potrzeby konsumentów w przededniu nowej perspektywy finansowej UE na lata 2021-2027.

Niebagatelne znaczenie ma odpowiedzialność za jakość środowiska, szczególnie wobec postępującej suszy czy prawdopodobnej konieczności poszerzenia zakresu monitorowanych zanieczyszczeń (np. o nanocząstki czy mikroplastiki), ale także bezpieczeństwo zaopatrzenia w wodę ludności i systemy informatyczne jako obowiązkowe je narzędzia wspierające. Wyczerpujące się zasoby to jeden z największych problemów planety. Swoje wystąpienie poświęciłam produktom rynkowym (kompostom czy nawozom organiczno-mineralnym), które, wytwarzane z osadów ściekowych, mogą stać się elementem gospodarki obiegu zamkniętego pod warunkiem nie tylko ich wysokiej jakości, ale także faktu, że wprowadzone do środowiska nie będą mu bardziej szkodzić oraz będą społecznie akceptowalne.

Wojciech Konecki, prezes Zarządu, Ogólnopolski Związek Producentów AGD APPLiA Polska

Dziękując za zaproszenie do elitarnego grona ekspertów, prelegentów i panelistów Enviconu, pozwalam sobie zauważyć powszechną potrzebę skutecznej komunikacji samorządu gospodarczego z rządem i parlamentem RP. Chyba w każdym wystąpieniu, oprócz tych oficjalnych, wyrażano potrzebę rzeczywistych konsultacji społecznych. Oferowano własną wiedzę ekspercką i apelowano o faktyczny, a nie pozorowany dialog.

Bez względu na omawianą tematykę większość mówców akcentowała pilną potrzebę edukacji środowiskowej, która może dostarczyć wymierne rezultaty. Może przyspieszyć rozwój kraju oraz przynieść korzyści wynikające z realizacji planów i celów unijnych.

Z bardziej szczegółowych wystąpień utkwiły mi w pamięci opisy paradoksów legislacyjnych pokazujących, jak bardzo polskie i unijne prawo jest czasami oderwane od rzeczywistości. Dla przykładu, wymaganie od producentów paneli fotowoltaicznych recyklingu 65% sprzedawanych obecnie wyrobów nie mieści się w żadnej kategorii logicznej i byłoby wręcz komiczne, gdyby nie ośmieszało polskich urzędników i nie zmuszało przedsiębiorców do ucieczki w szarą strefę.

Podsumowując i próbując subiektywnie streścić kongresowe konkluzje, uważam, że głównym wnioskiem i postulatem jest apel o edukację i dobre prawo powstałe w wyniku dialogu i szacunku dla wiedzy eksperckiej.

Envicon 2020 poruszył kluczowe problemy