Prawnicy: brak nowego Prawa wodnego oznacza blokadę dotacji unijnych

Nowe Prawo wodne to jeden z najbardziej oczekiwanych w ostatnim czasie aktów prawnych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz branże wodociągowo-kanalizacyjną. Jak przy tym wynika z treści procedowanego aktualnie w Sejmie projektu ustawy Prawo wodne (druk nr 1529), nowe przepisy miały wejść w życie z dniem 1 lipca 2017 r. Mimo priorytetowego postępowania nad rzeczonym aktem prawnym, ustawa wciąż jest w trakcie prac legislacyjnych. Oznacza to, że póki co w mocy pozostają dotychczasowe przepisy ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne.

Na tym tle pojawia się podstawowe pytanie: kiedy możemy spodziewać się wejścia w życie nowych przepisów?

Trudno w sposób jednoznaczny odpowiedzieć na to pytanie, aczkolwiek możemy tu mówić o terminie trwającym od kilku do nawet kilkunastu tygodni.

Wynika to z faktu, iż na posiedzeniu w dniu 25 maja 2017 r. Sejm skierował rządowy projekt ustawy – Prawo wodne do czterech Komisji: Finansów Publicznych, Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w celu jego rozpatrzenia. Jednocześnie, na podstawie art. 95b regulaminu Sejmu, Marszałek Sejmu wyznaczył termin przedstawienia sprawozdania do 4 lipca br.

Warto przy tym zauważyć, iż w celu usprawnienia prac nad projektem ustawy, członkowie ww. Komisji zadecydowali o tym, że rozpatrzą projekt nowego Prawo wodne w ramach jednej, specjalnie w tym celu utworzonej Podkomisji nadzwyczajnej. Przez cały czerwiec doszło do 6 posiedzeń, podczas których omówiono przepisy ustawy, a także wysłuchano stanowisk przedstawicieli strony społecznej oraz organizacji branżowych (wśród nich znaleźli się m.in. przedstawiciele Izby Gospodarczej „Wodociągi Polskie”).

Choć rozpatrzenie sprawozdania Podkomisji nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy – Prawo wodne (druk nr 1529) zostało zaplanowane na 4 lipca br. (godz. 12:30), to jednak nie kończy ono prac legislacyjnych nad ustawą prawo wodne. Mianowicie, po przyjęciu sprawozdania projekt trafi dopiero do drugiego czytania w Sejmie. Jeżeli podczas drugiego czytania zostaną zgłoszone kolejne poprawki i wnioski, projekt zostanie ponownie skierowany do komisji sejmowej, co dodatkowo może wydłużyć ścieżkę legislacyjną.

Czasu natomiast zostało niewiele. Zgodnie z harmonogramem prac Sejmu, w lipcu zaplanowano już tylko posiedzenie Sejmu 5 i 7 lipca oraz w dniach od 18 do 20 lipca 2017 r. Jeżeli do tego czasu ustawa nie zostanie przyjęta, Sejm będzie mógł się nią zająć dopiero we wrześniu. Nie można natomiast zapominać, że ostateczne przyjęcie nowego Prawa wodnego wymaga jeszcze jego rozpatrzenia przez Senat, którego ostatnie posiedzenie przed przerwą wakacyjną odbędzie się 28 lipca. Jeżeli zatem do tego dnia nie uda się zakończyć ścieżki legislacyjnej w Parlamencie, wejście w życie przepisów ustawy Prawo wodne jeszcze w te wakacje będzie praktycznie niemożliwe.

Co to oznacza w praktyce?

Dalsza zwłoka w przyjęciu ustawy Prawo wodne może uniemożliwić uruchomienie środków pochodzących z programów operacyjnych Unii Europejskiej na lata 2014–2020. Należy bowiem zauważyć, iż warunkiem ex ante uruchomienia środków unijnych (ok 3,5 mld Euro) na inwestycje w gospodarkę wodną jest pełna implementacja art. 9 Ramowej Dyrektywy Wodnej w zakresie systemowego rozwiązania zrównoważonego gospodarowania zasobami wodnymi opartego na systemie opłat za usługi wodne. Innymi słowy, konieczne jest przemodelowanie aktualnego systemu finansowania systemu gospodarki wodnej. Jak przy tym wynika z wcześniejszych deklaracji przedstawicieli Ministerstwa Środowiska, jeżeli nowe Prawo wodne nie zostanie przyjęte przez Sejm do końca czerwca 2017 r., to w rezultacie Komisja Europejska będzie miała prawo zawiesić refundację środków z tego obszaru (pierwotnie termin ten był wyznaczony do dnia 31 grudnia 2016 r., ale został przez KE wydłużony; więcej na ten temat można przeczytać tutaj).

Już dziś wiemy zatem, że powyższy warunek nie został spełniony. Nie powinien zatem dziwić priorytetowy sposób procedowania nad projektem ustawy Prawo wodne. Ustawy, która nota bene niesie ze sobą wiele wyzwań zarówno dla jednostek samorządu terytorialnego, jak i dla przedsiębiorstw wod-kan oraz szeregu innych podmiotów. Choć przy tym kwestia opłat za usługi wodne była do tej pory najbardziej medialna, to jednak nowa ustawa niesie ze sobą wiele więcej istotnych zmian prawnych. Mowa tutaj przede wszystkim o transferze szeregu zadań pomiędzy organami właściwymi w sprawach gospodarowania wodami a Państwowym Gospodarstwem Wodnym „Wody Polskie”. Samo utworzenie PGW „Wody Polskie” będzie niezwykle skomplikowanym i złożonym przedsięwzięciem. Na pewno w początkowej fazie jego organizacji może pojawić się wiele sporów kompetencyjnych czy też pewnej dezorientacji wśród podmiotów korzystających z zasobów wodnych, przyzwyczajonych do starego trybu procedowania i uzyskiwania np. pozwoleń wodnoprawnych. Ponadto, kwestią niezwykle istotną dla branży wod-kan będą z pewnością przepisy dotyczące ochrony ujęć wody.

Niemniej jednak na ostateczny kształt systemu gospodarowania, finansowania i zarządzania wodami przyjdzie nam jeszcze trochę poczekać. Jak długo? Przekonamy się w przeciągu najbliższych tygodni.

dr Jędrzej Bujny oraz Mikołaj Maśliński z Kancelarii SMM Legal