Reklama

Rewolucja odpadowa w metropoliach. [Raport do pobrania]

MŁ

23.06.2025, o godz. 13:40

czas czytania: około 3 minut

Od ponad dekady polskie miasta realizują imponujący program modernizacji systemów gospodarowania odpadami komunalnymi. Jak pokazuje najnowszy raport Unii Metropolii Polskich, lata 2013–2024 to czas nie tylko wielkich inwestycji, ale też budowania świadomości ekologicznej mieszkańców i ciągłej adaptacji do zmieniającego się prawa.

Dalsza część tekstu znajduje się pod reklamą

Reklama

ad1b forum recyklingu 2025 [01.07-01.10.25]

Raport „Rewolucja odpadowa” podsumowuje proces transformacji gospodarki odpadami w największych polskich miastach, jak i w całym kraju. Punktem wyjścia była nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z 2011 r., która nadała gminom kluczową rolę w systemie odpadowym. Reforma obowiązująca od 1 lipca 2013 r. przyniosła radykalne zmiany: to samorządy stały się organizatorem odbioru i zagospodarowania odpadów oraz wzięły na siebie odpowiedzialność za osiąganie unijnych poziomów recyklingu.

– Do 2013 r. tak naprawdę gospodarką odpadami rządził rynek. Umowy cywilnoprawne, które każdy właściciel nieruchomości powinien zawrzeć z odpowiednim wykonawcą dawały pole do nadużyć. Odpady leżały wszędzie i tak naprawdę nie było nad tym żadnej kontroli oprócz tego, że przedsiębiorcy musieli być wpisani do rejestru firm odbierających odpady, ale w praktyce mało kto kontrolował mieszkańców i firmy. – mówi Klaudia Subutkiewicz, dyrektorka Wydziału Gospodarki Odpadami Urzędu Miasta Bydgoszczy.

Mniej dzikich wysypisk, ale ilość odpadów rośnie

Z raportu wynika, że dzięki przejęciu systemu przez gminy udało się ograniczyć skalę dzikich wysypisk, a cały system został uszczelniony i ustandaryzowany. Udział mieszkańców objętych zbiórką odpadów wzrósł z 80% w 2012 r. do niemal 100% w kolejnych latach.

W największych polskich miastach (miastach UMP) roczna masa odpadów komunalnych z gospodarstw domowych wzrosła z 2,4 mln ton w 2017 r. do 2,7 mln ton w 2023 r., czyli o 10%. W tym samym okresie w skali całego kraju wzrost wyniósł 16%. Zdecydowaną większość – ok. 85–89% – stanowią odpady pochodzące z gospodarstw domowych.

Praca samorządów dla mieszkańców

Eksperci podkreślają, że zmiany legislacyjne i organizacyjne szły w parze z inwestycjami w infrastrukturę oraz kampaniami edukacyjnymi. Samorządy musiały stworzyć lokalne systemy od podstaw – określić metody naliczania opłat, przygotować uchwały, zebrać deklaracje odpadowe, rozpisać przetargi i zadbać o komunikację z mieszkańcami.

– Porównując tempo zmian w budowie całego systemu gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce względem innych państw UE, możemy powiedzieć, że jest to zawrotna prędkość. Zachodnie państwa miały dekady na budowanie i doskonalenie swoich systemów. My mamy nieco ponad 10 lat za sobą i już niewiele nam brakuje do osiągnięcia ich poziomu” – ocenia Olga Goitowska, dyrektorka Wydziału Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w Gdańsku.

Duże wyzwanie

Raport UMP wskazuje, że wyzwaniem na najbliższe lata jest wdrożenie realnego systemu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP), który miałby przesunąć część kosztów z mieszkańców na producentów. Samorządy czekają też na wdrożenie systemu kaucyjnego – jego uruchomienie przesunięto na październik 2025 r.

– Mamy nadzieję, że nasz raport ułatwi wskazanie decyzji, jakie powinny zostać podjęte na poziomie krajowym, by system mógł być efektywny, sprawiedliwy i odporny na kryzysy. – czytamy we wstępie do opracowania.

UMP apeluje o partnerskie traktowanie gmin w procesie legislacyjnym. Jak podkreślają autorzy raportu, samorządy udowodniły, że są odpowiedzialnym i skutecznym operatorem systemu odpadowego, a dalszy rozwój gospodarki odpadami w Polsce wymaga ich realnego włączenia w procesy decyzyjne.