Rozmowa z Anitą Sowińską o nowelizacji przepisów dotyczących gospodarki odpadami w 2025 r.

Co nas czeka, jeśli chodzi o zmianę przepisów dotyczących gospodarki odpadami w 2025 roku?

Ministerstwo Klimatu i Środowiska zakończyło pracę nad nowelizacją ustawy o systemie kaucyjnym. Obecnie, wspólnie z ekspertami, pracujemy nad rozszerzoną odpowiedzialnością producentów. Chcemy również przyjrzeć się zapisom ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Poprosiliśmy samorządy o wkład, aby wskazały, czego oczekują, jak możemy uszczelnić system i jak Ministerstwo Klimatu i Środowiska może pomóc im w realizacji obowiązków.

Wprowadzenie systemu kaucyjnego budzi sporo kontrowersji wśród części interesariuszy. Wątpliwości dotyczące możliwości wdrożenia systemu od początku przyszłego roku zgłosiło także rządowe centrum legislacyjne. Czy bierze Pani pod uwagę, że wprowadzenie systemu będzie trzeba opóźnić?

Ustawa w obecnym kształcie, przyjęta przez poprzedni rząd, jest niestety dziurawa i może prowadzić do defraudacji, dlatego trzeba ją poprawić. Drugą kwestią jest ewentualne przesunięcie. Moim zdaniem przesunięcie o rok albo nawet dłużej, bo takie głosy też się pojawiają, to nie jest dobre rozwiązanie. Musimy patrzeć na to systemowo. Od przyszłego roku przedsiębiorcy będą mieli obowiązek selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych po napojach na poziomie 77%. Nie jesteśmy w stanie osiągnąć tego poziomu przy obecnym stanie zbiórki selektywnej, gdyż do żółtego worka zbieramy około 30% butelek plastikowych. Unia Europejska tworzy pewien popyt na surowce wtórne, szczególnie PET, natomiast my tych surowców nie mamy w wystarczającej ilości i nie możemy zagwarantować czystego recyklatu, który byłby zdolny do kontaktu z żywnością. Dlatego ta ustawa jest niezmiernie ważna z punktu widzenia gospodarczego, a nie tylko środowiskowego. Jestem skłonna wysłuchać tych głosów i być może opóźnić system o kilka miesięcy, natomiast opóźnianie jej o rok lub więcej nie powinno mieć miejsca.

Na jakim etapie są obecnie prace nad przygotowaniem projektu regulacji prawnych dotyczących rozszerzonej odpowiedzialności producentów (ROP)? Kiedy ten system miałby zostać wdrożony?

Trzeba zaznaczyć, że poprzedni rząd miał opóźnienia zarówno w kwestii systemu kaucyjnego, jak i rozszerzonej odpowiedzialności producentów. Opóźniona była również ustawa wprowadzająca dyrektywę SUP. Zastaliśmy ministerstwo w pewnym nieładzie prawnym. Uważam, że kolejne działania w gospodarce odpadami muszą być wdrażane systematycznie, aby uniknąć dalszych opóźnień, na co nie możemy sobie pozwolić ze względów gospodarczych.

We wszystkich krajach, w których funkcjonuje system kaucyjny, był on wprowadzony po wcześniejszym wdrożeniu rozszerzonej odpowiedzialności producenta. U nas ma być inaczej. Dlaczego?

Opracowujemy model systemu rozszerzonej odpowiedzialności producentów. Działamy w ramach zespołu doradczego do spraw systemowych zmian w gospodarce odpadami. W tym zespole są eksperci z przemysłu, samorządów i instytucji naukowych. Wysłuchujemy ich głosów. Na bazie tych głosów zaproponowaliśmy własny model. Obecnie zebraliśmy kolejne pytania do tego modelu i kolejnym etapem będą prekonsultacje międzyresortowe.

Największym problemem dla inwestorów i prowadzących działalność w branży są bariery wynikające z procedur administracyjnych poprzedzających realizację inwestycji oraz funkcjonowanie instalacji. Czy jest szansa na uproszczenie tych procedur?

Te procedury mają na celu przeciwdziałanie nadużyciom w branży gospodarki odpadami. Zawsze istnieje możliwość poprawy. To, co możemy zrobić i do czego się przygotowujemy, to wprowadzenie usprawnień technologicznych. Chcemy, aby proces uzyskiwania pozwoleń środowiskowych był scyfryzowany.

Rok 2025 przyniesie istotne zmiany w polskim systemie gospodarowania odpadami. Nowelizacja ustawy o systemie kaucyjnym oraz prace nad rozszerzoną odpowiedzialnością producentów są kluczowymi elementami strategii Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Jak podkreśla Anita Sowińska, konieczne jest systemowe podejście do tych zmian, aby spełnić wymagania unijne i poprawić efektywność zarządzania odpadami w Polsce.

Kto jest nieprzygotowany do wprowadzenia systemu kaucyjnego?