Spektakularne metamorfozy składowisk odpadów

Proces rekultywacji składowisk odpadów komunalnych stanowi końcowy etap eksploatacji tego typu obiektów. Polega on na nadaniu lub przywróceniu zdegradowanym terenom nowych wartości – użytkowych lub przyrodniczych. Rekultywacja składowiska odpadów to proces trudny i wieloetapowy. Jego nadrzędnym celem powinno być całkowite zaniechanie lub chociażby minimalizacja potencjalnego negatywnego oddziaływania na środowisko. Rekultywacja winna również zmierzać do integracji obszaru składowiska odpadów z jego otoczeniem.

Podejście prawne

Z prawnego punktu widzenia, składowisko odpadów, to obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów (art. 3 ust. 1 pkt 25 ustawy o odpadach¹). Jak zaznacza dr Bartosz Draniewicz, radca prawny z Kancelarii Prawa Gospodarczego i Ekologicznego w Warszawie: – Kwestię składowiska odpadów (w tym rekultywacji), jako równoważne (choć nie jedyne), regulują dwie ustawy: ustawa z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane² oraz ustawa z 14 grudnia 2012 r. – Ustawa o odpadach. Radca prawny zwraca również uwagę, że – Artykuł 127 ustawy o odpadach stanowi, iż wniosek o wydanie pozwolenia na budowę składowiska odpadów, z zastrzeżeniem przepisów Ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, zawiera dodatkowo elementy „właściwe” dla samego składowiska odpadów. Wśród nich w punkcie 7 wskazuje się na wytyczne technicznego zamknięcia składowiska odpadów i kierunek jego rekultywacji. Wytyczne te uwzględnia się również w decyzji zatwierdzającej instrukcję prowadzenia składowiska odpadów, a następnie przy wyrażaniu zgody na zamknięcie składowiska odpadów lub jego wydzielonej części. Dlatego też dla konkretnego składowiska istotne są nie tylko akty prawa powszechnie wiążącego, ale i decyzje administracyjne.

Zagadnienia szczegółowe dotyczące składowisk odpadów uwzględnia Rozporządzenie Ministra Środowiska z 30 kwietnia 2013 r. w sprawie składowisk odpadów³, które reguluje takie kwestie, jak: lokalizacja, budowa i prowadzenie składowisk odpadów, a także zakres, czas i częstotliwość oraz sposób i warunki prowadzenia monitoringu składowiska odpadów. Uzupełniająco należy wskazać, że prawo polskie w dużej mierze stanowi implementację podstawowych unijnych aktów prawnych, odnoszących się do składowisk odpadów.

Kolejność działań

W wytycznych dotyczących zamykania i rekultywacji składowisk odpadów komunalnych, które określił dr inż. Piotr Manczarski wraz z dr. inż. Rafałem Lewickim na zlecenie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, zauważono, że proces rekultywacji terenów poskładowiskowych można podzielić na pięć etapów4.

Pierwszy z nich, to przygotowanie rekultywacji, a więc ustalenie przyczyn i skutków degradacji, sporządzenie dokumentacji geodezyjnej, jak również wybór kierunku rekultywacji i opracowanie dokumentacji projektowej. Podejmowane przedsięwzięcie wymaga więc dogłębnego rozeznania uwarunkowań terenu, ale, co równie istotne, uwzględnienia koncepcji zagospodarowania składowiska, którą wskazuje zamawiający. Na ostateczny charakter rekultywacji mają więc wpływ czynniki środowiskowe, warunki lokalne, możliwości finansowe oraz stan zagospodarowania terenu składowisk. Ich ocena pozwoli obrać najwłaściwszy kierunek rekultywacji: rolny, leśny, rekreacyjny lub budowlany.