1

1

Jak przybliżyć samorządowcom, przedstawicielom organizacji pozarządowych i mieszkańcom miast wyzwania wynikające ze zmian klimatu? Jednym ze sposobów edukacji w tym zakresie jest seria pięciu monografii „Zieleń, woda, infrastruktura techniczna – bez granic”, wydana przez Instytut Rozwoju Miast i Regionów.

W związku z realizacją projektu pt. „Program kaskadowych szkoleń dla pracowników samorządów terytorialnych w zakresie projektowania i gospodarowania zielenią w miastach”, dofinansowanego z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach programu priorytetowego „Edukacja ekologiczna”, opracowana została seria pięciu monografii „Zieleń, woda, infrastruktura techniczna – bez granic”. Celem serii jest omówienie wyzwań wynikających ze zmian klimatu. Szczególną uwagę poświęcono dobrym praktykom w zakresie rozwoju zielonej i błękitnej infrastruktury oraz opisanie tej problematyki w szerszym ujęciu. Nawiązano w nich do znaczenia usług ekosystemowych dla jakości życia mieszkańców i rozwoju gospodarczego miast, a także – odwołując się do psychologii – wyliczono powody, dla których wyzwania klimatyczne powinny być ważne dla każdego człowieka. W skład serii wchodzą następujące tomy:

  • Tom I „O znaczeniu zieleni w miastach”,
  • Tom II „Kształtowanie zieleni w procesach rewitalizacji”,
  • Tom III „Błękitna infrastruktura w procesach rewitalizacji”,
  • Tom IV „Psychologiczne związki człowieka z naturą”,
  • Tom V „Miasta wobec zmian klimatu”.

Woda w projektach rewitalizacyjnych

Tom III – „Błękitna infrastruktura w procesach rewitalizacji” – został opracowany przez zespół ekspertów IRMiR. Skrypt jest skierowany do samorządowców, przedstawicieli organizacji pozarządowych i mieszkańców miast. W opracowaniu przedstawiono działania miast w zakresie włączenia tematyki wody i błękitnej infrastruktury do projektów rewitalizacyjnych. Celem publikacji jest zachęcenie innych samorządów do wprowadzenia rozwiązań technologicznych (m.in. ogrody deszczowe, powierzchnie przepuszczalne w miejscach parkingowych), które uodpornią miasta od zjawisk pogodowych.

 

W tomie III zostały podkreślone waga oraz znaczenie postępujących zmian klimatycznych. Szczególna uwaga została poświęcona dobrym praktykom w zakresie rozwoju zielonej i błękitnej infrastruktury. Są to rozwiązania mające na celu zagospodarowanie przestrzeni miejskiej, umożliwiające nadanie im nowych funkcji o charakterze środowiskowym, takich jak zachowanie różnorodności biologicznej lub adaptacja do zmian klimatu, a także rozwiązania godzące funkcje hydrologiczne. Integracja tych elementów w projektowaniu przestrzeni miejskiej sprzyja również poprawie działań w zakresie ochrony środowiska oraz nadaje im funkcje społeczne.

Zintegrować „zieloną” i „szarą” infrastrukturę

Jednym z poważnych problemów, z jakimi borykają się dzisiejsze miasta, są skutki tzw. szarej infrastruktury. Infrastruktura ta jest bowiem ukierunkowana głównie na pojedyncze funkcje, np. odprowadzanie wód. „Zielona” natomiast pozwala na rozwiązywanie kilka problemów jednocześnie. Rekomenduje się zatem wprowadzanie rozwiązań integrujących „zieloną” i „szarą” infrastrukturę, które niejednokrotnie stają się względem siebie komplementarne oraz poprawiają ogólną wydajność systemu.

W skrypcie zaprezentowano studia przypadków i dobre praktyki z wybranych polskich miast.

W Bydgoszczy został wyeksponowany obszar rzeczny i nadbrzeżny jako fundamentalny i charakterystyczny element nowego profilu miasta i jego marki. Wykorzystano tu również koncepcję miasta gąbki. Woda deszczowa będzie akumulowana do wykorzystania w okresach suszy, zapewniając wyższą odporność infrastruktury na zmiany klimatu. Wrocław z kolei przeprowadził kompleksowy remont nadbrzeży Oławy, przy szczególnym nacisku na uporządkowanie terenu zielonego – zachowując naturalną linię brzegową rzeki. W Łodzi przywrócono Sokołówce dawne koryto rzeki. W Gdańsku powstały „ogrody deszczowe”, które mają za zadanie zbierać wodę deszczową. Kartuzy dążą do przywrócenia biologicznej aktywności projektu – chcą przywrócić biologiczną aktywność zdegradowanych i zanieczyszczonych jezior kartuskich poprzez ich kompleksową rekultywację. Kalisz ze względu na swoje położenie jest zagrożony powodziami – z tego względu miasto wdraża kompleksowe i przemyślane działania w zakresie gospodarki wodnej.

Tom III „Błękitna infrastruktura w procesach rewitalizacji” dostępny jest pod linkiem: https://ecomy.irmir.pl/wp-content/uploads/2021/05/Tom-III-Blekitna-infrastruktura-w-procesach-rewitalizacji-13-01-22-1.pdf.

dr inż. Anna Stankowska, Joanna Węgrzecka

Instytut Rozwoju Miast i Regionów

„Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Instytut Rozwoju Miast i Regionów.”