Węgiel i koks nadal są nam potrzebne. Mozolna transformacja polskiej energetyki

III Konferencję Programową „Śląski Ład – Bezpieczeństwo surowcowo-energetyczne w dobie Europejskiego Zielonego Ładu i Polskiego Ładu” zorganizowała grupa Europejskich Konserwatystów i Reformatorów Parlamentu Europejskiego.

Wydarzenie otworzył premier Mateusz Morawiecki, który m.in. ocenił, że transformacja energetyczna to szansa na skok technologiczny polskiej gospodarki i osiągnięcie suwerenności energetycznej; zapewni też bezpieczną przyszłość pokoleniom.

Następnie wicepremier, minister aktywów państwowych, Jacek Sasin zrelacjonował stan prac nad projektem ustawy dotyczącym skupienia aktywów węglowych firm energetycznych w Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego, a wiceminister klimatu i środowiska Adam Guibourgé-Czetwertyński m.in. podał, że w Krajowym Planie Odbudowy przewidziano ponad 1 mld euro na inwestycje w branżach zielonych technologii i ok. 800 mln euro na rozwój technologii wodorowych.

Niezbędna transformacja

W bloku wystąpień tematycznych członek zarządu Funduszu Inwestycyjnego Inicjatywy Trójmorza, dyrektor zarządzający Banku Gospodarstwa Krajowego Krzysztof Senger akcentował, że infrastruktura energetyczna, na której skupia się m.in. fundusz Trójmorza, będzie jedną z najważniejszych części przyszłości gospodarek państw współtworzących tę inicjatywę.

Senger zastrzegł, że ponieważ projekty infrastrukturalne w tym zakresie są bardzo kapitałochłonne, wyzwania związane z modelami finansowania są bardzo duże. Podkreślił jednocześnie, że w Polsce ze względu m.in. na przyspieszający wzrost czy inwestycje w produkcję wysokoenergochłonną, zapotrzebowanie na energię będzie rosło.

– Energetyka będzie najważniejszym obszarem infrastrukturalnym pod względem szybkości transformacji – wskazał przedstawiciel funduszu Trójmorza uściślając, że szczególnej uwagi wobec wyzwań polityki klimatycznej Unii Europejskiej będą wymagały w perspektywie 2030 r. odnawialne źródła energii oraz sposoby jej magazynowania.

Nawiązując do nakładów, które Polska będzie musiała ponieść na transformację energetyczną – na poziomie 90 mld euro do 2030 r. – Senger podkreślił, że Fundusz Inwestycyjny Inicjatywy Trójmorza ma już ogromne znaczenie jako wehikuł inwestycyjny o wartości ok. 1 mld euro, z 750 mln euro wkładu BGK.

Jak wymienił, wśród potencjalnych projektów w rozmowach w ramach zarządzania funduszem są: integracja i synchronizacja sieci elektroenergetycznych z siecią europejską, gazowe połączenia interkonektorowe (między Polską i Litwą, między Austrią, Węgrami, Rumunią i Bułgarią oraz między Słowacją, Węgrami i Rumunia) oraz nowe terminalne LNG, w tym na chorwackiej wyspie Krk. Przykład ostatniej inwestycji funduszu Trójmorza to objęcie udziałów Enery Development (portfel elektrowni słonecznych o łącznej mocy 85 MW w kilku krajach regionu, z potencjałem na 2 GW).

Rozmowy o (polskim) górnictwie

Poseł Adam Gawęda, były wiceszef Ministerstwa Aktywów Państwowych, który zajmował się w tym resorcie węglem, proszony o diagnozę wpływu podpisanej w końcu maja br. umowy społecznej ze związkami dotyczących transformacji górnictwa węgla kamiennego ocenił, że jest ona „kluczem do sukcesu” tej transformacji. Jego zdaniem sukces taki jest możliwy: przy zaangażowaniu wszystkich interesariuszy Polska będzie w stanie zmienić swój system energetyczny, zachowując bezpieczeństwo energetyczne i uwzględniając wyzwania społeczno-gospodarcze.

Prezes Węglokoksu Tomasz Heryszek, pytany jak rynek stalowniczy może uchronić się przed skutkami rosnących cen zezwoleń na emisję CO₂ i jak ta sytuacja wpływa na strategię Węglokoksu, zwrócił m.in. na problem ochrony europejskiego rynku stali wobec wyzwań konkurencji światowej, szczególnie chińskiej.

Nawiązując do prac nad utworzeniem Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego, Heryszek przypomniał, że dotyczy to też spółki Węglokoks Kraj, w ramach której działa kopalnia Bobrek w Bytomiu. – Nasza strategia przewiduje, że do 31 grudnia nie będziemy właścicielem ani akcji Polskiej Grupy Górniczej, ani udziałów w Węglokoksie Kraj. Finałem tego będzie odzyskanie tzw. bankowalności, pewien skok inwestycyjny i nowe możliwości przed naszą grupą – ocenił.

Wodór (jeszcze) nie zastąpi koksu

W bloku wystąpień dot. technologii prezes Tauronu Wytwarzanie Sebastian Gola mówił m.in. o prowadzonym od 2013 r. w należącej do tej spółki Elektrowni Łaziska projekcie wychwytywania i zagospodarowania dwutlenku węgla. Gola uściślił, że projekt ten znajduje się obecnie w fazie optymalizacji procesu w celu przygotowania go do wdrożenia.

Wiceprezes JSW Innowacje Mariusz Wielkopolan przedstawił wspólną koncepcję tej spółki z Głównym Instytutem Górnictwa, Instytutem Chemicznej Przeróbki Węgla i Instytutem Techniki Górniczej, dotyczącą zagospodarowania hałd pogórniczych na rzecz rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym. Zakłada ona wykorzystanie odpadowego węgla z hałd w procesie separacji i zgazowania (dla uzyskania gazu syntezowego i wodoru) oraz budowę na zagospodarowanych terenach farm fotowoltaicznych.

Współorganizatorka i prowadząca konferencję europosłanka Izabela Kloc (PiS – EKiR) przypomniała, że w 2023 r. nastąpi kolejna aktualizacja unijnej listy surowców krytycznych, na którą obecnie wpisany jest m.in. produkowany przez Jastrzębską Spółkę Węglową (JSW) węgiel koksowy. Przestrzegła przed próbami „ekologicznych radykałów”, aby wykluczyć z tego zestawienia węgiel koksowy, na rzecz zastąpienia go wodorem. – Koszt produkcji stali wzrósłby wtedy o jedną trzecią. Oczywiście nie wytrzymałby tego europejski przemysł metalurgiczny. Eksperci twierdzą, że przez co najmniej 10 lat nie ma co liczyć na technologie wodorowe, które mogłyby zastąpić węgiel koksowy – podkreśliła europosłanka.