Smart rewolucja w Katowicach

Szereg działań wykorzystujących innowacyjne rozwiązania w wielu obszarach, takich jak kultura, gospodarka, środowisko czy kapitał ludzki tworzą smart Katowice. Inteligentne miasto musi być przede wszystkim korzystne dla mieszkańców, przy czym powinno również nieustannie się zmieniać, podążać za nowoczesnymi trendami.

– Katowice w ostatnich latach mocno się zmieniły i de facto ciągle stają się smart. Przeszliśmy wielką przemianę z miasta przemysłowego – w nowoczesną metropolię tętniącą energią mieszkańców. Dzięki temu pojawiła się moda na Katowice. Jestem przekonany, że to zasługa działań na wielu płaszczyznach. Po pierwsze, należy podkreślić rolę mieszkańców, ruchy społeczne czy prężnie działający u nas sektor NGO. Ci ludzie są siłą napędową Katowic. Stawiając mieszkańców na pierwszym miejscu, traktujemy ich jako partnerów w procesach zarządzania miastem, bo to mieszkańcy stanowią punkt wyjścia w dyskusji o mieście i przy poszukiwaniu nowych rozwiązań – mówi Marcin Krupa, prezydent Katowic. – Stąd wdrażanie rozwiązań mających na celu poprawę bezpieczeństwa – jak KISMiA i ITS, który jednocześnie poprzez zwiększenie płynności przejazdu zmniejszy zanieczyszczenie niską emisją. Wdrażamy system monitorowania mediów w budynkach użyteczności publicznej oraz budujemy zautomatyzowany parking, który dzięki modułowej konstrukcji pozwala zmaksymalizować wydajność niewielkiej przestrzeni dostępnej w centrum miasta pod miejsca parkingowe – dodaje prezydent Katowic.

Oczy miasta – Katowicki Inteligentny System Monitoringu i Analizy

Wśród tych nowatorskich rozwiązań jest między innymi działający od początku 2017 roku Katowicki Inteligentny System Monitoringu i Analizy (KISMiA). To niemal 300 kamer – zarówno obrotowych, jak i rejestrujących stały obszar – połączonych w jedną sieć, obsługiwaną przez dedykowane oprogramowanie. Zastosowana technologia informatyczna wspomaga wykrywanie zdarzeń, takich jak np. kolizja pojazdów czy zbiegowisko ludzi i jeśli tylko oko kamery wychwyci takie zdarzenie to system powiadamia o nim dyspozytorów.
Katowicki Inteligentny System Monitoringu i Analizy wspiera także kontrolę dróg w mieście. Punkty kamerowe LPR (Licence Plate Recognition), umieszczone na bramownicach wjazdowych do miasta, nie monitorują prędkości samochodów w mieście, ale służą monitorowaniu natężenia ruchu kołowego na głównych arteriach drogowych Katowic. Natomiast dzięki wykorzystywaniu tych kamer przez Policję, skuteczniejszą stała się walka z procederem kradzieży pojazdów. Z danych katowickiej policji wynika, że liczba kradzieży samochodów w Katowicach spadła z poziomu 337 w roku 2016 do 83 przypadków w roku 2021! Jednocześnie wzrosła wykrywalność w tej kategorii przestępstw z poziomu 16,4% do 55,8%.

– Zwiększone bezpieczeństwo mieszkańców to największa korzyść płynąca z działania KISMiA. To nie tylko bezpieczeństwo odczuwalne przez mieszkańców, ale też realnie przekładające się na statystyki – tylko w 2020 r. Straż Miejska i Policja skorzystały z nagrań monitoringu w blisko 2,5 tys. przypadków – wskazuje Maciej Stachura, sekretarz Katowic.
Z danych katowickiej policji wynika, że od 2017 r. w ciągu roku wykrywalność przestępstw ogółem nie spada poniżej 65%, zmniejsza się także bezwzględna liczba przestępstw. W 2022 r. wykrywalność przestępczości ogółem w Katowicach osiągnęła poziom 72,2%! Kamer monitoringu dopominają się również sami mieszkańcy stolicy Górnego Śląska, wielu działaczy społecznych składa wnioski do Urzędu Miasta, by takie urządzenia zostały zainstalowane i włączone do systemu KISMiA w najodleglejszych krańcach miasta. Rozmieszczenie kamer jest szeroko konsultowane społecznie, m.in. poprzez zgłaszanie kolejnych punktów monitoringu bezpośrednio przez mieszkańców w ramach katowickiego budżetu obywatelskiego.

KISMiA to pierwszy w Polsce tak rozbudowany i zaawansowany system, co zostało docenione między innymi podczas III Międzynarodowych Targów Technologii Miejskich – Smart City Expo Poland. Projekt zajął I miejsce w kategorii „Bezpieczeństwo Publiczne” konkursu Smart City Poland Award 2021. Co ważne, system nie jest zakończonym projektem. Konsekwentnie powiększana jest liczba kamer, by systemem objąć większy obszar i by system mógł działać jeszcze sprawniej.

Więcej na temat KISMiA można znaleźć w materiale filmowym:

Priorytet dla transportu publicznego i komunikaty dla kierowców

W niedalekiej przyszłości Katowice zyskają kolejne inteligentne narzędzie, usprawniające poruszanie się po miejskiej infrastrukturze. W trakcie realizacji jest Zintegrowany System Zarządzania Ruchem Drogowym (ITS). ITS, wykorzystując kamery monitorujące sytuację na drogach, będzie analizował natężenie ruchu i dostosowywał pracę sygnalizatorów świetlnych. Co ważne, ma być nastawiony na umożliwianie priorytetowego przejazdu pojazdom komunikacji publicznej – zarówno autobusom, jak i tramwajom. To jednak nie jedyne funkcje systemu. – Ponadto dużym udogodnieniem dla kierowców będzie pojawienie się 17 tablic informacyjnych VMS, tzw. znaków zmiennej treści. Zostaną one zlokalizowane w newralgicznych punktach miasta, co umożliwi kierowcom decyzję o zmianie wyboru trasy dojazdu do centrum miasta np. w przypadku wypadku bądź korków – informuje Piotr Handwerker, dyrektor Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów Katowice.

Planowany efekt to z jednej strony wygodniejsze poruszanie się transportem zbiorowym, z drugiej upłynnienie ruchu. Ważny jest również aspekt ekologiczny w postaci zmniejszenia ilości spalin emitowanych do atmosfery i zmniejszenia hałasu. Planowana wartość projektu wynosi ponad 85 mln zł, z czego przeszło 67 mln zł to dofinansowanie z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020. Zakończenie budowy systemu przewidywane jest w drugiej połowie przyszłego roku.

Nowy wymiar parkowania

Przy ul. Tylnej Mariackiej zakończyło się przygotowywanie fundamentów urządzeń pierwszego w Katowicach parkingu automatycznego. Trwają też prace związane z przebudową układu komunikacyjnego. Choć sposób funkcjonowania parkingu automatycznego może wydawać się skomplikowany, to jednak urządzenie zostało zaprojektowane tak, by korzystanie z niego było dla kierowców proste i bezpieczne.

– Specjalny osprzęt, jak m.in. czujniki optyczne i światła ostrzegawcze, pomaga w poprawny sposób ustawić pojazd na platformie, podobnie jak ma to miejsce w przypadku korzystania z myjni automatycznej. Dzięki temu auto będzie mogło zostać w bezpieczny sposób umieszczone nad ziemią. Przy odbiorze samochodu, po uiszczeniu opłaty za parkowanie urządzenie automatycznie sprowadzi pojazd i umożliwi opuszczenie parkingu. Dodatkowo, automatyczny parking ma być objęty monitoringiem, a nad bezpieczeństwem będą czuwać dyspozytorzy – mówi Agnieszka Dutkiewicz zastępca dyrektora ds. budowy infrastruktury technicznej w spółce Katowickie Inwestycje S.A. – pełniącej funkcję inwestora zastępczego.

Inwestycja za ponad 20 mln zł powinna zostać przekazana do użytku kierowców pod koniec bieżącego roku. W wyniku realizacji inwestycji zamontowane zostaną dwa zespoły maszyn – jeden o długości ponad 67 m, a drugi o długości ponad 45 m. Łącznie pomieszczą 240 samochodów. Co ciekawe, dzięki wysokości urządzeń, która wynosi 17 m, infrastruktura może również pełnić funkcję ekranów akustycznych, ograniczając przedostawanie się dźwięku pobliskich torów kolejowych do tej części Śródmieścia.

Technologia pomaga oszczędzać

System monitorowania mediów i wody (SMiS) obejmuje m.in. liczniki energii elektrycznej, liczniki energii cieplnej, wodomierze, regulatory węzłów cieplnych, regulatory central wentylacyjnych, regulatory kotłowni oraz dodatkowe czujniki parametrów powietrza w budynkach użyteczności publicznej. System został uruchomiony w listopadzie 2021 r. – w 61 obiektach, takich jak budynki Urzędu Miasta przy Rynku 1, ul. Młyńskiej 4 i ul. Francuskiej 70, Pałac Młodzieży, obiekty sportowe Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji: „Jantor”, „Kolejarz” i „Szopienice”, ale również budynki żłobka miejskiego, szkoły czy jednostki kultury. Dodatkowo w Biurze Zarządzania Energią uruchomiono stanowisko Lokalnego Operatora Systemu.

W kierunku lepszej przyszłości

To nie jedyne rozwiązania, z których można korzystać w Katowicach. Miasto konsekwentnie rozwija ofertę miejskich wypożyczalni rowerowych, a w Strefie Płatnego Parkowania wyznaczyło „koperty” przeznaczone pojazdom, udostępnianym w ramach carsharingu. Dobrze rozwinięte są również sieci elektrycznych skuterów i hulajnóg. Ekologiczny transport wspiera ponadto rozbudowana infrastruktura stacji ładowania samochodów elektrycznych. Katowice jako pierwsze miasto w Polsce wypełniło zapisy ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych w zakresie infrastruktury ładowania. W mieście działa blisko 150 punktów ładowania samochodów elektrycznych.

To właśnie w Katowicach odbędzie się 11. edycja Światowego Forum Miejskiego. Prestiżowa, międzynarodowa konferencja – organizowana przez UN-Habitat – poświęcona jest zrównoważonemu rozwojowi miast i wyzwaniom, z którymi muszą się obecnie mierzyć. Odbywa się co 2 lata, a w każdej edycji bierze udział ponad 20 000 uczestników, m.in. przedstawicieli rządów i samorządów, świata nauki i organizacji pozarządowych. 11. edycja odbędzie się pod hasłem: „Zmieniamy nasze miasta dla lepszej przyszłości”.