Potencjał recyklingowy zużytych mebli
Odpady z drewna stanowią szeroką i różnorodną gamę zużytych, odpadowych i wycofanych z obiegu produktów oraz wyrobów z tego materiału. Ze względu na zróżnicowaną postać i skład jakościowy, drewno odpadowe dzieli się na poużytkowe oraz odpady poprodukcyjne.
Drewno odpadowe powstaje przy przerobie i obróbce oraz przy wytwarzaniu wyrobów drewnianych. Drewnem poużytkowym są wyroby i elementy z drewna i tworzyw drzewnych niezdatne do dalszej eksploatacji, zniszczone lub wycofane z użycia.
Drewno poużytkowe różni się od drewna odpadowego i wpływa to na dalszy sposób jego zagospodarowania i zużytkowania.
Odpady drzewne o znanym składzie jakościowym są gromadzone w miejscu przerobu surowca. Natomiast występowanie drewna poużytkowego jest rozproszone, w małym zagęszczeniu i mocno zróżnicowane postaciowo oraz ilościowo.
Obecnie większość rodzajów drewna odpadowego bez problemu wtórnie zagospodarowuje się. W ostatnich latach przemysł płyt drewnopochodnych, szczególnie płyt wiórowych i pilśniowych, zwiększył w przerabianym surowcu drzewnym udział przemysłowych odpadów drzewnych, głównie najlepszych gatunków drewna odpadowego, które są łatwe do zagospodarowania1.
Całkowicie niewykorzystaną jeszcze bazą surowca drzewnego, której zasoby wzrastają w miarę rozwoju przemysłu i gospodarki, są zasoby drewna poużytkowego, nazywane drewnem staroużytkowym lub złomem drzewnym.
Zwiększający się w kraju deficyt surowca drzewnego można złagodzić m.in. przez racjonalną gospodarkę oraz wtórne wykorzystanie drewna poużytkowego. Dodatkową zaletą wprowadzenia recyklingu drewna będzie to, że wszystkie mniej wartościowe asortymenty niewykorzystane w przemyśle płytowym, mogą stać się wartościowym surowcem energetycznym.
Segregacja surowca poużytkowego
Najważniejszą czynnością przy rozdziale drewna poużytkowego ze względu na przeznaczenie jest efektywne i dokładne rozeznanie rodzaju zanieczyszczeń zawartych w poszczególnych surowcach. Ciągle trwają prace nad efektywnymi metodami analitycznymi szybkiego i dokładnego określania rodzaju oraz ilości substancji i związków zawartych w drewnie poużytkowym. W praktyce priorytetową czynnością w recyklingu drewna jest staranne rozsortowanie go na homogeniczne partie (grupy). Podział na pochodzenie i sposób wytworzenia wyrobów pozwoli na wyselekcjonowanie drewna przydatnego do materiałowego zagospodarowania, innej utylizacji, spalenia lub zdeponowania na odpowiednim składowisku2, 3. Przez wstępne sortowanie drewna poużytkowego wyodrębnienia się grupy asortymentowe (od I do IV). Do pierwszej grupy zaliczane są odpady z przerobu drewna, opakowania drzewne, palety. W drugiej sklasyfikowano tworzywa drzewne, meble i wyroby z tworzyw drzewnych. Opłotowania, stolarka okienna i drzwiowa, elementy konstrukcyjne zaliczane są do trzeciej grupy. Do ostatniej należy drewno zabezpieczone impregnatami.
Asortymenty z grupy trzeciej zasadniczo należy traktować jako surowiec zanieczyszczony środkami ochrony drewna. Tego typu odpady muszą być spalane w odpowiednich do tego celu instalacjach lub zdeponowane na specjalnych składowiskach. W przypadkach wątpliwych lub spornych, w których trzeba określić, czy surowiec zawiera lub nie impregnaty, zawsze należy zachować ostrożność i traktować materiał jako zanieczyszczony.
Asortymenty z grupy pierwszej traktuje się jako surowiec czysty. Znajdować się w nich mogą ciała obce (gwoździe, śruby, zszywki, zawiaski), a niektóre elementy palet i opakowań mogą być wykonane z tworzyw drzewnych zawierających pewne ilości klejów lub żywic. Jednak ich przerób na zrębki czy też wióry nie powinien przysparzać większych trudności. Drewno z grupy drugiej wymaga odmiennego podejścia. Pod względem higieniczności drewno poużytkowe pochodzące z recyklingu mebli posiada takie same właściwości jak same meble.
Po wstępnym posortowaniu konieczna jest ciągła i systematyczna analiza surowca, ograniczona do asortymentów znajdujących się w grupie trzeciej. W przypadkach wątpliwych badane surowce traktuje się jako obciążone zanieczyszczeniami. Najważniejszymi problemami związanymi z prawidłowym i ekonomicznie uzasadnionym sposobem zagospodarowania jest ich odpowiednie sklasyfikowanie i rozsortowanie. Z tego powodu trzeba obowiązkowo wprowadzić zasady określające przebieg procesu sortowania. Najważniejsze jest rozsortowanie odpadów pod względem pochodzenia sposobu wytworzenia i wcześniejszego ich użytkowania . Niedopuszczalne jest mieszanie odpadów o różnym stopniu zanieczyszczenia, przez co wszystkie odpady kwalifikuje się do grupy najwyżej obciążonej. Mieszaniny odpadów o różnym stopniu zanieczyszczenia nie powinny być poddawane dalszym procesom technologicznym bez uprzedniego ich rozsortowania2. O ile drewno z grupy pierwszej nie nastręcza większych kłopotów w trakcie wstępnego przerobu na zrębki czy też wióry, to drewno z grupy drugiej wymaga opanowania pewnej wiedzy z zakresu stosowanych technik przerobu oraz wad i zalet otrzymanego surowca z recyklingu.
Charakterystyka złomu drzewnego
Cykl życia poszczególnych rodzajów wyrobów drzewnych poza opakowaniami i wyrobami jednorazowego użytku) nie jest stały. Dla większości wyrobów drzewnych, szczególnie tych wysoko przetworzonych, cykl życia nie zawsze zależy od faktycznego stopnia zużycia danego wyrobu. Na czas korzystania z wyrobów drzewnych, poza jego stopniem zużycia, wpływa poziom życia społeczeństwa, wielkość konsumpcji wyrobów drzewnych, warunki ekonomiczne, trendy i moda, koszt wyrobu, tradycje oraz udogodnienia w zakupie, np. warunki płatności lub formy kredytowania.
Poziom konsumpcji wyrobów zależy od zamożności społeczeństwa. W państwach bogatych cykl życia wyrobów drzewnych jest krótszy, ale poziom wykorzystania drewna recyklingowego o wiele wyższy niż w Polsce. Poziom konsumpcji wyrobów z drewna w wysoko rozwiniętych krajach UE jest dwukrotnie wyższy niż w krajach Europy Środkowej.
Brak danych i rejestracji o ilościach zakupionych oraz wymienionych przez Polaków mebli stwarza wielkie trudności w szacowaniu ilości dostępnego drewna poużytkowego pochodzącego z tych wyrobów. Meble jako produkt z drewna wysoko przetworzonego są nadal dla przeciętnego Polaka drogie. W przeciętnej rodzinie rzadko wymienia się stare meble na nowe. Przeważnie jest to raz na kilkanaście lat, a nawet dłużej. Częstym zjawiskiem występującym w naszym społeczeństwie jest odsprzedaż używanych mebli do dalszego użytkowania przez nowego nabywcę.
Pomimo że krajowy przemysł meblowy jest nowoczesny i na europejskim poziomie, to większość produkowanych mebli kieruje się na eksport, głównie do krajów UE. Należy założyć, iż w obecnej, dość dobrej sytuacji ekonomicznej społeczeństwa ilość drewna poużytkowego pochodzącego ze zużycia mebli jest o wiele większa. niż szacowano to w 1997 r. w opracowaniu „Rozpoznanie wielkości bazy surowcowej drewna i odpadów drewnopochodnych mogących być przedmiotem recyklingu”. Oceniono w nim podaż drewna poużytkowego na ok. 1,2 mln m3 4. Obecnie podaje się, że ilość drewna poużytkowego pochodzącego z wymiany mebli i wyposażenia wnętrz wynosi ok. 120-140% poziomu z 1997 r. Zatem roczna podaż tego surowca to ok. 1,44-1,68 mln m3.
Powyższe wielkości są szacunkowe i należy je traktować z pewną rezerwą, ponieważ wielkość powstawania drewna poużytkowego jest pochodną funkcji zużycia wyrobów drzewnych, która zależy od wielu czynników omówionych wcześniej. Z powodu braku wiarygodnych danych, określających choćby w przybliżeniu podaż drewna poużytkowego wszelkich sortymentów w kraju, należy do wyliczeń przyjąć wskaźniki europejskiego rynku obrotu tym surowcem. Na tej podstawie można obliczyć realną ilość surowca, jaka mogłaby być do pozyskania, gdyby istniał w naszym kraju rynek obrotu drewnem poużytkowym.
Rys. Odpady drzewne w Europie UE-155
Obliczyć zasoby
Do wyliczeń podaży surowca drzewnego poużytkowego można posłużyć się wskaźnikami statystycznymi autorstwa prof. dr Arno Frühwalda z uniwersytetu w Hamburgu (rys.)5. Według autora przy średniej konsumpcji drewna w Europie (kraje 15) w ilości 310 mln m3 (ok. 160 mln ton) w następstwie pierwiastkowej obróbki powstaje ok. 68,8% produktów podstawowych oraz ok. 31,3% odpadów drzewnych (do wykorzystania materiałowego i energetycznego). Następnie z ogólnej ilości produktów podstawowych w dalszym procesie przetwórczym powstaje ok. 72,7% produktów końcowych oraz ok. 27,3% odpadów drzewnych (do wykorzystania materiałowego i energetycznego). Jednocześnie w ciągu roku pozyskuje się w stosunku do wytwarzanej ilości produktu końcowego 18,7% surowca recyklingowego (do materiałowego zużycia) oraz 37,5% drewna poużytkowego na cele energetyczne.
Przyjmując te wskaźniki z jednoczesnym założeniem, że w Polsce został stworzony i działa już sprawnie (na średnim poziomie europejskim) rynek obrotu drewnem poużytkowym, to przy rocznym pozyskaniu drewna z lasów (w ilości 29,7 mln m3 w 2005 r.) realne ilości tego surowca w skali roku wyniosłyby ok. 2,8 mln m3 do materiałowego zagospodarowania oraz 5,7 mln m3 do energetycznego wykorzystania. W wyżej wymienionych ilościach drewna poużytkowego, przeznaczonego zarówno na cele materiałowe, jak i energetyczne, znaczącą część stanowiłyby różnego rodzaju asortymenty drewna poużytkowego meblowego.
Podziału mebli dokonuje się przy uwzględnieniu wielu kryteriów – konstrukcji, przeznaczenia, materiału, sposobu obróbki, wykończenia i funkcji. Z całej gamy produktów meblowych najbardziej preferowane do materiałowego zagospodarowania są meble wykonane z drewna i tworzyw drzewnych, przede wszystkim meble szkieletowe i skrzyniowe.
W przypadku mebli szkieletowych tworzą one bryły ażurowe, a elementy i podzespoły są ze sobą tak połączone, że powstaje szkielet, na którym wsparte jest siedzisko, leżysko, oparcie lub płyta robocza. Są to głównie krzesła, stoły itp. Szkielety mebli wykonuje się z drewna litego, warstwowego, gięto-klejonego lub z tworzyw sztucznych. Siedziska i oparcia krzeseł są zrobione z tkaniny, skóry, deszczułek, klejonych desek czy sklejki. Mogą one być pokryte cienką warstwą materiału wyściełającego (moltoprenu, waty itp.).
Meble skrzyniowe tworzą przestrzeń zamkniętą ścianami. Dominują w nich elementy płytowe o różnej konstrukcji, np. deskowej, ramowo-płycinowej i płytowej. Części te, o różnym stopniu wykończenia, wykonane są z płyt stolarskich, wiórowych, paździerzowych, pilśniowych, sklejki, MDF.
Podstawy mebli służące do utrzymania korpusu charakteryzują się pewną sztywnością i odpornością na obciążenia użytkowe. Wykonywane są z drewna litego, metalu, ale również z tworzyw drzewnych. W meblach skrzyniowych występują poza tym różnego typu złącza z drewna litego, metali i tworzyw sztucznych6.
Źródła
Leszek Danecki
Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu
Płyt Drewnopochodnych, Czarna Woda
Drewno odpadowe powstaje przy przerobie i obróbce oraz przy wytwarzaniu wyrobów drewnianych. Drewnem poużytkowym są wyroby i elementy z drewna i tworzyw drzewnych niezdatne do dalszej eksploatacji, zniszczone lub wycofane z użycia.
Drewno poużytkowe różni się od drewna odpadowego i wpływa to na dalszy sposób jego zagospodarowania i zużytkowania.
Odpady drzewne o znanym składzie jakościowym są gromadzone w miejscu przerobu surowca. Natomiast występowanie drewna poużytkowego jest rozproszone, w małym zagęszczeniu i mocno zróżnicowane postaciowo oraz ilościowo.
Obecnie większość rodzajów drewna odpadowego bez problemu wtórnie zagospodarowuje się. W ostatnich latach przemysł płyt drewnopochodnych, szczególnie płyt wiórowych i pilśniowych, zwiększył w przerabianym surowcu drzewnym udział przemysłowych odpadów drzewnych, głównie najlepszych gatunków drewna odpadowego, które są łatwe do zagospodarowania1.
Całkowicie niewykorzystaną jeszcze bazą surowca drzewnego, której zasoby wzrastają w miarę rozwoju przemysłu i gospodarki, są zasoby drewna poużytkowego, nazywane drewnem staroużytkowym lub złomem drzewnym.
Zwiększający się w kraju deficyt surowca drzewnego można złagodzić m.in. przez racjonalną gospodarkę oraz wtórne wykorzystanie drewna poużytkowego. Dodatkową zaletą wprowadzenia recyklingu drewna będzie to, że wszystkie mniej wartościowe asortymenty niewykorzystane w przemyśle płytowym, mogą stać się wartościowym surowcem energetycznym.
Segregacja surowca poużytkowego
Najważniejszą czynnością przy rozdziale drewna poużytkowego ze względu na przeznaczenie jest efektywne i dokładne rozeznanie rodzaju zanieczyszczeń zawartych w poszczególnych surowcach. Ciągle trwają prace nad efektywnymi metodami analitycznymi szybkiego i dokładnego określania rodzaju oraz ilości substancji i związków zawartych w drewnie poużytkowym. W praktyce priorytetową czynnością w recyklingu drewna jest staranne rozsortowanie go na homogeniczne partie (grupy). Podział na pochodzenie i sposób wytworzenia wyrobów pozwoli na wyselekcjonowanie drewna przydatnego do materiałowego zagospodarowania, innej utylizacji, spalenia lub zdeponowania na odpowiednim składowisku2, 3. Przez wstępne sortowanie drewna poużytkowego wyodrębnienia się grupy asortymentowe (od I do IV). Do pierwszej grupy zaliczane są odpady z przerobu drewna, opakowania drzewne, palety. W drugiej sklasyfikowano tworzywa drzewne, meble i wyroby z tworzyw drzewnych. Opłotowania, stolarka okienna i drzwiowa, elementy konstrukcyjne zaliczane są do trzeciej grupy. Do ostatniej należy drewno zabezpieczone impregnatami.
Asortymenty z grupy trzeciej zasadniczo należy traktować jako surowiec zanieczyszczony środkami ochrony drewna. Tego typu odpady muszą być spalane w odpowiednich do tego celu instalacjach lub zdeponowane na specjalnych składowiskach. W przypadkach wątpliwych lub spornych, w których trzeba określić, czy surowiec zawiera lub nie impregnaty, zawsze należy zachować ostrożność i traktować materiał jako zanieczyszczony.
Asortymenty z grupy pierwszej traktuje się jako surowiec czysty. Znajdować się w nich mogą ciała obce (gwoździe, śruby, zszywki, zawiaski), a niektóre elementy palet i opakowań mogą być wykonane z tworzyw drzewnych zawierających pewne ilości klejów lub żywic. Jednak ich przerób na zrębki czy też wióry nie powinien przysparzać większych trudności. Drewno z grupy drugiej wymaga odmiennego podejścia. Pod względem higieniczności drewno poużytkowe pochodzące z recyklingu mebli posiada takie same właściwości jak same meble.
Po wstępnym posortowaniu konieczna jest ciągła i systematyczna analiza surowca, ograniczona do asortymentów znajdujących się w grupie trzeciej. W przypadkach wątpliwych badane surowce traktuje się jako obciążone zanieczyszczeniami. Najważniejszymi problemami związanymi z prawidłowym i ekonomicznie uzasadnionym sposobem zagospodarowania jest ich odpowiednie sklasyfikowanie i rozsortowanie. Z tego powodu trzeba obowiązkowo wprowadzić zasady określające przebieg procesu sortowania. Najważniejsze jest rozsortowanie odpadów pod względem pochodzenia sposobu wytworzenia i wcześniejszego ich użytkowania . Niedopuszczalne jest mieszanie odpadów o różnym stopniu zanieczyszczenia, przez co wszystkie odpady kwalifikuje się do grupy najwyżej obciążonej. Mieszaniny odpadów o różnym stopniu zanieczyszczenia nie powinny być poddawane dalszym procesom technologicznym bez uprzedniego ich rozsortowania2. O ile drewno z grupy pierwszej nie nastręcza większych kłopotów w trakcie wstępnego przerobu na zrębki czy też wióry, to drewno z grupy drugiej wymaga opanowania pewnej wiedzy z zakresu stosowanych technik przerobu oraz wad i zalet otrzymanego surowca z recyklingu.
Odpady płyt wiórowych i płyt MDF jako źródło surowca do przemysłowego wykorzystania
Charakterystyka złomu drzewnego
Cykl życia poszczególnych rodzajów wyrobów drzewnych poza opakowaniami i wyrobami jednorazowego użytku) nie jest stały. Dla większości wyrobów drzewnych, szczególnie tych wysoko przetworzonych, cykl życia nie zawsze zależy od faktycznego stopnia zużycia danego wyrobu. Na czas korzystania z wyrobów drzewnych, poza jego stopniem zużycia, wpływa poziom życia społeczeństwa, wielkość konsumpcji wyrobów drzewnych, warunki ekonomiczne, trendy i moda, koszt wyrobu, tradycje oraz udogodnienia w zakupie, np. warunki płatności lub formy kredytowania.
Poziom konsumpcji wyrobów zależy od zamożności społeczeństwa. W państwach bogatych cykl życia wyrobów drzewnych jest krótszy, ale poziom wykorzystania drewna recyklingowego o wiele wyższy niż w Polsce. Poziom konsumpcji wyrobów z drewna w wysoko rozwiniętych krajach UE jest dwukrotnie wyższy niż w krajach Europy Środkowej.
Brak danych i rejestracji o ilościach zakupionych oraz wymienionych przez Polaków mebli stwarza wielkie trudności w szacowaniu ilości dostępnego drewna poużytkowego pochodzącego z tych wyrobów. Meble jako produkt z drewna wysoko przetworzonego są nadal dla przeciętnego Polaka drogie. W przeciętnej rodzinie rzadko wymienia się stare meble na nowe. Przeważnie jest to raz na kilkanaście lat, a nawet dłużej. Częstym zjawiskiem występującym w naszym społeczeństwie jest odsprzedaż używanych mebli do dalszego użytkowania przez nowego nabywcę.
Pomimo że krajowy przemysł meblowy jest nowoczesny i na europejskim poziomie, to większość produkowanych mebli kieruje się na eksport, głównie do krajów UE. Należy założyć, iż w obecnej, dość dobrej sytuacji ekonomicznej społeczeństwa ilość drewna poużytkowego pochodzącego ze zużycia mebli jest o wiele większa. niż szacowano to w 1997 r. w opracowaniu „Rozpoznanie wielkości bazy surowcowej drewna i odpadów drewnopochodnych mogących być przedmiotem recyklingu”. Oceniono w nim podaż drewna poużytkowego na ok. 1,2 mln m3 4. Obecnie podaje się, że ilość drewna poużytkowego pochodzącego z wymiany mebli i wyposażenia wnętrz wynosi ok. 120-140% poziomu z 1997 r. Zatem roczna podaż tego surowca to ok. 1,44-1,68 mln m3.
Powyższe wielkości są szacunkowe i należy je traktować z pewną rezerwą, ponieważ wielkość powstawania drewna poużytkowego jest pochodną funkcji zużycia wyrobów drzewnych, która zależy od wielu czynników omówionych wcześniej. Z powodu braku wiarygodnych danych, określających choćby w przybliżeniu podaż drewna poużytkowego wszelkich sortymentów w kraju, należy do wyliczeń przyjąć wskaźniki europejskiego rynku obrotu tym surowcem. Na tej podstawie można obliczyć realną ilość surowca, jaka mogłaby być do pozyskania, gdyby istniał w naszym kraju rynek obrotu drewnem poużytkowym.
Rys. Odpady drzewne w Europie UE-155
Obliczyć zasoby
Do wyliczeń podaży surowca drzewnego poużytkowego można posłużyć się wskaźnikami statystycznymi autorstwa prof. dr Arno Frühwalda z uniwersytetu w Hamburgu (rys.)5. Według autora przy średniej konsumpcji drewna w Europie (kraje 15) w ilości 310 mln m3 (ok. 160 mln ton) w następstwie pierwiastkowej obróbki powstaje ok. 68,8% produktów podstawowych oraz ok. 31,3% odpadów drzewnych (do wykorzystania materiałowego i energetycznego). Następnie z ogólnej ilości produktów podstawowych w dalszym procesie przetwórczym powstaje ok. 72,7% produktów końcowych oraz ok. 27,3% odpadów drzewnych (do wykorzystania materiałowego i energetycznego). Jednocześnie w ciągu roku pozyskuje się w stosunku do wytwarzanej ilości produktu końcowego 18,7% surowca recyklingowego (do materiałowego zużycia) oraz 37,5% drewna poużytkowego na cele energetyczne.
Przyjmując te wskaźniki z jednoczesnym założeniem, że w Polsce został stworzony i działa już sprawnie (na średnim poziomie europejskim) rynek obrotu drewnem poużytkowym, to przy rocznym pozyskaniu drewna z lasów (w ilości 29,7 mln m3 w 2005 r.) realne ilości tego surowca w skali roku wyniosłyby ok. 2,8 mln m3 do materiałowego zagospodarowania oraz 5,7 mln m3 do energetycznego wykorzystania. W wyżej wymienionych ilościach drewna poużytkowego, przeznaczonego zarówno na cele materiałowe, jak i energetyczne, znaczącą część stanowiłyby różnego rodzaju asortymenty drewna poużytkowego meblowego.
Podziału mebli dokonuje się przy uwzględnieniu wielu kryteriów – konstrukcji, przeznaczenia, materiału, sposobu obróbki, wykończenia i funkcji. Z całej gamy produktów meblowych najbardziej preferowane do materiałowego zagospodarowania są meble wykonane z drewna i tworzyw drzewnych, przede wszystkim meble szkieletowe i skrzyniowe.
W przypadku mebli szkieletowych tworzą one bryły ażurowe, a elementy i podzespoły są ze sobą tak połączone, że powstaje szkielet, na którym wsparte jest siedzisko, leżysko, oparcie lub płyta robocza. Są to głównie krzesła, stoły itp. Szkielety mebli wykonuje się z drewna litego, warstwowego, gięto-klejonego lub z tworzyw sztucznych. Siedziska i oparcia krzeseł są zrobione z tkaniny, skóry, deszczułek, klejonych desek czy sklejki. Mogą one być pokryte cienką warstwą materiału wyściełającego (moltoprenu, waty itp.).
Meble skrzyniowe tworzą przestrzeń zamkniętą ścianami. Dominują w nich elementy płytowe o różnej konstrukcji, np. deskowej, ramowo-płycinowej i płytowej. Części te, o różnym stopniu wykończenia, wykonane są z płyt stolarskich, wiórowych, paździerzowych, pilśniowych, sklejki, MDF.
Podstawy mebli służące do utrzymania korpusu charakteryzują się pewną sztywnością i odpornością na obciążenia użytkowe. Wykonywane są z drewna litego, metalu, ale również z tworzyw drzewnych. W meblach skrzyniowych występują poza tym różnego typu złącza z drewna litego, metali i tworzyw sztucznych6.
Źródła
- Danecki L., Jekiełek M.: Określenie potencjalnej podaży oraz wskazanie kierunków wykorzystania drewna poużytkowego na podstawie rotacji wyrobów drzewnych. Opracowanie OBRPPD nr 420.1525.1.02.
- Danecki L.: Recykling zużytych mebli i odpadów tworzyw drzewnych. Biuletyn Informacyjny OBRPPD nr 1-2/2005.
- Danecki L., Jekiełek M.: Ocena przydatności drewna poużytkowego do wtórnego przerobu w porównaniu ze stanem i osiągnięciami zagranicznymi. Opracowanie OBRPPD nr 420.1532.1.03.
- Danecki L., Ferens P.: Rozpoznanie wielkości bazy surowcowej drewna i odpadów drewnopochodnych mogących być przedmiotem recyklingu. Opracowanie OBRPPD nr 74.1379.97.
- Frühwald A.: Wood indrustry in Europe – Main Trends. „Drewno” vol. 46/169/2003.
- Oniśko W., Dobrowolska E., Matejak M.: Opracowanie założeń klasyfikacji drewna poużytkowego według kierunków jego zużycia. Opracowanie OBRPPD nr 74.1379.3.98.
Leszek Danecki
Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu
Płyt Drewnopochodnych, Czarna Woda
