Czy w Polsce potrzebne są instalacje odzysku energii z odpadów? Trwa konferencja „Termiczne przekształcanie odpadów”

Inauguracja konferencji nastąpiła z… wirtualnego studia Abrys. Prezes Abrys sp. z o.o. Magdalena Dutka powitała uczestników i Radę Programową konferencji. – To już 19. i jedna z najważniejszych edycji konferencji „Termiczne przekształcanie odpadów”. Jesteśmy w miejscu i czasie, w którym kwestia odzysku energii z odpadów jest najbardziej rozchwiana od lat. Niektórzy mogą mówić, że technologie odzysku im się nie podobają, ale pytanie co w zamian? – pytał retorycznie już w sali Hotelu Radisson & Suites Gdańsk Robert Rosa, wiceprezes Abrysu.

Potrzeba 40 mld zł

Pierwszą sesję „Instalacje odzysku energii z odpadów – perspektywy w kontekście taksonomii i problemów na rynku energii” poprowadził dr hab. Tadeusz Pająk, prof. AGH, Akademia Górniczo–Hutnicza w Krakowie. Po krótkim wprowadzeniu zaprosił do zabrania głosu Dominika Bąka. Zastępca prezesa NFOŚiGW zaczął swoją prezentację pytaniem w stronę sali – czy są potrzebne spalarnie odpadów w Polsce? Uczestnicy zgodnie, głośno odpowiedzieli, że tak.

– Negatywną alternatywą termicznego przekształcanie odpadów stanowi ich składowanie, co pokazuje przykład południowej i wschodniej Europy – w przeciwieństwie do wielu krajów jej zachodniej i północnej części. Oczywiście to kosztuje. W przypadku Polski brakuje 16 mld zł kosztów inwestycyjnych, byśmy zmienili strukturę „obchodzenia się” z odpadami. A analizując sytuację do 2034 roku, łącznie z uwzględnieniem instalacji odzyskujących energię z odpadów, potrzeba 40 mld zł – mówił Dominik Bąk.

W Polsce wytwarza się rocznie 14,5 mln ton odpadów. – Z tego 4,5 mln ton to tzw. odpady resztkowe nienadające się do powtórnego wykorzystania ani recyklingu. Uwzględniając aktualne moce przetwórcze ośmiu instalacji istniejących w naszym kraju (1,2 mln ton/rok) oraz możliwości unieszkodliwiania odpadów w cementowniach (ok. 1,5 mln ton/rok), ok. 2 mln ton odpadów resztkowych rocznie jest porzucana lub kierowana z naruszeniem prawa do składowania – dodał Dominik Bąk.

Odpady to pieniądze

Zdaniem zastępcy prezesa NFOŚiGW, pilną potrzebę stanowi budowa w Polsce ITPOK o wydajności minimum 2 mln ton rocznie. Tym bardziej że brak wystarczających mocy ITPOK stanowi jedną z głównych przyczyn wzrostu opłat dla mieszkańców za gospodarowanie odpadami. Stwarza również warunki dla działań szarej strefy.

Dla konsumenta odpady to śmieci, dla biznesu pieniądze. – W obliczu obecnego kryzysu odpady to istotny zasób energetyczny. Energia z odpadów może zaspokoić 10 proc. zapotrzebowania na ciepło sieciowe. Pragmatyczna gospodarka odpadami stanowi szansę na podniesienie jakości życia i oszczędność naszych portfeli – dodał zastępca prezesa zarządu NFOŚiGW.

Dominik Bąk zaapelował do samorządców. – Tematu termicznego przekształcania odpadów nie można „rozpolityzować”. Trzeba przyciągać wszystkich, niezależnie od poglądów. Gospodarka komunalna to zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludzi.

I jeszcze jedna z wielu ważnych informacji przekazanych przez Dominika Bąka. – Jeżeli będą nowe środki na dofinansowanie ITPOK, przygotujemy robić kolejny nabór. Obecnie dostępne wsparcie ITPOK w ramach oferty NFOŚiGW to realny i dostępny mechanizm wsparcia bezzwrotnego i zwrotnego dla tego typu instalacji.

Spalanie odpadów a taksonomia

Marta Gurin, kierownik ds. polityki i technologii w CEWEP (Confederation of European Waste-to-Energy Plants) opowiadała o dwóch pakietach zmian prawnych: Gotowi na 55 i Zielonym ładzie. – Jeśli chodzi o system handlu emisjami, wciąż trwają dyskusje na szczeblu europejskim. Parlament Europejski chce włączyć spalanie odpadów komunalnych do EU ETS od 2026 roku. Wezwał też Komisję Europejską, by do 31 grudnia 2024 roku przeprowadziła oceny wpływu. Zdaniem Rady Europejskiej. KE powinna przeprowadzić ocenę wpływu, ale do końca 2026 roku, a na włączenie spalania odpadów komunalnych EU ETS zaproponowano rok 2031. Trwają więc dyskusje na szczeblu Europejskim – mówiła Marta Gurin.

I zaraz dodała. – Naszym zdaniem system EU ETS nie stanowi właściwego narzędzia do zmniejszenia kopalnej emisji CO₂ ze spalarni odpadów komunalnych. Działanie EU ETS jest „zbyt odległe” dla osób generujących odpady. Poza tym nadal nie ma oceny jego wpływu dla całego systemu gospodarki odpadami – dodała Marta Gurin.

W podsumowaniu usłyszeliśmy, że spalanie odpadów z odzyskiem energii powinno być zakwalifikowane do taksonomii oraz… – Zdaniem wielu osób Unia Europejska jest już „po zielonej stronie”. Jednak części krajom jeszcze wiele pod tym względem brakuje – powiedziała przedstawicielka CEWEP–u.

Wsparcie dla ITPO

O wsparciu dla inwestycji termicznego przekształcania odpadów z PFR opowiadał Marcin Borek dyrektor Funduszu Inwestycji Samorządowych w Polskim Funduszu Rozwoju. – Dysponujemy funduszem dla projektów budowy ITPO realizowanych przez JST, spółki JST lub prywatnych inwestorów JST. Nasze inwestycje są w całej Polsce. Dzięki wsparciu finansowemu i doradczemu PFR, samorządy sprawnie realizują inwestycje ważne dla lokalnych społeczności. Przykładem ITPO Olsztyn – projekt transformacji elektrociepłowni, gdzie 48 mln, zł zainwestował FIS FIZAN.

Wśród kluczowych wyzwań związanych z inwestycją, wymieniono m.in. prawidłową komunikację i promocję projektu, jego profesjonalne przygotowanie, pojemność systemu ciepłowniczego – kalibracja ITPO musi uwzględniać zdolność systemu ciepłowniczego do przyjęcia wyprodukowanego ciepła. Do tego dochodzi właściwa strukturyzacja projektu, wraz z jego finansowaniem oraz znalezienie doświadczonego operatora i solidnego wykonawcę ITPO.

Atrakcyjne paliwo

Ciekawe zagadnienia poruszono podczas panelu dyskusyjnego prowadzonego przez Tomasza Szymkowiaka, dyrektora ds. wydawnictw w Abrysie. Dyskutowano m.in. o tym czy realne będzie wybudowanie kilkunastu nowych spalarni w Polsce. Poruszając kwestie barier związanych z tym związanych, Michał Dąbrowski (Polska Izba Gospodarki Odpadami) podsumował: – Potrzeba więcej stabilności zamiast zmian w działaniach UE oraz usprawnienia procesów prawnych w Polsce.

– Odpady to atrakcyjne paliwo, za które mieszkańcy już zapłacili kupując opakowania. Chcemy zadośćuczynić gospodarce obiegu zamkniętego z troski o środowisko i finanse samorządowe, a pośrednio pieniądze mieszkańców. Nie stać nas na marnotrawstwo, zatem popieramy proces termicznego wykorzystania odpadów. Ceny maksymalne odbioru odpadów nie pokrywają utrzymania systemu ich zbiórki. To niebezpieczna sytuacja – mówił Zdzisław Czucha (Związek Miast Polskich).

Uwaga na ekoterroryzm

Ciekawą opinię na temat obecnej sytuacji wygłosił Jacek Szymczak (Izba Gospodarcza Ciepłownictwo Polskie) – Z kryzysu nie możemy wyjść osłabieni tylko wzmocnieni. Musimy mieć możliwość generowania środków własnych, by wykorzystać szanse płynące z dofinansowania. Mało prawdopodobne, by wsparcie wynosiło 100 proc., trzeba mieć wkład własny.

Poruszył też kwestie zwalczania ekoterroryzmu blokującego działania związane z gospodarką odpadami. W tym momencie głos zabrał z sali Marek Mrówczyński, prezes Instalmedia, który właśnie musi zmagać się z tego typu działaniem. Musimy skończyć z zastraszaniem inwestycji. Organizacje ekologiczne kwestionują inwestycja akceptowane przez NFOŚiGW. Profesjonalizacja komunikacji jest konieczna. Chciałbym zaapelować o zaangażowanie na szczeblu parlamentarnym. Więcej o tym napisaliśmy niedawno na łamach Portalu Komunalnego.

Trwa konferencja “Termiczne przekształcanie odpadów” [GALERIA]