Do Sejmu trafił projekt "specustawy" o likwidacji poprzemysłowych “bomb ekologicznych”

Jak uzasadnia RM RP (Rząd), projekt ma na celu usunięcie i ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko i zdrowie ludzi, wielkoobszarowych terenów zdegradowanych. Efektem nowych przepisów ma być zagospodarowanie lub zabezpieczenie odpadów stwarzających zagrożenie oraz oczyszczenie tych terenów.

Kompetencja wójtów, burmistrzów i prezydentów

Zgodnie z projektowanymi przepisami, Główny Inspektor Ochrony Środowiska (GIOŚ), będzie miał obowiązek prowadzenia ewidencji – zarówno rozpoznanych, jak i dotychczas nierozpoznanych – wielkoobszarowych terenów zdegradowanych.

Projekt definiuje też organy administracji, które będą odpowiedzialne za poprawę stanu środowiska na wielkoobszarowych terenach zdegradowanych. Chodzi tu o wójtów, burmistrzów, prezydentów miast lub – dla terenów zamkniętych – regionalnych dyrektorów ochrony środowiska (RDOŚ).

Nowa „specustawa”

W uzasadnieniu projektu Rząd zapisał, że: organy administracji będą musiały podejmować działania dotyczące poprawy stanu środowiska na wielkoobszarowym terenie zdegradowanym – w miarę dostępności środków na ten cel – w tym wykonania kompleksowej oceny stanu środowiska oraz opracowania i wykonania planu jego poprawy.

Projekt ma charakter “specustawy”, ponieważ w załączniku do nowych przepisów wskazano pięć rozpoznanych wielkoobszarowych terenów zdegradowanych, dla których jest konieczne podjęcie działań związanych z poprawą stanu środowiska.

Wskazanie konkretnych lokalizacji

Są to tereny po byłych zakładach chemicznych “Zachem” w Bydgoszczy, “Organika-Azot” w Jaworznie, “Tarnowskie Góry” w Tarnowskich Górach. Wskazano też Zakłady Przemysłu Barwników “Boruta” w Zgierzu oraz Zakłady Włókien Chemicznych “Wistom” w Tomaszowie Mazowieckim.

Zgodnie z rządowym projektem, lista zdegradowanych terenów będzie mogła być rozszerzona poprzez nowelizację przepisów, co będzie wymagało osobnej oceny takich terenów.

Nowe zasady wywłaszczeń

Jeżeli wejdą w życie, to nowe przepisy określą też zasady wywłaszczenia nieruchomości lub czasowego ich zajęcia, by możliwe było przeprowadzenie odpowiednich prac mających na celu poprawę stanu środowiska na terenie zdegradowanym.

Ustawa określi też zasady ustalania wysokości odszkodowań dla podmiotów władających danymi nieruchomościami, a także nakładania opłat w związku ze wzrostem wartości nieruchomości w wyniku uprzątnięcia terenu.

Zasady zwrotu kosztów

Proponowana „specustawa” ma także zagwarantować zwrot kosztów poniesionych w związku z  np. usunięciem i unieszkodliwieniem odpadów, w przypadku prowadzonej przez właściwy organ sprzedaży lub zwrotu nieruchomości poprzedniemu właścicielowi, na rzecz odpowiednio – funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej, z którego uzyskano środki finansowe, lub gminy.

Zdaniem RM, planowane przepisy poprzez w/w., coroczną opłatę, mają mobilizować określone organy do podejmowania działań w celu poprawy jakości środowiska, wykorzystania środków krajowych i unijnych do likwidacji wielkoobszarowych terenów zdegradowanych.

Zmiany w POŚ

Projektowana ustawa ma też zmienić Prawo ochrony środowiska (POŚ), w zakresie rozszerzenia katalogu ograniczeń w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu o ograniczenia wynikające z zabezpieczenia wielkoobszarowego terenu zdegradowanego. Rozszerzone będą przesłanki możliwości ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości o wydanie decyzji o zabezpieczeniu wielkoobszarowego terenu zdegradowanego.

Środki na likwidację „ekokobomb”

Natomiast w ocenie skutków regulacji projektu (OSR), wskazano źródła, z których będzie można uzyskać środki na likwidację opisanych wyżej “bomb ekologicznych”. Jednym z nich jest Krajowy Plan Odbudowy (KPO), w którym na finansowanie prac badawczo-koncepcyjnych zarezerwowano kwotę 55 mln euro.   Dodano jednak, że prace terenowe związane z poprawą stanu środowiska będą musiały być sfinansowane z innych źródeł – krajowych i europejskich.

Likwidację “bomb ekologicznych” będzie można sfinansować m.in. z programu FEnIKS – na ten cel zarezerwowano 40 mln euro; Regionalnych Programów Operacyjnych czy z funduszu InvestEU – na zasadach gwarancji kredytowej ze strony UE. W projekcie dodano, że finansowanie w formie zwrotnej i bezzwrotnej mogą udzielać NFOŚiGW oraz wojewódzkie fundusze ochrony środowiska.

Zgodnie z informacją na stronie Sejmu RP, powyższy projekt ustawy wpłynął do izby niższej parlamentu dziś, w środę, 17 maja br.